Τα αμερικάνικα αντιτορπιλικά έκρυβαν αμίαντο – Θερίζει ο καρκίνος του πνεύμονα σε Έλληνες απόστρατους του πολεμικού ναυτικού – Επιδικάζονται αποζημιώσεις
Ένα σημαντικό θέμα ανέδειξε η Καθημερινήστο κυριακάτικο φύλλο της.
Πολλές εκατοντάδες φαίνεται ότι είναι οι περιπτώσεις απόστρατων του Πολεμικού Ναυτικού που πάσχουν από μορφές καρκίνου του πνεύμονα λόγω της έκθεσής τους σε αμίαντο από αντιτορπιλικά που έλαβε η Ελλάδα από τις ΗΠΑ. Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα στις ΗΠΑ διαρκώς καταβάλλονται αποζημιώσεις σε απόστρατους του αμερικάνικου ναυτικού για παρόμοιες περιπτώσεις και πιο πρόσφατα εκδικάστηκαν αποζημιώσεις και για Έλληνες απόστρατους αξιωματικούς.
Το θέμα αποκτά ειδικό ενδιαφέρον για τα Χανιά αφού στην εφημερίδα μας έχουν φθάσει ανά καιρούς πληθώρα καταγγελιών για εργασία δίχως τα απαραίτητα μέτρα προστασίας τόσο στις ελληνικές οσο και στις αμερικάνικες στρατιωτικές βάσεις. Όπως έχουμε αναφέρει και εμείς, στις ΗΠΑ πολλοί βετεράνοι και απόστρατοι βρίσκονται στα δικαστήρια ενάντια στον αμερικάνικο στρατό εξαιτίας προβλημάτων υγείας που έχουν αντιμετωπίσει από ελλιπή μέτρα προστασίας. Συνηθισμένη μορφή καρκίνου που συνδέεται με τον αμίαντο είναι ο καρκίνος του πνεύμονα.
Να υπενθυμίσουμε ότι σε πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Καταγραφής Καρκίνου καταγράφεται μεγάλη αύξηση των ποσοστών καρκίνου στην Κρήτη ενώ στο κόκκινο βρίσκεται και ο δήμος Χανίων. Αν και υπάρχουν και άλλοι πιο σημαντικοί παράγοντες για την αύξηση των ποσοστών καρκίνου, όπως το κάπνισμα και η διατροφή, οφείλουν οι αρχές να διερευνήσουν σε ποιο ποσοστό η αυξημένη στρατιωτική δραστηριότητα των ελληνικών και κυρίως των αμερικανονατοϊκών βάσεων καθώς και οι ρίψεις πυραύλων από το Π.Β.Κ. συντελεί στην αύξηση των πσοστών καρκίνου στο νομό.
Το βέβαιο είναι ότι η εκδίκαση των συγκεκριμένων υποθέσεων, η δικαίωση πάνω από 50 απόστρατων στα δικαστήρια των ΗΠΑ και η πρώτη δικαίωση απόστρατου αξιωματικού και σε ελληνικό δικαστήριο ανοίγει τον δρόμο σε πολλούς άλλους, και στα Χανιά, που είναι πλέον πιθανό να κυνηγήσουν δικαστικά τη δικαίωσή τους για προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν.
Διαβάστε ολόκληρο το δημοσίευμα που παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον:
Απόστρατοι αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού νόσησαν μετά τη θητεία τους σε πλοία αμερικανικής κατασκευής και ζητούν δικαίωση
Ήταν 14 ετών όταν έφυγε από το χωριό του στην Ηπειρο και κατατάχθηκε στη Σχολή Ναυτοπαίδων. Τότε αντίκρισε για πρώτη φορά τη θάλασσα. Υπηρέτησε σε αντιτορπιλικά, ναρκαλιευτικά και υδροφόρες. Οι συνθήκες της θητείας του, όμως, στα πρώτα πλοία καθόρισαν τη ζωή του. «Ξέρεις πώς είναι οι χημειοθεραπείες; Σα να σε πετάνε από το αεροπλάνο πάνω σε βράχια», λέει. «Τόσος είναι ο πόνος».
