Τζαμί η Αγιά Σοφιά: Τι μήνυμα (και σε ποιους) έστειλε ο Ερντογάν

Του Δημήτρη Μηλάκα

Με τη χτεσινή του απόφαση για την μετατροπή της Αγιά Σοφιάς από μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς και μουσείο σε τζαμί ο Ερντογάν έστειλε το σαφέστατο μήνυμά του προς κάθε κατεύθυνση: Στο εσωτερικό της χώρας του, στη διεθνή κοινότητα και ειδικότερα, τέλος, στην Ελλάδα.

Στο εσωτερικό της Τουρκίας: Η απόφαση του ανώτατου τουρκικού δικαστηρίου με την οποία κρίθηκε παράνομη η απόφαση του Ατατούρκ με την οποία η Αγιά Σοφιά, από τζαμί είχε μετατραπεί σε μουσείο, ολοκληρώθηκε και σε συμβολικό επίπεδο η αποδόμηση του κεμαλικού κοσμικού κράτους. Για τον νεοοθωμανικό μεγαλοιδεατισμό του Ερντογάν ο Κεμάλ Ατατούρκ ήταν αυτός που αποδέχτηκε τον περιορισμό της πρώην οθωμανικής αυτοκρατορίας στα σημερινά όρια του τουρκικού κράτους. Αυτά τα όρια τα οποία σήμερα καθορίζονται από τη συνθήκη της Λοζάνης ο Ερντογάν τα αμφισβητεί εμπράκτως με την τουρκική εισβολής τη Συρία, με την παρουσία τουρκικού στατού στη Λιβύη και το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο, καθώς με την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί νησιών (εδάφους) στο Ανατολικό Αιγαίο και τα Δωδεκάνησα. Η απόφαση για μετατροπή της Αγιά Σοφιάς σε τζαμί, αποτελεί για το εσωτερικό της Τουρκίας μήνυμα- σύνθημα για την εμφάνιση της χώρας ως αυτόνομης περιφερειακής (υπέρ-δύναμης), ή κατ αναλογία ως απαρχή για την ανασύσταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Στη διεθνή κοινότητα: Το μήνυμα του Ερντογάν προς τη διεθνή κοινότητα είναι πως η Τουρκία δεν εξαρτάται από κανέναν και είναι σε θέση να αντιμετωπίζει, χωρίς να δίνει λογαριασμό, τις εσωτερικές της υποθέσεις, όπως είναι το θέμα της Αγιά Σοφιάς, σύμφωνα με αυτό που θεωρεί ωφέλιμο και συμφέρον της. Αγνοώντας κάθε φωνή από ξένες κυβερνήσεις ή διεθνείς οργανισμούς που ακούστηκε για την μη μετατροπή του μουσείου σε τζαμί, ο Ερντογάν, θέλησε να αποδείξει (και) στην πράξη ότι είναι ηγέτης μιας ανεξάρτητης χώρας η οποία ρυθμίζει τις εσωτερικές της υποθέσεις χωρίς περισπασμούς από δεσμεύσεις ή υποχρεώσεις προς ξένους. Προεκτείνοντας αυτό το μήνυμα, ο Ερντογάν με την χτεσινή του απόφαση υπογραμμίζει προς κάθε κατεύθυνση από που διαλαλεί καιρό τώρα: Η Τουρκία όχι μόνο έχει τη δύναμη να πράττει ότι θέλει στο εσωτερικό της, αλλά επίσης, κανείς δεν είναι σε θέση να κάνει κάτι στην ευρύτερη περιοχή χωρίς τη θέλησή της.

Στην Ελλάδα: Το μήνυμα προς την Ελλάδα είναι ιδιαίτερα σκληρό, κυνικό και φέρνει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση την κυβέρνηση, αλλά και όλους αυτούς που εδώ και καιρό «εργάζονται» υπέρ μια πολιτικής κατευνασμού επιχειρηματολογώντας για δήθεν ελληνικές μαξιμαλιστικές θέσεις ή για το Καστελόριζο που είναι μακριά, ή για την ανάγκη παραχωρήσεων προκειμένου να υπάρξει διάλογος και διευθέτηση των προβλημάτων μεταξύ των δύο χωρών. Με την απόφασή του για την Αγιά Σοφιά ο Ερντογάν, ουσιαστικά τορπιλίζει κάθε πιθανότητα ελληνοτουρκικού , έστω και προσχηματικά ισότιμου διαλόγου. Αντίθετα, διατυπώνει ένα τελεσίγραφο υποταγής στην ατζέντα που η τουρκική πλευρά έχει θέσει στα ελληνοτουρκικά. Είναι προφανές, ότι ένα τέτοιο τελεσίγραφο δεν είναι εύκολο να το αποδεχτούν ούτε οι κατ επιλογήν και πεποίθηση ραγιάδες. ..

Δεδομένων, όλων αυτών, και λαμβάνοντας υπόψη πως η Τουρκία «λέει ότι κάνει, και κάνει ότι λέει» η ελληνική πολιτική ηγεσία, κυβέρνηση και αντιπολίτευση, ίσως παράλληλα με τις μεταξύ τους λασπομαχίες στις οποίες επιδίδονται με ιδιαίτερο ζήλο το τελευταίο διάστημα, να έβρισκαν λίγο χρόνο για να συνεννοηθούν είτε για το πως θα αντιμετωπίσει η χώρα την «στραβή» που θα κάτσει νότια της Κρήτης, στο Καστελόριζο ή στο Αιγαίο, είτε για το που θα κρυφτούν, όταν έρθει η ώρα του λογαριασμού…