Αν μην τι άλλο η Ισλανδία, παρά το μικρό της μέγεθος και τις πολύ μεγάλες αποστάσεις που την χωρίζουν από την ηπειρωτική Ευρώπη έχει μάθει στο πέρασμα των (τελευταίων) χρόνων να διαχειρίζεται άκρως αποτελεσματικά πολύ σοβαρές και κρίσεις και να αποτελεί παράδειγμα για τον υπόλοιπο κόσμο.
Στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, οι Ισλανδοί προτίμησαν να πάρουν το δύσκολο δρόμο στο οικονομικό αδιέξοδο που έφερε το ντόμινο της κατάρρευσης των τραπεζών τους. Εκλεισαν φυλακή σειρά από ισχυρούς τραπεζίτες, αναθεώρησαν εν βάθρων το σύνταγμά τους με τεράστια λαϊκή συμμετοχή στην προσπάθεια και μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα ισορρόπησαν και μπήκαν πάλι σε ενάρετο οικονομικό κύκλο.
Εν έτει 2020 το ίδιο τολμηροί αλλά και διορατικοί αποδείχθηκαν στην κρίση του κορονοϊου. Θύματα υπάρχουν, κρούσματα επίσης (και μάλιστα είναι πολλά αναλογικά με τον πληθυσμό της χώρας) αλλά ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισαν τα προβλήματα ήδη επαινείται από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και συνιστά πρότυπο.
Τεστ, τεστ, τεστ
Από την αρχή της κρίσης η κυβέρνηση της Ισλανδίας παρέδωσε τα κλειδιά της διαχείρισης στους ειδικούς. Η συμφωνία με την εγχώρια εταιρία decode genetics αποδείχθηκε το σημείο-κλειδί η απόφαση για μαζικά τεστ στον πληθυσμό ανήκει σ’ αυτήν. Αλλά όταν λέμε μαζικά τεστ, το εννοούμε. Και μάλιστα χωρίς κάποιον ισχυρό καταναγκασμό. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε είναι σε γενικές γραμμές απλή.
Οι πολίτες οι οποίοι υποβλήθηκαν σε τεστ επιλέχθηκαν απολύτως τυχαία από τους τηλεφωνικούς καταλόγους της χώρας και ειδοποιήθηκαν ότι πρέπει να υποβληθούν στη διαδικασία. Για να μην επιβαρυνθούν οι υγειονομικές μονάδες, δημιουργήθηκαν ειδικά κινητά κέντρα έξω από κάθε νοσοκομείο και οι κληρωθέντες προσέρχονταν και έκαναν το τεστ για τον κορονοϊό.
Στις 10 Απριλίου, μόλις την προηγούμενη Παρασκευή δηλαδή, έγινε γνωστό ότι η Ισλανδία έχει ήδη εξετάσει για τον ιό το 10% των πολιτών της! Να μιλήσουμε και με νούμερα, έτσι ώστε να γίνει ακόμη περισσότερο κατανοητό. Εχουν υποβληθεί σε τεστ 34635 πολίτες σε σύνολο πληθυσμού (με στοιχεία Δεκεμβρίου του 2019) 364260 ανθρώπων και έχουν εντοπιστεί 1689 κρούσματα. Στην Ελλάδα, για να υπάρχει μία σύγκριση με τα καθ’ημάς, έχουν διενεργηθεί 37344 έλεγχοι και έχουν εντοπιστεί 2081 κρούσματα σε πληθυσμό που ανέρχεται γύρω στα 11 εκατομμύρια.
To στοιχείο φέρνει και το εξής παράδοξο. Αναλογικά με τον πληθυσμό της, η Ισλανδία έχει πάρα πολλά κρούσματα, 1 για κάθε 245 κατοίκους, ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο αλλά αυτό ουδόλως ανησυχεί διότι οφείλεται στα άφθονα τεστ τα οποία έγιναν στο γενικό πληθυσμό. Οι αρχές έτσι έχουν καταφέρει να χαρτογραφήσουν την εξάπλωση του ιού αντλώντας στοιχεία από ένα πολύ μεγάλο δείγμα και παίρνουν τα ανάλογα μέτρα. Οι θάνατοι είναι λίγοι, μόλις 7, τα νοσοκομεία δεν δέχονται μεγάλο βάρος ασθενών και το σύστημα λειτουργεί ικανοποιητικά, γεγονός που χαρίζει εμπιστοσύνη στους πολίτες.
