Στην Ελλάδα των «κόκκινων δανείων», η Επιτροπή Πισσαρίδη προτείνει σπουδές με… δάνεια

Του Γιάννη Παναγιωτόπουλου

Στις ΗΠΑ το ύψος του φοιτητικού χρέους έχει φτάσει το 1,6 τρις δολάρια και στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει ξεπεράσει τα 100 δισ. στερλίνες.

Κι όμως στην Ελλάδα του 37,4% κόκκινων δανείων, η «Επιτροπή Πισσαρίδη» στην οποία η κυβέρνηση έχει αναθέσει το σχηματισμό ενός αναπτυξιακού σχεδίου για τη χώρα, προτείνει την εισαγωγή φοιτητικών δανείων ως μέτρο «για την άμβλυνση των ανισοτήτων» στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Συγκεκριμένα, στη σελίδα 85 του πονήματος που τιτλοφορείται «Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική οικονομία», βάση του οποίου η κυβέρνηση σκοπεύει να αξιοποιήσει τα χρήματα του πολυαναμενόμενου και διαφημισμένου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, η «Επιτροπή Πισσαρίδη» αφιερώνει μια παράγραφο στις «παρεμβάσεις για την άμβλυνση των ανισοτήτων» στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Σε αυτή αναφέρει μεταξύ άλλων: «Στον αναγκαίο εξορθολογισμό της φοιτητικής μέριμνας μπορεί επίσης να συμβάλλει η εισαγωγή μηχανισμού άτοκων δανείων, με ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής (μετά την ένταξη στην αγορά εργασίας, από ένα ύψος εισοδημάτων και πάνω, χωρίς εμπλοκή τραπεζών) για την κάλυψη του κόστους διαβίωσης στη διάρκεια των σπουδών».

Σε συνδυασμό με την πρόταση της Επιτροπής για επέκταση και αναβάθμιση των υποδομών φοιτητικής μέριμνας, αλλά μέσω φορέα ιδιωτικού δικαίου, κάποιος καλόπιστος παρατηρητής ίσως έβλεπε πίσω από την εισήγηση αυτή μια βούληση δημοκρατικοποίησης της πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με τους δυνάμει φοιτητές που προέρχονται από οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα να επωφελούνται της αναβαθμισμένης φοιτητικής μέριμνας (εστίες, εστιατόρια, συγγράμματα κτλ) και τους φοιτητές με οικονομική επιφάνεια να πληρώνουν τα άτοκα δάνεια προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Τα πράγματα όμως δεν είναι ακριβώς έτσι κι εδώ αναφέρουμε μερικούς μόνο λόγους. Πρώτον, γιατί οι φοιτητές των οποίων οι οικογένειες έχουν οικονομική επιφάνεια δεν έχουν λόγο να πάρουν φοιτητικά δάνεια.

Θεωρητικά λοιπόν, τα δάνεια αυτά θα απευθύνονται μόνο σε φοιτητές που δε δικαιούνται λόγω εισοδημάτων των οικογενειών τους πρόσβαση στη φοιτητική μέριμνα αλλά ταυτόχρονα δε θέλουν να αξιοποιήσουν την οικονομική δυνατότητα των γονιών τους προκειμένου να σπουδάσουν. Άρα η πρόταση είτε αφορά ελάχιστους είτε απλά ανοίγει κερκόπορτα για τους πολλούς, αν εισαχθούν τελικά τα φοιτητικά δάνεια χωρίς παράλληλα να αναβαθμιστεί σημαντικά η φοιτητική μέριμνα.

Δεύτερον, γιατί η λογική των φοιτητικών δανείων σε όλο τον κόσμο, που είναι πως το δάνειο αποπληρώνεται εν είδει απόσβεσης όταν ο απόφοιτος μπει στην παραγωγή, δεν μπορεί να βρει εφαρμογή στην ελληνική οικονομία. Με ανεργία που ξαναπλησιάζει το 20%, ανεργία των νέων στο 37,5% και μισθολογική αφετηρία τον βασικό μισθό των 650 ευρώ, οι περισσότεροι νέοι, ακόμα και αν είναι εργαζόμενοι, δυσκολεύονται να πληρώνουν ενοίκιο σε γκαρσονιέρα.