Ο απόστρατος αξιωματικός επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμος. (Φωτογραφία: Enri Canaj)
Το 2004 διαγνώσθηκε με καρκίνο στον οισοφάγο και το 2009 με καρκίνο στον πνεύμονα. «Οι γιατροί μού είπαν ότι σε μεγάλο ποσοστό οφειλόταν στα τοξικά χρώματα και στον αμίαντο, από τις εισπνοές», λέει στην «Κ» ο 63χρονος σήμερα απόστρατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού.
Ζητεί να μη δημοσιευθεί το όνομά του γιατί δεν θέλει να μάθουν όλοι όσοι τον γνωρίζουν για την ασθένειά του. Η προσδοκία του είναι να παραμείνει ο καρκίνος σταθερός. Παρακολουθεί την πορεία του κάθε έξι μήνες, υποφέρει καθημερινά από δύσπνοια, καθώς έχει αφαιρέσει τον δεξί του πνεύμονα.
Ήταν 1973 όταν μαζί με άλλους Ελληνες ναυτικούς βρέθηκε στο Σαν Ντιέγκο των ΗΠΑ για την παράδοση του αντιτορπιλικού «Κουντουριώτης». Το πλοίο με την προηγούμενη ονομασία του «USS Rupertus (DD-851)» είχε λάβει μέρος στους πολέμους της Κορέας και του Βιετνάμ και πλέον περνούσε σε ελληνικά χέρια, όπως συνέβη και με άλλα αντίστοιχα αντιτορπιλικά την περίοδο ’50-’70 στο πλαίσιο της αμερικανικής βοήθειας. Προτού παραληφθεί χρειαζόταν εκτεταμένες επισκευές.
Tο 1973 στις ΗΠΑ με φόντο το «Κουντουριώτης».
Βασικό υλικό σε εξαρτήματά του όμως ήταν ο αμίαντος, γνωστός πλέον για τις βλαβερές συνέπειές του.
«Άθλιες συνθήκες»
«Υπήρχε στο μηχανοστάσιο, αλλά και στις σωληνώσεις που διέτρεχαν τους χώρους όπου κοιμόμασταν. Οι συνθήκες ήταν άθλιες, σα να γκρεμίζουν το διαμέρισμά σου και να μένεις μέσα», λέει ο απόστρατος που διεκδικεί αποζημίωση από το ελληνικό Δημόσιο.
Και άλλες παρόμοιες υποθέσεις εκκρεμούν δικαστικά. Την τελευταία δεκαετία δεκάδες Έλληνες απόστρατοι ναυτικοί έχουν λάβει αποζημιώσεις στις ΗΠΑ, ενώ στα τέλη του 2015 για πρώτη φορά ελληνικό δικαστήριο δικαίωσε απόστρατο αξιωματικό που νόσησε με μεσοθηλίωμα (βαριά μορφή μη ιάσιμου καρκίνου), επιδικάζοντας εις βάρος του Δημοσίου αποζημίωση 250.000 ευρώ.
Μιλώντας με παθόντες και γιατρούς που τους εξέτασαν, αλλά και με δικηγόρους που τους εκπροσώπησαν σε Ελλάδα και ΗΠΑ η «Κ» παρουσιάζει άγνωστες πτυχές της περιπέτειας απόστρατων αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού που υπηρέτησαν σε παλιά αντιτορπιλικά αμερικανικής κατασκευής. Κανείς δεν τους υποχρέωσε τότε να λάβουν μέτρα προστασίας και κανείς δεν τους είχε ενημερώσει επίσημα για τους κινδύνους στους οποίους μπορεί να εκτέθηκαν.
Τα κρούσματα
Από το 1994 ο γιατρός Κωνσταντίνος Βέργος, που διετέλεσε διευθυντής της πνευμονολογικής κλινικής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών, έβλεπε, όπως λέει, πιο συχνά ύποπτα περιστατικά σε συνταξιούχους του Πολεμικού Ναυτικού.
«Είχα ασθενείς με παχυπλευρίτιδες, μεσοθηλιώματα και πολλούς καρκίνους του πνεύμονα», αναφέρει στην «Κ».
