Της Νίκης Μπακούλη
Την 1η του Δεκέμβρη του 2011, αστυνομικοί είχαν σπάσει την πόρτα του διαμερίσματος στο οποίο διέμενε ο τότε 48χρονος προπονητής μπάσκετ, Νίκος Σειραγάκης στο Ρέθυμνο.
Tον συνέλαβαν επ’ αυτοφώρω να ασελγεί σε βάρος τριών παιδιών.
Στην ανάκριση προέκυψε παραδοχή για εγκληματικές πράξεις εις βάρος συνολικά 36 παιδιών.
Το Μάιο του 2013 καταδικάστηκε σε ποινή κάθειρξης 401 χρόνων.
Το 2011 συγχωνεύτηκαν σε 220.
Τον Απρίλιο του 2020 αποφυλακίστηκε υπό όρους.
Θα αφήσουμε για λίγο στην άκρη το γεγονός ότι με παρέμβαση του Αρείου Πάγου και τη διαπίστωση ότι ο Σειραγάκης είχε παραβιάσει τους όρους της απόλυσης του, συνελήφθη εκ νέου -πριν αποφυλακιστεί ξανά προ ημερών-, για να ασχοληθούμε με τα μαθηματικά του πώς 401 χρόνια έγιναν 12.5.
Όσα ακολουθούν δεν θα σε προβληματίσουν απλά.
Θα νιώσεις το μυαλό σου να δουλεύει υπερωρίες, προσπαθώντας να διαχειριστεί τα δεδομένα.
Ας δώσουμε το λόγο στον ποινικολόγο Παναγιώτη Στ. Μπαλακτάρη, στον οποίον είχαμε απευθυνθεί για να μας εξηγήσει ένα άλλο ακατανόητο γεγονός για όποιον δεν είναι απόφοιτος ποινικού δικαίου: την απόφαση να αφεθεί ελεύθερος ο Δημήτρης Λιγνάδης, αφότου κρίθηκε ένοχος για το βιασμό δυο ενηλίκων.
Fact #1: Το ‘ταβάνι’ που ορίζει το άρθρο 94 του Ποινικού Κώδικα
“Όσα χρόνια και να επιβληθούν σε ποινή κάθειρξης για διάπραξη περισσοτέρων κακουργημάτων ένας κατηγορούμενος -είτε είναι 20, είτε 25, είτε 40, είτε 100, είτε 800-, με βάση το άρθρο 94 του Ποινικού Κώδικα, η πραγματική οφειλόμενη έκτιση είναι τα 20.
Δηλαδή, σε 1000 χρόνια να καταδικαστεί κάποιος, ο Προμηθέας στον Καύκασο να είναι, θα εκτίσει υποχρεωτικά ως ‘ταβάνι’ 20 χρόνια.
“Αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι η κάθειρξη δεν είναι ισόβια. Στα ισόβια, το ανώτερο της έκτισης είναι τα 25 χρόνια. Αυτό το λέω ως αντιδιαστολή με την πρόσκαιρη (μη ισόβια) κάθειρξη, κάτι που ισχύει για την Σειραγάκη.
Είχε καταδικαστεί σε περισσότερες από μία πρόσκαιρες καθείρξεις.
Οι περισσότερες καθείρξεις που δεν είναι ισόβιες, αθροίζονται το ανώτερο στα 20 χρόνια”.
Fact #2: Πόσα χρόνια μένει κάποιος στη φυλακή αν έχει 20 χρόνια κάθειρξης
“Mε βάση την υπάρχουσα νομοθεσία, άρθρο 105β του Ποινικού Κώδικα, αν έχει καταδικαστεί κάποιος σε 20 χρόνια κάθειρξης, βγαίνει αν έχει εκτίσει τα 3/5.
Πόσο είναι τα 3/5 στα 20 χρόνια; 12.
Επίσης, αν ζητήσει να κάνει μεροκάματα στη φυλακή, κάθε μέρα υπολογίζεται για 2 έκτισης”.
Άρα μειώνεται κι άλλο το διάστημα.
Fact #3: Πώς τα 401 χρόνια έγιναν 220 το 2011
Να δούμε τώρα, και τι σημαίνει συγχώνευση των χρόνων της ποινής. “Όταν υπάρχουν δύο και περισσότερες αποφάσεις διαφορετικών δικαστηρίων -πχ δικάζεται κάποιος μια φορά για 15 περιπτώσεις, και μια άλλη για 10-, έχει το δικαίωμα να ζητήσει να συγχωνευθούν.
Δηλαδή, οι περισσότερες ποινές να ενωθούν σε μια απόφαση, αφού αξιολογηθούν όλες.
