Πολιτική και ανθρωπιστική κρίση στο Αφγανιστάν έχει προκαλέσει η, με ταχείς ρυθμούς, κυριαρχία των Ταλιμπάν στη χώρα, δύο δεκαετίες μετά την εισβολή των ΗΠΑ. Τα ερωτήματα ωστόσο αφορούν όχι μόνο το μέλλον της χώρας αλλά και το τεράστιο ανεκμετάλλευτο ορυκτό πλούτο του Αφγανιστάν.
Το Αφγανιστάν είναι μία από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο. Όμως το 2010, Αμερικανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι και γεωλόγοι αποκάλυψαν ότι η χώρα, που βρίσκεται στο σταυροδρόμι της κεντρικής και νότιας Ασίας, εκτείνεται πάνω σε κοιτάσματα ορυκτών αξίας σχεδόν 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων, τα οποία θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν δραματικά τις οικονομικές της προοπτικές.
Τα αποθέματα ορυκτών όπως ο σίδηρος, ο χαλκός και ο χρυσός είναι διάσπαρτα σε όλη τη χώρα. Υπάρχουν επίσης σπάνια ορυκτά και, ίσως το πιο σημαντικό, αυτό που μπορεί να είναι ένα από τα μεγαλύτερα ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα λιθίου στον κόσμο – ένα βασικό αλλά σπάνιο συστατικό στις επαναφορτιζόμενες μπαταρίες και άλλες τεχνολογίες ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Η έλλειψη υποδομής και ασφάλειας και οι σοβαρές ξηρασίες έχουν εμποδίσει την εξόρυξη των πολύτιμων ορυκτών στο παρελθόν. Αυτό είναι απίθανο να αλλάξει σύντομα υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν. Ωστόσο, υπάρχει ενδιαφέρον από χώρες όπως η Κίνα, το Πακιστάν και η Ινδία, οι οποίες μπορεί να προσπαθήσουν να εμπλακούν παρά το χάος.
Τεράστιες προοπτικές
Ακόμη και πριν ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανακοινώσει ότι θα αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από το Αφγανιστάν, θέτοντας το πλαίσιο για την δυναμική επιστροφή των Ταλιμπάν, οι οικονομικές προοπτικές της χώρας ήταν αμυδρές.
Το 2020, όπως αναφέρει το CNN, εκτιμάται ότι το 90% των Αφγανών ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας που καθορίζεται από την κυβέρνηση, τα 2 δολάρια ημερησίως, σύμφωνα με έκθεση της Υπηρεσίας Ερευνών του Κογκρέσου των ΗΠΑ που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο. Στο τελευταίο προφίλ της χώρας, η Παγκόσμια Τράπεζα είπε ότι η οικονομία παραμένει “διαμορφωμένη από την ευθραυστότητα και την εξάρτηση από βοήθεια”.
“Η ανάπτυξη και η διαφοροποίηση του ιδιωτικού τομέα περιορίζεται από την ανασφάλεια, την πολιτική αστάθεια, τους αδύναμους θεσμούς, την ανεπαρκή υποδομή, τη διαδεδομένη διαφθορά και ένα δύσκολο επιχειρηματικό περιβάλλον”, ανέφερε τον Μάρτιο.
Πολλές χώρες με αδύναμες κυβερνήσεις υποφέρουν από αυτό που είναι γνωστό ως “κατάρα των πόρων”, κατά την οποία οι προσπάθειες εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων δεν αποφέρουν οφέλη στους ντόπιους και στην εγχώρια οικονομία. Ακόμα κι έτσι, οι αποκαλύψεις για τον ορυκτό πλούτο του Αφγανιστάν, οι οποίες βασίστηκαν σε προηγούμενες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από τη Σοβιετική Ένωση, έδωσαν τεράστια υπόσχεση.