Οι περισσότεροι ήταν μηχανικοί και ηλεκτρολόγοι που έρχονταν σε επαφή με τον αμίαντο. Τα ινίδια που παράγονται από την τριβή αμιάντου καταλήγουν με την εισπνοή στον υπεζωκότα (λεπτό υμένα που καλύπτει τους πνεύμονες). «Είναι επώδυνο. Ο υπεζωκότας έχει αισθητικές απολήξεις του πόνου που δεν έχει ο υπόλοιπος πνεύμονας», λέει ο κ. Βέργος που αποστρατεύθηκε το 2009 ως υποναύαρχος.
Το Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών. (Φωτογραφία: Enri Canaj)
Σε σχετική ερώτηση της «Κ» για κρούσματα ασθενειών από έκθεση σε αμίαντο, το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού απάντησε ότι «οι υγειονομικές υπηρεσίες του Πολεμικού Ναυτικού δεν έχουν διαπιστώσει εξάρσεις αμιαντώσεων και μεσοθηλιωμάτων σε σχέση με τα περιστατικά του ευρύτερου πληθυσμού στην Ελλάδα, ώστε να αποδοθούν ασθένειες αυτής της μορφής αποκλειστικά στη σταδιοδρομία στο Πολεμικό Ναυτικό. Γενικά, μέσω του Υγειονομικού Συνεδρίου των Ενόπλων Δυνάμεων και επικοινωνίας των κλινικών του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών (ΝΝΑ) και Ναυτικού Νοσοκομείου Κρήτης (ΝΝΚ) με αντίστοιχες κλινικές του πολιτικού τομέα παρακολουθούνται συναφή συγκριτικά στοιχεία».
Σύμφωνα, πάντως, με στοιχεία που είναι σε γνώση της «Κ», έρευνα στους φακέλους ασθενών της πνευμονολογικής κλινικής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών την περίοδο 1998-2011, κατέγραψε 9 περιστατικά μεσοθηλιώματος σε απόστρατους αξιωματικούς, ένα περιστατικό αμιάντωσης και 118 καρκίνους του πνεύμονα.
Στον φάκελο ενός εκ των εννέα, σύμφωνα με την έρευνα, αναφερόταν ότι είχε καθημερινή έκθεση σε αμίαντο επί οκτώ συνεχόμενα έτη λόγω της θέσης του στην αποθήκη υλικών του πλοίου.
Η ελληνική νομοθεσία αναγνωρίζει το μεσοθηλίωμα, την αμιάντωση, αλλά και τον καρκίνο του πνεύμονα που οφείλεται σε εισπνοή ινών αμιάντου, ως επαγγελματικά νοσήματα. «Από πολλές μελέτες έχει εξακριβωθεί ότι ο αμίαντος είναι σχεδόν η αποκλειστική αιτία των μεσοθηλιωμάτων», λέει ο κ. Βέργος.
Συνήθως μεσολαβούν 20 ή και περισσότερα από 30 χρόνια από την έκθεση μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Από τη στιγμή της διάγνωσης του μεσοθηλιώματος, ο μέσος χρόνος επιβίωσης είναι τα τρία έτη. Κάποιες φορές όμως ασθενείς πεθαίνουν μέσα σε 12 μήνες.
Από τον αέρα στους πνεύμονες
«Εργάζονταν χωρίς προστασία. Ζούσαν σε σύννεφα αμιάντου όταν έκαναν τις επισκευές», λέει η νομικός Σιλίνα Παυλάκη, που έχει εκπροσωπήσει μέσω του δικηγορικού γραφείου «Παυλάκης – Μόσχος» παθόντες σε Ελλάδα και ΗΠΑ.
«Δεν γνωρίζαμε τίποτα», τονίζει ο απόστρατος αξιωματικός Σπύρος Κολοβός που είχε εργαστεί ως συγκολλητής κατά τη θητεία του και συμμετείχε σε παραλαβή πλοίου στις ΗΠΑ. Το 2005 ασθένησε με πολυήμερο πυρετό. Μέχρι αυτός να υποχωρήσει και η βιοψία να βγει αρνητική, σκεφτόταν τα χειρότερα. «Φοβήθηκα ότι θα “έφευγα”», λέει. Δύο συνάδελφοί του είχαν ήδη πεθάνει από καρκίνο.