Έτσι, αντί να έχει δύο και περισσότερες δικαστικές ποινές, έχει μία: τη συγχωνευτική.
Μαζεύεις τις αποφάσεις και τα χρόνια, σε μία ποινή.
Πάντα στη συγχώνευση τα χρόνια μειώνονται.
Fact #4: Οι καταδικασμένοι δικαιούνται αδείας έπεια από σύντομο χρονικό διάστημα
“Όσοι έχουν πρόσκαιρη κάθειρξη (μη ισόβια), δικαιούνται αδείας, έχουν δικαίωμα να υποβάλουν σχετική αίτηση, λίγο καιρό μετά την κάθειρξη τους. Και άδειες παίρνουν, όπως και βγαίνουν με αναστολή”, όπως ο Σειραγάκης.
Fact #5: Ζητούμενο είναι το ‘φαίνεσθαι’. Όχι το ‘είναι’
Συμπερασματικά, όταν καταδικάζεται κάποιος από ποινικό δικαστήριο, κατ’ αρχάς τον ενδιαφέρει μετά αν θα πάρει αναστολή στην έφεση (περίπτωση Λιγνάδη) ή αν θα μπει στη φυλακή.
Αν πάει φυλακή, θα ζητήσει να κάνει μεροκάματα και όπως πλησιάζει στην συμπλήρωση των 3/5 της ποινής επικοινωνεί με το δικηγόρο του -αν και οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι φέρονται να ξέρουν τα πάντα επί του θέματος, με ακρίβεια χιλιοστού- και ρωτά ‘πότε βγαίνω;’.
Η απάντηση είναι στα 12 χρόνια -χονδρικά.
Δεν θα αναπτύξουμε σήμερα τους λόγους που τα σωφρονιστικά ιδρύματα είναι οτιδήποτε άλλο πέραν χώρων σωφρονισμού.
Θα εστιάσουμε στο ότι το επίκεντρο όσων ισχύουν στη χώρα μας είναι το θεαθήναι.
Δηλαδή, να φαίνεται πως λειτουργεί στην εντέλεια το σωφρονιστικό σύστημα. Όχι να λειτουργεί πραγματικά.
“Υπάρχει μια πολύ συγκεκριμένη αλυσίδα που μπορεί να οδηγήσει σε αποτελέσματα σε ό,τι αφορά τον κύκλο των εγκλημάτων. Κάθε κρίκος είναι πιο σημαντικός από τον προηγούμενο.
Ξεκινά από την προληπτική και αποτελεσματική αστυνόμευση. Ακολουθεί η ορθή και γρήγορη απονομή δικαιοσύνης. Ο τρίτος κρίκος είναι το σταθερό και ‘επανενταχθικό’ σωφρονιστικό σύστημα. Να είναι σταθερές οι διατάξεις -να μην αλλάζουν ανάλογα με τον Υπουργό-, να ισχύουν γενικά οι διατάξεις για όλους για πάρα πολλά χρόνια και να σωφρονίζεται πραγματικά ο καταδικασμένος”.
Τι έχουμε από όλα αυτά;
Τίποτα.
Στην Ελλάδα δεν έχουμε και πρόνοια ή τη δυνατότητα ελέγχου ψυχικής υγείας πριν να είναι αργά ή πολλές οικογένειες που δεν κρύβουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί.
“Στο Πανεπιστήμιο είχαμε ένα ειδικό μάθημα (Ειδική Εγκληματολογία: τα θύματα και οι βιαστές τους), με στατιστικά στοιχεία που έδειχναν ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων, ο στενός οικογενειακός κύκλος αντιλαμβάνεται την αποκλίνουσα συμπεριφορά, αλλά δεν διανοείται να την σκεφτεί πραγματική ή -πολύ περισσότερο- να την καταγγείλει”.
Fact #6: Η αστειότητα των περιοριστικών όρων
Κάτι άλλο που δεν έχουμε στη χώρα μας, είναι ουσιαστικός έλεγχος του αποφυλακισθέντος.
Το ότι είναι υποχρεωμένος να δηλώνει την μόνιμη κατοικία του και να εμφανίζεται δυο φορές το μήνα στο ‘κοντινότερο με την κατοικία του Αστυνομικό Τμήμα’, ότι δεν μπορεί να πάει στο Ρέθυμνο όπου διέπραξε τα εγκλήματα ή σε άλλες πόλεις της Κρήτης και δεν μπορεί να έρχεται σε επαφή με ανήλικα, μάλλον είναι μέτρα που προκαλούν απελπισία.
Γιατί;
Δεν ελέγχονται.