Η ζήτηση για μέταλλα όπως το λίθιο και το κοβάλτιο, καθώς και σπάνιων γαιών όπως το νεοδύμιο, αυξάνεται καθώς οι χώρες προσπαθούν να στραφούν σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα και άλλες καθαρές τεχνολογίες για να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Ενέργειας δήλωσε τον Μάιο ότι οι παγκόσμιες προμήθειες λιθίου, χαλκού, νικελίου, κοβαλτίου και σπάνιων γαιών που πρέπει να αυξηθούν ραγδαία, διαφορετικά ο κόσμος θα αποτύχει στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση. Τρεις χώρες – η Κίνα, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και η Αυστραλία – αντιπροσωπεύουν σήμερα το 75% της παγκόσμιας παραγωγής λιθίου, κοβαλτίου και σπάνιων γαιών.
Το μέσο ηλεκτρικό αυτοκίνητο απαιτεί έξι φορές περισσότερα ορυκτά από ένα συμβατικό αυτοκίνητο, σύμφωνα με τον IEA. Το λίθιο, το νικέλιο και το κοβάλτιο είναι ζωτικής σημασίας για τις μπαταρίες. Τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας απαιτούν επίσης τεράστιες ποσότητες χαλκού και αλουμινίου, ενώ σπάνιες γαίες χρησιμοποιούνται στους μαγνήτες που απαιτούνται για τη λειτουργία των ανεμογεννητριών.
Η αμερικανική κυβέρνηση έχει εκτιμήσει ότι τα κοιτάσματα λιθίου στο Αφγανιστάν θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν αυτά της Βολιβίας, όπου βρίσκονται τα μεγαλύτερα γνωστά αποθέματα στον κόσμο.
Ακόμα περισσότερα εμπόδια
Με δεδομένο ότι αυτές οι διαδικασίες χρειάζονται σταθερό πολιτικό σκηνικό και ηρεμία, ο ορυκτός πλούτος του Αφγανιστάν συνεχίζει να παραμένει στο έδαφος. Ενώ υπήρξε κάποιες ενέργειες εξόρυξης χρυσού, χαλκού και σιδήρου, η εκμετάλλευση ορυκτών λιθίου και σπάνιων γαιών απαιτεί περισσότερες επενδύσεις και τεχνική τεχνογνωσία, καθώς και χρόνο. Ο ΙΕΑ εκτιμά ότι χρειάζονται 16 χρόνια κατά μέσο όρο από την ανακάλυψη ενός κοιτάσματος για να ξεκινήσει η παραγωγή ενός ορυχείου.
Αυτή τη στιγμή, τα ορυκτά δίνουν μόλις 1 δισεκατομμύριο δολάρια στο Αφγανιστάν ετησίως, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι οποίοι εκτιμούν ότι το 30% έως 40% απομακρύνθηκε από διαφθορά, καθώς και από πολέμαρχους και τους Ταλιμπάν, οι οποίοι ηγήθηκαν μικρών μεταλλευτικών έργων. Ωστόσο, υπάρχει πιθανότητα οι Ταλιμπάν να χρησιμοποιήσουν τη δύναμή τους για να αναπτύξουν τον τομέα εξόρυξης. Κάτι που θεωρείται δύσκολο όμως, καθώς θα πρέπει να αφιερώσουν την προσοχή τους σε ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων ασφάλειας και ανθρωπιστικής βοήθειας.
Η προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων θα είναι ακόμη πιο δύσκολη τώρα, ιδίως καθώς πολλές παγκόσμιες επιχειρήσεις και επενδυτές διατηρούνται σε όλο και υψηλότερα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και κυβερνητικά πρότυπα.
Οι αμερικανικοί περιορισμοί θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν πρόκληση. Οι Ταλιμπάν δεν έχουν χαρακτηριστεί επισήμως ξένη τρομοκρατική οργάνωση από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, η οργάνωση τοποθετήθηκε στον κατάλογο του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ με Ειδικά Καθορισμένους Παγκόσμιους Τρομοκράτες και σε Λίστα Ειδικά Καθορισμένων Εθνών.