Με γυμνά χέρια
Λόγω των ιδιοτήτων του, αλλά και επειδή ήταν άφθονος και φθηνός, ο αμίαντος υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής επιλογή διεθνώς στη ναυπήγηση πολεμικών πλοίων. Πρόκειται άλλωστε για ένα υλικό με χαμηλή ηλεκτρική αγωγιμότητα και μεγάλη αντοχή στις υψηλές θερμοκρασίες και στον θόρυβο.
«Είχε εφαρμογή στα μηχανοστάσια, σε φλάντζες, ηχομονώσεις, μονώσεις σε χώρους ενδιαίτησης», εξηγεί ο δρ Αναστάσιος Τραυλός, πρόεδρος διοικητικού συμβουλίου στην εταιρεία ΠΛΙΝΙΟΣ Α.Ε., που εκπονεί μελέτες για την ανίχνευση αμιάντου και άλλων επικίνδυνων υλικών σε κάθε είδους εγκατάσταση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
«Τα υλικά αμιάντου σε ένα πλοίο είναι συνήθως προστατευμένα», λέει ο κ. Τραυλός. «Κατά τη διάρκεια ζωής ενός πλοίου χρειάζεται όμως να γίνουν επισκευές, επιδιορθώσεις».
Από τις εργασίες αλλά και τη φθορά του χρόνου ο αμίαντος απελευθερωνόταν στην ατμόσφαιρα και γινόταν επικίνδυνος.
Στη φύση συναντάται σαν πέτρωμα το οποίο θρυμματίζεται σε λεπτές ίνες με την τριβή. Αυτές όμως μπορούν να φτάσουν σε μέγεθος 50 φορές μικρότερο από την ανθρώπινη τρίχα. «Εάν είναι σε μεγάλη ποσότητα διασκορπισμένες στον αέρα, φαίνονται σαν σύννεφο σκόνης. Τις περισσότερες φορές όμως δεν τις βλέπεις καθόλου», τονίζει ο κ. Τραυλό
Εργαζόμενοι στην εταιρεία ΠΛΙΝΙΟΣ Α.Ε. η οποία αναλαμβάνει την ανίχνευση αμίαντου και άλλων επικίνδυνων υλικών.
Στα παλιά πολεμικά πλοία υπήρχε αμίαντος και σε ειδικά κορδόνια ή υφάσματα, αλλά και σε ινώδη μορφή, μέσα σε σακιά, για να αναμειχθεί με γύψο και να χρησιμοποιηθεί σε μονώσεις. Πιο εκτεθειμένοι ήταν οι εργαζόμενοι στο μηχανοστάσιο και όσοι επισκεύαζαν χώρους ενδιαίτησης. Σε δεύτερο στάδιο εξετίθεντο τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος, καθώς οι ίνες μπορούσαν να μεταφερθούν σε άλλους χώρους μέσω των αεραγωγών των πλοίων
Γράφημα: Νότης Ρήγας
Όπως περιγράφει ο κ. Τραυλός, τα ειδικά συνεργεία που αφαιρούν σήμερα αμίαντο από πλοία και άλλες εγκαταστάσεις υποχρεωτικά λαμβάνουν αυξημένα μέτρα προστασίας. Τα υλικά καταβρέχονται για να μη σηκωθεί σκόνη, οι εργαζόμενοι φορούν ειδικές μάσκες και στολές που πετιούνται μετά το τέλος της βάρδιας, ενώ σε περιπτώσεις μεγάλης ρύπανσης φορούν ακόμα και εσώρουχα μιας χρήσης.
Αυτές τις διαδικασίες παρουσιάζει και εκπαιδευτικό βίντεο διάρκειας 26 λεπτών, παραγωγής του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού που έχει στη διάθεσή της η «Κ». Έτος δημιουργίας του αμερικανικού βίντεο είναι το 1980, όταν ακόμη σύμφωνα με μαρτυρίες οι Ελληνες ναυτικοί μεταχειρίζονταν το ίδιο υλικό με γυμνά χέρια
Εικόνες από το εκπαιδευτικό βίντεο του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού για την αφαίρεση υλικών αμιάντου.
