Τα πανηγύρια του Αυγούστου

Του Ειρηναίου Μαράκη

Τα πανηγύρια του Αυγούστου στα Χανιά και όχι μόνο είναι μια μεγάλη αρπαχτή. Στο όνομα της παράδοσης και για την παράδοση που αξιοποιείται κατά το δοκούν φτιάχνονται γιορτές που στοχεύουν στο γρήγορο κέρδος, αφού πολλές από αυτές τις γιορτές έχουν χρηματική είσοδο, συνήθως υψηλή, ή που αποσκοπούν σε έμμεσα κέρδη από την ανάπτυξη μίας “εναλλακτικής” μορφής τουρισμού.

Θυμίζουν… τις εκθέσεις και τα παζάρια των αποικιοκρατών εκεί στον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ου στις μεγάλες πρωτεύουσες της Ευρώπης στο πιο… επαρχιώτικο, βέβαια. Λίγο έως πολύ φολκλορ, μουσικές βραδιές με ντόπια αστέρια της κρητικής μουσικής που προωθούν οι ενορίες, οι τοπικές κοινότητες και οι υπερασπιστές της παράδοσης που αυτοαποκαλούνται λαογράφοι, τοπικά εδέσματα και λιχουδιές, σε συνδυασμό με κάποια εκκλησιαστική λειτουργία συναποτελούν το μοντέλο των πανηγυριών.

Οτιδήποτε παράγει ή δεν παράγει η κρητική γη και ο άνθρωπος, είτε βρίσκεται εντός εποχής, είτε εκτός αποτελεί μια καλή αφορμή για να στηθεί ένα πανηγύρι που αναβιώνει, υποτίθεται, κάποια παλιά συνήθεια ενώ τα γνήσια πανηγύρια, αυτά που πραγματοποιούνται με αφορμή κάποια εκκλησιαστική γιορτή και που όντως έχουν μία λαογραφική ή πολιτιστική αξία, είτε είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό, είτε προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες. Όλα μπορούν να γίνουν πανηγύρι και γιορτή πια: το κάστανο και οι ελιές, η ντομάτα και η φέτα, η γραβιέρα και τα καλιτσούνια, τα πορτοκάλια αλλά ακόμα και το ανθόνερο, το χοιρινό με σέλινο, το χανιώτικο μπουρέκι κι άλλα, ένα σωρό! Ακόμα και γιορτή σοκολάτας υπάρχει…

Ναι, ακόμα και μέσα σε αυτό τον παραλογισμό των πανηγυριών με την προώθηση αυτής της αρχοντοχωριάτικης νοοτροπίας μπορούμε να εντοπίσουμε την ανάπτυξη ενός μοντέλου κοινωνικής εκτόνωσης και της διατήρησης (και της αναπαραγωγής, φυσικά) απόψεων περί εντοπιότητας και πατρίδας, αν και το χειρότερο σε όλη αυτή την διαδικασία είναι η εκμετάλλευση κάθε διάθεσης για άλλες μορφές διασκέδασης και αποφυγής της στείρας καθημερινότητας που αναπτύσσεται με αφορμή, ως ένα μόνο βαθμό, την ανάγκη για οικονομική επίβιωση αλλά που αποσκοπεί κυρίως σε κάποια ιδιαίτερα ωφέλη που δεν έχουν να κάνουν με το συμφέρον της κοινότητας και του κοινωνικού συνόλου γενικότερα. Είναι και αυτό, θα έλεγα, μια μορφή κοινωνικού αυτοματισμού.