Την κατάσταση που επικρατεί σε εκατομμύρια νοικοκυριά της Ευρώπης περιγράφει με πολύ αξιόπιστο τρόπο ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» της Παρασκευής, με τίτλο «Σφίγγει η θηλιά της ενεργειακής φτώχειας για τους λαούς» και με υπότιτλο «Η πολιτική υπηρέτησης των κερδών των μονοπωλίων και οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί εντείνουν την επίθεση στα λαϊκά νοικοκυριά». Η στήλη το αναδημοσιεύει:
Δεκάδες εκατομμύρια νοικοκυριά στις χώρες της Ευρώπης, όπως και σε άλλες ισχυρές καπιταλιστικές χώρες, έρχονται αντιμέτωπα με την ενεργειακή φτώχεια και τις τεράστιες αυξήσεις στις τιμές της Ενέργειας, δεν έχουν ή κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, θέρμανση και ψύξη…
Οσο κι αν γίνεται προσπάθεια από τα αστικά επιτελεία να πείσουν για το αντίθετο, η ενεργειακή ακρίβεια για τους λαούς δεν ξεκίνησε με τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία. Ηταν ήδη πριν τον πόλεμο σε ύψη ρεκόρ, εξαιτίας της στρατηγικής της ΕΕ και των κυβερνήσεων για την «πράσινη» μετάβαση, για την «απελευθέρωση» της Ενέργειας, για το «χρηματιστήριο ρύπων», της στρατηγικής που υπηρετεί τα κέρδη των μονοπωλίων πάνω στις πλάτες των λαών.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο οποίος συνδέεται άρρηκτα και με ενεργειακούς ανταγωνισμούς μονοπωλίων και ισχυρών καπιταλιστικών κρατών, ήρθε να ρίξει «λάδι στη φωτιά», να επιδεινώσει ακόμα περισσότερο αυτήν την κατάσταση για τα λαϊκά νοικοκυριά.
Σε αυτό το φόντο, «ομολογίες» όπως αυτή του Γερμανού αντικαγκελαρίου, Ρ. Χάμπεκ, που δήλωσε πριν λίγες μέρες ότι «οι καταναλωτές στη Γερμανία θα πρέπει να προσαρμοστούν στις αυξανόμενες τιμές, καθώς το κράτος δεν μπορεί να απορροφήσει όλες τις αυξήσεις», αλλά και αυτή του Βρετανού πρωθυπουργού, Μπ. Τζόνσον, ότι η κυβέρνηση πρέπει να είναι «συνετή στις δαπάνες της» και «δεν μπορεί να βοηθήσει τους πάντες», επιβεβαιώνουν την προσπάθεια να φορτωθούν και τα νέα βάρη στις πλάτες των λαών…
50 εκατομμύρια νοικοκυριά στην ΕΕ σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας
Ήδη, πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία, τα στοιχεία ακόμα και από προγράμματα που υποστηρίζονται από την ΕΕ και μεγάλες εταιρείες, όπως το πρόγραμμα «Odyssee-Mure», είναι αποκαλυπτικά: Στην ΕΕ υπάρχουν τουλάχιστον 50 εκατομμύρια νοικοκυριά που ζουν σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας. Αυτό – με βάση τον σχετικό ορισμό της αστικής στατιστικής – σημαίνει πως δεν μπορούν να θερμανθούν επαρκώς και να χρησιμοποιήσουν όσο ηλεκτρικό ρεύμα χρειάζονται, επειδή τα έξοδα για Ενέργεια ξεπερνούν κατά πολύ το 10% των μηνιαίων εσόδων του νοικοκυριού.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του εν λόγω προγράμματος, το 2019 πάνω από 30 εκατομμύρια Ευρωπαίοι δεν μπορούσαν να ζεσταθούν επαρκώς ή να χρησιμοποιήσουν όσο ρεύμα χρειάζονταν. Αποτελούσαν το 6,9% του πληθυσμού των χωρών της ΕΕ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ενώ η πραγματική κατάσταση είναι πολύ χειρότερη και επιδεινώθηκε παραπέρα τα χρόνια που μεσολάβησαν από την επιτάχυνση της αντιλαϊκής ευρωενωσιακής στρατηγικής από τις κυβερνήσεις όλων των αποχρώσεων.
Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα έχει τη θλιβερή πρωτιά στη λίστα των περισσότερων νοικοκυριών με καθυστερημένες οφειλές στις εταιρείες ηλεκτρικού ρεύματος: Τουλάχιστον το 32,5% των νοικοκυριών χρωστάει στις εταιρείες ηλεκτρισμού και είτε έχει κάνει διακανονισμό χρεών, είτε έχει ξεμείνει από ρεύμα. Δεύτερη στη σχετική λίστα είναι η Βουλγαρία, όπου το 27,6% έχει καθυστερημένες οφειλές.
Από τα σχετικά δεδομένα της ΕΕ προκύπτει επίσης πως πάνω από το 15,5% των νοικοκυριών στην ΕΕ ξοδεύουν πάνω από τον διπλάσιο μέσο όρο για την πληρωμή Ενέργειας, αφού λόγω φτώχειας ζουν σε σπίτια ή διαμερίσματα με ελάχιστη ή καθόλου μόνωση και έχουν ηλεκτροβόρες συσκευές.
Στοιχείο που πρέπει να συνυπολογιστεί επίσης είναι οι πολύ χαμηλοί λογαριασμοί που αποδίδονται στις αιματηρές οικονομίες κατανάλωσης ρεύματος που κάνουν τα πολύ φτωχά νοικοκυριά και συνήθως οι χαμηλοσυνταξιούχοι, που έχουν μειωμένα έσοδα. Αυτές οι περιπτώσεις υπολογίζεται ότι απαρτίζουν τουλάχιστον το 14,6% των νοικοκυριών στις χώρες – μέλη της ΕΕ.
«Ένα νέο επίπεδο φτώχειας» σε χώρες όπως Γερμανία και Αυστρία
Ας δούμε όμως μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία για την ενεργειακή φτώχεια σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες.
Στη Γερμανία περίπου το 17% των νοικοκυριών – δηλαδή 1 στα 6 – θεωρούνται πως βρίσκονται σε ενεργειακή φτώχεια. Το 2019 τα γερμανικά νοικοκυριά πλήρωναν σε απόλυτους αριθμούς τους πιο ακριβούς λογαριασμούς ρεύματος σε όλη την Ευρώπη (μεταξύ άλλων και για λόγους πριμοδότησης της ακριβότερης «πράσινης» Ενέργειας και των ΑΠΕ).
Σύμφωνα με δηλώσεις που έκανε προ ημερών ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Ρ. Χάμπεκ (Πράσινοι), περίπου 6 εκατομμύρια νοικοκυριά επλήγησαν το 2019 από τη μάστιγα της ενεργειακής φτώχειας, η οποία φέτος αναμένεται πως θα επιδεινωθεί περαιτέρω. Ο ίδιος παραδέχθηκε πως πλέον «βιώνουμε ένα νέο επίπεδο φτώχειας στη Γερμανία».
Μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Passau, αξιολογώντας στοιχεία από το διάστημα 2013 – 2019 κατέληξε στο συμπέρασμα πως το 14% των γερμανικών νοικοκυριών πλήττεται από χρόνια ενεργειακή φτώχεια.
Η κατάσταση αυτή γίνεται σήμερα ακόμα χειρότερη. Εκτιμήσεις της εταιρείας σύγκρισης τιμών «Verivox» καταγράφουν πως οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στη Γερμανία αυξήθηκαν περίπου κατά 50% σε έναν χρόνο. Αν ένα νοικοκυριό με ετήσια κατανάλωση 4.000 κιλοβατώρες πλήρωνε 1.171 ευρώ ετησίως για ρεύμα, τώρα πληρώνει 1.737 ευρώ.
Το κόστος του φυσικού αερίου έχει αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Ενδεικτικά αναφέρεται πως τον Απρίλη του 2021 μια τυπική οικογένεια με κατανάλωση φυσικού αερίου 20.000 κιλοβατώρες έπρεπε να ξοδεύει 1.184 ευρώ ετησίως. Σήμερα δαπανά 2.787 ευρώ – δηλαδή αύξηση 135%.
Στην Αυστρία, τα τελευταία στοιχεία της ομοσπονδιακής στατιστικής υπηρεσίας καταγράφουν τη μεγαλύτερη έκρηξη ακρίβειας των τελευταίων 40 ετών. Η τιμή των καυσίμων αυξήθηκε από πέρσι κατά 50,7%, του ηλεκτρικού ρεύματος κατά 33,5%, του φυσικού αερίου κατά 71,9% και των τροφίμων κατά 5,8%. Στοιχεία του sciencedirect.com αναφέρουν πως βρίσκεται στη δίνη της ενεργειακής φτώχειας περίπου το 15,2% του πληθυσμού.