Ενδεικτική είναι η κατάθεση απόστρατου αξιωματικού σε ελληνικό δικαστήριο κατά την εκδίκαση αγωγής συναδέλφου του που ασθένησε από αμίαντο. Στη μαρτυρία του περιέγραψε τις εργασίες που έγιναν κατά την παραλαβή αμερικανικού αντιτορπιλικού.
«Ξηλώθηκαν όλες οι σωληνώσεις και τοποθετήθηκαν νέες», είπε. «Τόσο οι παλιές όσο και οι νέες ήταν μονωμένες με αμίαντο. Τις νέες τις τοποθετήσαμε με γυμνά χέρια, παίρνοντας λάσπη αμιαντοτσιμέντου και φύλλα αμιάντου και προσαρμόζοντάς τα γύρω από τις σωληνώσεις».
Το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού αναφέρει σε απάντησή του στην «Κ» ότι «ενημερώσεις επί θεμάτων υγείας και ασφάλειας στην εργασία γίνονταν και γίνονται με ημερίδες, παρουσιάσεις, έντυπα και πλέον και μέσω Διαδικτύου».
Ωστόσο τον Ιούνιο του 2014, ανθυποπλοίαρχος μηχανικός ε.α. (που δεν θέλησε να δημοσιευτεί το όνομά του στην «Κ») με επιστολή του προς την Ενωση Αποστράτων Αξιωματικών Ναυτικού ζητούσε απαντήσεις για τη μη ενημέρωση όσων είχαν υπηρετήσει σε πλοία με αμίαντο
Ο συγκεκριμένος απόστρατος ασθένησε με καρκίνο παχέος εντέρου, αλλά όπως γράφει υπήρχαν και ευρήματα πολλαπλών εστιακών παχύνσεων στον υπεζωκότα που παραπέμπουν σε έκθεση στον αμίαντο.
«Ασφαλώς η περίπτωσή μου ως εργασθείς επί σειρά ετών σε περιβάλλον αμιάντου, δεν είναι η μοναδική στο Πολεμικό Ναυτικό», γράφει στην επιστολή του. «Εύλογο, όμως, είναι το ερώτημα γιατί στα ετήσια check up στα οποία υποβάλλονταν το εν ενεργεία στρατιωτικό προσωπικό, δεν έχουν γίνει ανάλογες διαγνώσεις, διαπιστώσεις, ώστε να υπάρξει έγκαιρη και υπεύθυνη ενημέρωση και προστασία του προσωπικού».
Αποζημιώσεις στις ΗΠΑ
Το 1981 ο Αμερικανός δικηγόρος Mitchell Cohen άρχισε να αναλαμβάνει υποθέσεις ανθρώπων που είχαν νοσήσει από αμίαντο. Σταδιακά επέκτεινε τις δραστηριότητές του με παθόντες στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ισπανία, την Τουρκία και τη Μάλτα. «Έχω εκπροσωπήσει περισσότερους από 2.000 ανθρώπους στις ΗΠΑ και διεθνώς», λέει σε συνομιλία μας μέσω Skype. Την τελευταία δεκαετία συνεργάζεται με το δικηγορικό γραφείο «Παυλάκη – Μόσχου» για αντίστοιχες περιπτώσεις απόστρατων Ελλήνων ναυτικών.
Υπό το βάρος αγωγών, οι αμερικανικές ιδιωτικές εταιρείες που κατασκεύασαν εξοπλισμό με αμίαντο στα παλιά αμερικανικά αντιτορπιλικά, πτώχευσαν. Μέρος της περιουσίας τους δεσμεύτηκε και επιτροπές ασφαλιστικών εταιρειών και δικαστικών διαχειρίζονται, πλέον, αυτά τα κεφάλαια.
Μέχρι και το 2008 οι επιτροπές δέχονταν αιτήσεις για αποζημίωση και σε μη κακοήθεις νόσους όπως περιστατικά Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας. Καθώς τα κεφάλαια εξαντλούνται, το ύψος των ποσών που δίνονται περιορίζεται και πλέον γίνονται δεκτά αιτήματα ασθενών με ιστορικό έκθεσης σε αμίαντο που νόσησαν με μεσοθηλίωμα ή άλλες μορφές καρκίνου του πνεύμονα ή του εντέρου.