Αν ελέγχονταν θα ήταν μια άρδην διαφορετική συνθήκη.
Αφού δεν φορά ηλεκτρονικό βραχιολάκι, ουδείς μπορεί να ξέρει αν είναι κοντά σε ανήλικους. Ή πού είναι. Εφόσον δεν υπάρχει ηλεκτρονική παρακολούθηση, δεν υπάρχει δυνατότητα ουσιαστικής καταχώρησης σε βάση με όλους τους άλλους καταδικασμένους σε σεξουαλικά εγκλήματα που ζουν σε κάθε περιοχή (όπως συμβαίνει στο εξωτερικό).
Αν θεωρείς πως πρόκειται για στιγματισμό, θα μου επιτρέψεις να επιμείνω ότι όπως έχει δικαιώματα ο καταδικασμένος που θέλει να απολυθεί με όρους και να εκτίσει το υπόλοιπο της ποινής στο σπίτι του, έτσι έχουν δικαιώματα κι όσοι ζουν γύρω του.
Αρκεί όλα να είναι πολιτισμένα -και αυτό από μόνο του είναι ένα άγχος.
Όπως άγχος προκαλεί το αν θα λειτουργεί σωστά το σύστημα που παρακολουθεί ηλεκτρονικά όσους φορούν τα ‘βραχιολάκια’, δεδομένου ότι στην Ελλάδα δεν είμαστε πολύ καλοί -ούτε- σε αυτό,
Fact #7: Το θέμα του χημικού ευνουχισμού
Αν έφτασες έως εδώ, ξέρεις πόσα δεν λειτουργούν σωστά. Άρα, το να θέτουμε θέμα χημικού ευνουχισμού είναι τουλάχιστον αστείο, αφού μιλάμε για το ‘ωμέγα’, χωρίς να έχουμε περάσει έστω από το ‘άλφα’.
“Σε σχετική ερώτηση που μου είχε κάνει δημοσιογράφος της ΕΡΤ σε live εκπομπή, είχα απαντήσει πως εάν ευνουχίσεις χημικά τον βιαστή, θα πρέπει να βγάλεις το μάτι του ηδονοβλεψία, να κόψεις το χέρι του κλέφτη και να σκοτώνεις το δολοφόνο” λέει ο κύριος Μπαλακτάρης.
“Το μόνο που μπορεί να γίνει είναι περιπτώσεις τέτοιας φύσης αδικημάτων -που έχουν να κάνουν με ανηλίκους, με σεξουαλική αξιοπρέπεια- να μην παίρνουν άδεια παρά μόνο 2-3 πριν ολοκληρώσουν την ποινή τους.
Ίσως γενικά η σωφρονιστική μεταχείριση θα έπρεπε να είναι διαφορετική.
Δηλαδή, να μην αποφυλακίζονταν στα 12 χρόνια (στα 3/5 της ποινής), να μην παίρνουν άδειες εάν δεν έχουν ελεγχθεί και δεν παρακολουθούνται στο 100%, με ένα ηλεκτρονικό βραχιολάκι.
Υπάρχει η δυνατότητα της ηλεκτρονικής επιτήρησης που δεν την κάνουν ή το κάνουν σε ελάχιστες περιπτώσεις ή εξετάζουν τόσες πολλές υποθέσεις στα συμβούλια που δεν δίνουν ξεχωριστή σημασία στους λόγους της καταδίκης της κάθε υπόθεσης”.
Στις ΗΠΑ όπου υπάρχει ηλεκτρονική επιτήρηση, τα χρόνια της ποινής είναι αυτά που αναφέρονται στη δίκη (δεν κάνουν μαθηματικές εξισώσεις).
“Δεν υπάρχει η αναστολή ως θεσμός, όπως λέμε εμείς εδώ. Εκεί βέβαια, δεν υπάρχει τακτικός δικαστής. Υπάρχει ένας που ελέγχει τα της διαδικασίας. Την ουσία της υπόθεσης (εάν κάποιος είναι αθώος ή ένοχος), την ποινή και τα σχετικά τα αποφασίζουν αποκλειστικά 12 ένορκοι ακόμα και για τις πλέον σοβαρές υποθέσεις”.
Στην άλλη ακτή του Ατλαντικού, δεν έχουν τον δικαστή που στην Ελλάδα ενδεχομένως να παθαίνει και επαγγελματική αρτηριοσκλήρωση έπειτα από κάποια χρόνια.
Έχουμε κάτι από όλα αυτά;
Όχι. Τότε ας μην μιλάμε για χημικό ευνουχισμό, γιατί είναι -τουλάχιστον- ντροπή.