Βρετανία: Εκτιμήσεις για κίνδυνο «ενεργειακής ένδειας» στο 30% – 40%
Στη Βρετανία, η ενεργειακή φτώχεια είναι επίσης σε έξαρση. Τα υψηλότερα ποσοστά ενεργειακής φτώχειας έχει η Σκοτία με 25% και ακολουθούν η Βόρεια Ιρλανδία με 18%, η Αγγλία με 13% (περίπου 3,16 εκατ. νοικοκυριά) και η Ουαλία με 12%. Σε όλη τη χώρα η πιο άσχημα πληττόμενη ομάδα είναι τα νοικοκυριά συνταξιούχων και ακολουθούν οι οικογένειες με μικρά παιδιά.
Υπολογίζεται ότι έως το τέλος του 2022 θα πλήττονται από τη φτώχεια στα καύσιμα τουλάχιστον 8,5 εκατομμύρια άτομα. Πριν από δέκα μέρες, ο διευθύνων σύμβουλος της «E.ON UK», Μ. Λιούις, εκτίμησε ότι 30% – 40% των πολιτών στη Βρετανία ενδέχεται να βρεθεί σε «ενεργειακή ένδεια» από τον ερχόμενο Οκτώβρη, όταν η ρυθμιστική αρχή του κλάδου, Ofgem, θα αυξήσει εκ νέου το ετήσιο όριο των τιμών στο ρεύμα. Ο ίδιος επισήμανε ακόμα το προφανές, ότι όσο μεγαλώνει ο αριθμός των νοικοκυριών που μαστίζονται από ενεργειακή φτώχεια, τόσο θα φουσκώνουν τα επισφαλή χρέη προς τους παρόχους. Η «Scottish Power», από τους μεγαλύτερους παρόχους Ενέργειας στη Βρετανία, ανακοίνωσε ότι έχει δεχθεί έως και 8.000 κλήσεις μόνο από πελάτες που ανησυχούν για την ικανότητά τους να πληρώσουν.
Στη Γαλλία, το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας αυξάνεται σταθερά από το 2004. Πριν μιάμιση δεκαετία πάνω από 3,5 εκατομμύρια νοικοκυριά ξεπάγιαζαν κατά τις χειμερινές περιόδους λόγω έλλειψης χρημάτων. Σήμερα σύμφωνα με στοιχεία της ειδησεογραφικής έκδοσης «Βorgen magazine», ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον 25%. Εκτιμάται πως το 2019 το 12% του πληθυσμού (ιδιαίτερα οι μονογονεϊκές οικογένειες και οι συνταξιούχοι) υπέφερε από ενεργειακή φτώχεια λόγω αύξησης του κόστους Ενέργειας.
Σύμφωνα με στοιχεία του enpover.eu, η Ουγγαρία έχει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα ενεργειακής φτώχειας στην Ευρώπη. Κατά μέσο όρο τα νοικοκυριά ξοδεύουν τουλάχιστον το 14% με 18% του εισοδήματος σε δαπάνες Ενέργειας, ενώ στις νοτιοδυτικές και βορειοανατολικές περιοχές της Ουγγαρίας το 21% των νοικοκυριών απειλείται με ενεργειακή φτώχεια.
Ακόμα και από τα παραπάνω ενδεικτικά στοιχεία – τα οποία μάλιστα αποτυπώνουν μόνο τις πιο ακραίες εκφράσεις αυτού του τεράστιου λαϊκού προβλήματος – επιβεβαιώνεται ότι οι λαοί βρίσκονται εδώ και χρόνια αντιμέτωποι με την ενεργειακή φτώχεια, ενώ η όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις κυρώσεις και τις αντικυρώσεις κ.τ.λ. επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Την ίδια ώρα, τα μονοπώλια της Ενέργειας «κολυμπάνε» σε κέρδη δισεκατομμυρίων, ενώ στο έδαφος της πολιτικής που υπηρετεί τα συμφέροντά τους καμιά ουσιαστική ανακούφιση δεν έχουν να περιμένουν οι λαοί από διάφορα επιδόματα – «ψίχουλα», «πλαφόν», νέες ενεργειακές μπίζνες κ.ο.κ.
Δ. Ορφ.