Ο κ. Cohen εξηγεί ότι οι αποζημιώσεις δίνονται στους δικαιούχους συνήθως μέσα σε 30 μήνες από την προσφυγή τους. «Δεν έχει σημασία εάν ο αιτών είναι Ελληνας, Τούρκος ή άλλης εθνικότητας. Η μεθοδολογία που ακολουθείται για την αποζημίωση είναι ίδια», λέει.
Αυτή την οδό ακολούθησε και ο απόστρατος αξιωματικός Γιώργος Γεωργαράς, που συμμετείχε σε παραλαβή πλοίου στις ΗΠΑ στις αρχές του ’60.
Ο Γιώργος Γεωργαράς υπηρέτησε και σε αντιτορπιλικά αμερικανικής κατασκευής κατά τη θητεία του. (Φωτογραφία: Enri Canaj)
«Ο αμίαντος τοποθετούνταν γύρω από τις σωληνώσεις σε μορφή επιδέσμου. Εάν είχες την ατυχία να κοιμάσαι στο πάνω κρεβάτι στα υποφράγματα αυτό ξεραινόταν και το ανέπνεες», λέει και εξηγεί ότι ήταν από τους «τυχερούς» καθώς νόσησε πιο ελαφρά, με πάχυνση υπεζωκότα που δεν έχει εξελιχθεί σε κακοήθη νόσο.
Ο χρόνος παραγραφής στις ΗΠΑ είναι τα τρία έτη από τη διάγνωση. Ο κ. Γεωργαράς, ο κ. Κολοβός και άλλοι συνάδελφοί τους πρόλαβαν τις προθεσμίες
«Από περίπου 100 αξιωματικούς που έχουν απευθυνθεί στο γραφείο μας περισσότεροι από 50 έχουν αποζημιωθεί από αυτά τα κεφάλαια», λέει η κ. Παυλάκη.«Για τους υπόλοιπους είτε είχε παραγραφεί η απαίτησή τους, είτε η ιατρική τους κατάσταση δεν δικαιολογούσε αποζημίωση».
Η πρώτη δικαίωση
Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, οποιαδήποτε αντίστοιχη αξίωση παραγράφεται σε πέντε έτη μετά τη διάγνωση ή σε πέντε έτη μετά τον θάνατο του ασθενούς (σε περίπτωση που κατέληξε λόγω της νόσου και η οικογένειά του θελήσει να κινηθεί νομικά).
Στα τέλη του 2015 το Τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών υποχρέωσε το Δημόσιο να καταβάλει αποζημίωση σε απόστρατο αξιωματικό που ασθένησε με μεσοθηλίωμα. Η απόφαση έχει καταστεί αμετάκλητη.
Δύο χρόνια νωρίτερα ο απόστρατος είχε νοσηλευθεί στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών επί πέντε ημέρες με έντονη δύσπνοια, βάρος στο στήθος και αδικαιολόγητο αίσθημα κόπωσης. Κατά τη θητεία του είχε εργαστεί ως μηχανικός σε αντιτορπιλικά αμερικανικής κατασκευής, μεταξύ των οποίων τα «Κουντουριώτης» και «Ναυαρίνο».
«Ήταν αναγκασμένος να μεταχειρίζεται υλικά αμιάντου με γυμνά χέρια, να τα τρίβει, να τα κόβει, να τα σκίζει, να τα τρυπάει», κατέθεσε συνάδελφός του ως μάρτυρας στη δίκη.
Ο εκπρόσωπος του Δημοσίου υποστήριξε στο δικαστήριο ότι, σύμφωνα με προεδρικό διάταγμα του 1997, το ένστολο προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων εξαιρείται από τις διατάξεις που αφορούν μέτρα προστασίας εργαζομένων από τον αμίαντο.