Πώς ακριβώς υποτίθεται ότι θα πληρώνουν δόσεις δανείου;

Τρίτον, σε μια χώρα όπου τα μη εξυπηρετούμενα, κόκκινα, δάνεια έχουν αποδειχθεί το πλέον δυσεπίλυτο πρόβλημα της οικονομικής κρίσης, (τουλάχιστον με όρους προστασίας της πρώτης κατοικίας, στο εξής με τον νέο πτωχευτικό κώδικα μένει να δούμε τί θα γίνει), μοιάζει τουλάχιστον παράδοξο να προτείνεται από οικονομολόγους η εισαγωγή ενός επιπλέον είδους δανείου.

Με τα τελευταία στοιχεία να εμφανίζουν τα κόκκινα δάνεια στο 37,4% των συνολικών δανείων αλλά και την κυβέρνηση να απαντά στις οικονομικές επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης με επιπλέον δάνεια προς τις επιχειρήσεις (επιστρεπτέα προκαταβολή), πόσα νοικοκυριά ή μεμονωμένοι φοιτητές θα επιλέξουν να πάρουν ένα δάνειο για να σπουδάσουν;

Το αντιπαράδειγμα ΗΠΑ, Βρετανίας

Αλλά ακόμα και να μην συνέτρεχαν όλοι οι παραπάνω λόγοι, τα παραδείγματα από τις μεγάλες δυτικές οικονομίες σχετικά με τον φοιτητικό δανεισμό μόνο θετικά δεν είναι.

Σε σχετικό ρεπορτάζ του NBC, η Ομοσπονδιακή Αποταμιευτική Τράπεζα της Νέας Υόρκης είχε υπολογίσει ότι στα τέλη του 2018 44,7 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν τουλάχιστον ένα φοιτητικό δάνειο, με το συνολικό χρέος να φτάνει τα 1,47 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Από μια απλή διαίρεση προκύπτει ότι κάθε ένας από αυτούς τους ανθρώπους είναι χρεωμένος κατά μέσο όρο με σχεδόν 33 χιλιάδες δολάρια φοιτητικό δάνειο ενώ τα στοιχεία δείχνουν ότι περίπου το 27% των οφειλετών αυτών χρωστάει από 10 έως 25 χιλιάδες δολάρια, ενώ ένα διόλου αμελητέο 19% χρωστά από 25 έως 50 χιλιάδες.

Είναι αξιοσημείωτο ότι 17 εκατομμύρια από αυτούς τους οφειλέτες ήταν έως 30 ετών, και 13 περίπου εκατομμύρια ήταν από 31 έως 39 ετών. Γίνεται σαφές πως τα φοιτητικά δάνεια αποτελούν βραχνά που μένει να απασχολεί πάρα πολλούς ανθρώπους στις ΗΠΑ για μεγάλο χρονικό διάστημα αφότου έχουν, θεωρητικά τουλάχιστον, μπει στην παραγωγή.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το πρόβλημα είναι επίσης μεγάλο, με το συνολικό φοιτητικό χρέος να φτάνει σύμφωνα με τα στοιχεία της Βουλής των Κοινοτήτων τις 140 δισεκατομμύρια στερλίνες (πάνω από 154 δισ ευρώ με την τρέχουσα ισοτιμία) ενώ αν συνεχίσει να διογκώνεται με τον ίδιο ρυθμό θα φτάσει τις 560 δισ στερλίνες στα μέσα του αιώνα.

Όπως διαβάζουμε σε σχετικό άρθρο γνώμης στον Guardian, το Κράτος εγγυάται για το φοιτητικό χρέος βασιζόμενο στην αρχή ότι είναι δυνητικά εξυπηρετήσιμο στο σύνολό του. Όμως το Γραφείο Δημοσιονομικής Ευθύνης, θεσμός ανάλογος με το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, ανακοίνωσε τον Οκτώβριο του 2018 ότι μόνο το 38% των κεφαλαίων και των τόκων μπορεί να αποπληρωθεί…

«Αντί να βλέπουν την εκπαίδευση ως ένα κοινωνικό αγαθό, οι Τόρις (το κόμμα των Συντηρητικών) την πουλούν σαν επενδυτική ευκαιρία. Σε ποιον κόσμο ζουν για να πιστεύουν ότι οι φοιτητές θα «τσιμπήσουν»; Οι απόφοιτοι πλέον μπαίνουν σε μια αγορά εργασίας όπου οι απολαβές έχουν μειωθεί κατά το ένα τρίτο σε σχέση με το 2008, όπου οι ευκαιρίες λιγοστεύουν και τα δικαιώματα στους χώρους εργασίας βρίσκονται υπό συνεχή επίθεση», σημειώνει ο αρθρογράφος Λίαμ Γιανγκ.

tvxs.gr

"google ad"