Ταξικός και οριζόντιος καταμερισμός της παραγωγής και της εργασίας

Του Νίκου Δανιηλίδη

Στην Προϊστορική εποχή, στο πλαίσιο των αυτόνομων κοινοτήτων, οι φυλές, στην προσπάθειά τους να ανακαλύψουν περιοχές με πλουσιότερο περιβάλλον και μία μεγαλύτερη ποικιλία πόρων,ήρθαν σε σύγκρουση, ίσως από φόβο αλλά και ένστικτο αυτοπροστασίας, με άλλες κοινότητες που είχαν αντίστοιχο στόχο. Έτσι προέκυψε η υποταγή της μίας κοινότητας από την άλλη και η υποδούλωση των ηττημένων μαζί με τις σωματικές και νοητικές δεξιότητές τους. Αυτό ήταν και η απαρχή του κράτους. Οι φυλές που υπερίσχυσαν εγίναν κάτοχοι ιδιοκτησίας, ένας ρόλος που τις οδήγησε να συνειδητοποιήσουν πως η αφαίρεση της αξιοπρέπειας και η μετατροπή της σε δουλοπρέπεια, μπορει, να δουλέψει και ως μέσο αύξησης του πλούτου. Έτσι, γεννήθηκε ο ταξικός καταμέρισμός της παραγωγής και της εργασίας σε αντιδιαστολή με τον οριζόντιο καταμερισμό της παραγωγής και της εργασίας ο οποίος όριζε την συλλογική απόφαση της κοινότητας ως μέσο κατανομής συγκεκριμένων εργασιών και καθηκόντων.

Σήμερα, οι νεοφιλελεύθεροι αναλυτές, ή οι αποκαλούμενοι “σοφοί” της οικονομίας, μαζί με τους δημοσιογράφους και τους πολιτικούς, αποφεύγουν να αναφέρονται στον καταμερισμό της παραγωγης και των εργασιών από σκοπιάς ταξικότητας ή ισότητας, παρ’ότι για μας είναι ένα πρωτεύον ζήτημα ζωτικής σημασίας καθώς καθορίζει τι παράγουμε, πως ζούμε και τι καταναλώνουμε. Στον ταξικό καταμερισμό της εργασίας, η διαστρωμάτωση των αξιών εργασίας που επιβάλλεται στην εργαζόμενη κοινωνία, έχει ως σκοπιμότητα να στρέψει κάποιους επαγγελματικούς τομείς ή κλάδους ενατίων άλλων και να παράξει αλληλοσυγκρουόμενες μεταξυ των ατόμων ανάγκες οι οποίες εκφράζονται μέσω της πολιτικής ψήφου, σε κόμματα που υποκρίνονται ότι θα ικανοποιήσουν αυτές τις ανάγκες αλλά λειτουργούν ως ανδρείκελα των εκάστοτε οικονομικών ελίτ. Το “διαίρει και βασίλευε”, με λίγα λόγια, βάζει εμπόδια στο δρόμο της σύγκρουσης κεφαλαίου-εργασίας με την κάθετη εισοδηματική διάρθρωση, όπου η αξιοπρεπής οριζόντια συνύπαρξη εργοδότη/προϋστάμενου/ιδιοκτήτη και εργάτη/υπαλλήλου είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη. Αλλα ακόμη και σε επίπεδο στρωμάτων με χοντρικά ίσες αμοιβές, ο οικονομικός καταδικασμός σε έναν διαρκή αγώνα επιβίωσης οδηγεί πάλι σε διαφοροποίηση συμφερόντων, κοινωνικών αναγκών και ιδεολογικών προσεγγίσεων. Κάποιος θα επιβιώσει και κάποιος άλλος θα μείνει άνεργος. Αυτό γίνεται πιο εύκολα ηθικα αποδεκτό λόγω της απροσωπίας της αγοράς. Δεν ξέρεις ποια επιχείρηση κλείνεις με την δική σου επιτυχία.

Η αγορά εργασίας παράγει μία συγκεκριμένη ζήτηση σε κάθε χρονική περίοδο, και δεν υπάρχει μια δεξαμενή άπειρων θέσεων εργασίας που καλύπτει πάντα την προσφορά εργασίας των “εθελοντών”. Για τους οικονομολόγους όταν η ζήτηση εργασίας ισούται με την προσφορά, δηλαδή όταν οι θέσεις εργασίας που ζητούν οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί καλυφθούν από τους κατάλληλους εργαζομένους, η οικονομία βρίσκεται σε πλήρη απασχόληση. Οπότε ένα ποσοστό ανεργίας της τάξης του 15% π.χ. , με την προσφορα και την ζήτηση να είναι ίσες, θεωρείται φυσιολογικό και άρα δεν χρειάζεται να επέμβουμε για να το μειώσουμε. Είναι σαν το παιχνίδι με τις μουσικές καρέκλες. Πάντα κάποιος θα ξεμείνει… Και αυτό γιατί το ποσοστό “αποδοτικότητας”(κέρδους) των επιχειρήσεων πρέπει να παραμείνει υψηλό. Όλα για τη συσσώρευση πλούτου και τίποτα για τον ανθρώπινο παράγοντα. Γιατί αυτοί που κατέχουν πλούτο ορίζουν τη ζωή του ανθρώπινου παράγοντα. Και οι ενδιάμεσοι διαχειρηστές παίζουν τον ρόλο του διαιτητή. Η κοινωνία πλέον θεωρείται ο ιδιωτικός τομέας. Κάποτε κοινωνία ήταν το κράτος. Τα κοινά. Στην ελεύθερη αγορά πρέπει να παλέψεις μέχρι θανάτου για το κομμάτι ψωμί. Μήπως ήρθε η ώρα να κλείσουμε την μουσική και να φέρουμε όσες καρέκλες χρειάζονται;