Κάτι άλλο που αποδεικνύει ότι οι Ισλανδοί είναι πραγματικά ένας ιδιαίτερος λαός είναι το γεγονός ότι στη χώρα δεν έχει επιβληθεί γενικό λοκ-ντάουν. Εκλεισαν βέβαια αρκετά νωρίς τα σχολεία και κάποιες επιχειρήσεις, ωστόσο πολλά καταστήματα είναι ανοιχτά και ο κόσμος κυκλοφορεί σχετικά ελεύθερα χωρίς όμως να συνωστίζεται. Καλού-κακού βέβαια οι αρχές έχουν απαγορεύσει συναθροίσεις περισσότερων των 20 ατόμων αλλά ο κόσμος έτσι και αλλιώς δείχνει μεγάλη πειθαρχία. Καμία σχέση με τη Σουηδία δηλαδή, για να πάρουμε ως αντιπαράδειγμα μία χώρα της βόρειας Ευρώπης.
Η προνοητικότητα των αρχών βοήθησε επίσης αρκετά. Τα πρώτα μέτρα για τον ιό πάρθηκαν στις 24 Ιανουαρίου (!),ένα μήνα πριν διαγνωστεί το πρώτο κρούσμα του ιού στη χώρα. Από εκείνη την ημέρα και έπειτα όποιος έφτανε στο διεθνές αεροδρόμιο της χώρας με συμπτώματα ίωσης εξεταζόταν από ειδικό κλιμάκιο εντός αεροδρομίου ενώ το ίδιο γινόταν με πολίτες που δήλωναν ότι το προηγούμενο διάστημα είχαν βρεθεί για οποιοδήποτε λόγο στην Ουχάν της Κίνας, την πόλη από την οποία ξεπήδησε ο ιός.
Τα πρώτα κρούσματα, στα τέλη του Φεβρουαρίου και στις αρχές του Μαρτίου, αποδείχθηκε ότι προέκυψαν από ταξίδια σε Ιταλία και Αυστρία. Επιβλήθηκαν οι ανάλογοι ταξιδιωτικοί περιορισμοί (έτσι και αλλιώς η Ισλανδία ανήκει στη Σέγκεν) χωρίς όμως να “κλείσει” εντελώς το αεροδρόμιο.
Σύμμαχος βέβαια στην καταπολέμηση της εξάπλωσης του ιού αποτέλεσε και ο παράγοντας γεωγραφία. “Σφηνωμένη” στο βόρειο άκρο του Ατλαντικού Ωκεανού, η Ισλανδία απέχει 287 από τη Γροιλανδία, 420 χιλιόμετρα από τις Νήσους Φερόε ενώ η πιο κοντινή ακτή στην ηπειρωτική Ευρώπη βρίσκεται στη Νορβηγία και απέχει μόλις… 970 χιλιόμετρα. Με άλλα λόγια όταν η Ισλανδία θέλει να απομονωθεί το καταφέρνει χωρίς ιδιαίτερο κόπο.
Τα πολλά τεστ τέλος αποκάλυψαν και μία ιδιαίτερα ανησυχητική αλήθεια. Περίπου το 50% όσων βρέθηκαν θετικοί δεν είχαν απολύτως κανένα σύμπτωμα. Τουτέστιν, ο παράγοντας των λεγόμενων ασυμπτωματικών θεωρείται πλέον απολύτως κρίσιμος στη μάχη για τη μη εξάπλωση του ιού στην κοινότητα.
Δοθέντων τούτων δεν είναι δα και αξιοπερίεργο που ακόμα και οι παθόντες Αμερικανοί λοξοκοιτάζουν προς την Ισλανδία για να βρουν τη λύση στο πρόβλημά τους. Ηδη του όνομα του Κάρι Στέφανσον, νευρολόγου και επικεφαλής της deCOTE genetics, “παίζει” σε πολλά αμερικανικά ρεπορτάζ και το κινητό τηλέφωνο του 70χρονου επιστήμονα χτυπά συνεχώς.
Ο Κάρι Στέφανσον σε συνέντευξή του