Το δικαστήριο όμως έκρινε ότι οι Ενοπλες Δυνάμεις έπρεπε να φρόντιζαν –στο μέτρο του δυνατού– για την ασφάλεια του προσωπικού, καθώς τουλάχιστον από το 1980 ήταν γνωστές οι επιπτώσεις του αμίαντου στον ανθρώπινο οργανισμό. Παράλληλα, έκρινε ότι υφίσταται αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ του μεσοθηλιώματος και της έκθεσης του απόστρατου σε αμίαντο κατά τη θητεία του.
Ο δικηγόρος Γιώργος Μόσχος εκπροσωπεί απόστρατους αξιωματικούς και τις οικογένειές τους που έχουν προσφύγει στα ελληνικά δικαστήρια. (Φωτογραφία: Enri Canaj)
«Πρώτη φορά ελληνικό δικαστήριο αναγνώρισε ότι υπήρχε αμίαντος σε πλοία του Πολεμικού Ναυτικού, ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν ενημερωθεί για την επικινδυνότητα και δεν είχαν ληφθεί απαραίτητα μέτρα προστασίας», λέει ο δικηγόρος Γιώργος Μόσχος που εκπροσώπησε τον απόστρατο αξιωματικό.
Εξηγεί ότι αυτή η απόφαση ενδεχομένως να ανοίγει δρόμο και για άλλες παρόμοιες υποθέσεις. Επισημαίνει, όμως, ότι κάθε περίπτωση εξετάζεται ξεχωριστά.
Όλα τα αντιτορπιλικά αμερικανικής κατασκευής που είχε παραλάβει η Ελλάδα έχουν παροπλιστεί, με τα περισσότερα να τίθενται εκτός λειτουργίας στις αρχές του ’90. Η αφαίρεση όμως αμιάντου από άλλα παλιά πλοία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ενδεικτικά, τον Ιανουάριο του 2015 προκηρύχθηκε μειοδοτικός διαγωνισμός 30.000 ευρώ για να αναλάβει εξειδικευμένο συνεργείο την αφαίρεση αμιαντούχων θερμομονώσεων από πολεμικά πλοία.
«Το σύνολο αυτών των ανθρώπων νιώθουν μεγάλη περηφάνια γιατί υπηρέτησαν στο Πολεμικό Ναυτικό και το τιμάνε», λέει ο κ. Μόσχος. «Ομως το τι αισθάνονται σε σχέση με την υπηρεσία τους είναι τελείως διαφορετικό με το τι όφειλε η Πολιτεία να πράξει. Αυτοί οι άνθρωποι έδωσαν και τη ζωή τους και δεν έτυχαν της προσοχής και της προστασίας που έπρεπε».
Τα λόγια του δικηγόρου επιβεβαιώνονται από τη στάση του πελάτη του. Ο 63χρονος απόστρατος αξιωματικός, του οποίου η υπόθεση εκκρεμεί στα ελληνικά δικαστήρια, σε όλη τη διάρκεια της συζήτησής μας μιλάει ψύχραιμα παρά τα προβλήματα υγείας του.
«Θα ήθελα σε κάποια στιγμή να δικαιωθώ», λέει. «Γιατί δεν με ενημέρωσε ποτέ κανένας για τον κίνδυνο που διατρέχω πηγαίνοντας σε αυτά τα καράβια».
Ο “Αγώνας της Κρήτης” εκδόθηκε στις 8 Ιουλίου του 1981. Είναι η έκφραση μιας πολύχρονης αγωνιστικότητας. Έμεινε όλα αυτά τα χρόνια σταθερός στη διακήρυξή του για έγκυρη – έγκαιρη ενημέρωση χωρίς παρωπίδες. Υπηρετεί και προβάλλει, με ευρύτητα αντίληψης, αξίες και οράματα για μία καλύτερη κοινωνία. Η βασική αρχή είναι η κριτική στην εξουσία όποια κι αν είναι αυτή, ιδιαίτερα στα σημεία που παρεκτρέπεται από τα υποσχημένα, που μπερδεύεται με τη διαφθορά, που διαφθείρεται και διαφθείρει. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που η εφημερίδα έμεινε μακριά από συσχετισμούς και διαπλοκές, μακριά από μεθοδεύσεις και ίντριγκες.
