Το αντιδικτατορικό Κίνημα στο Πολεμικό Ναυτικό

Στις 23 Μαΐου 1973 επρόκειτο να εκδηλωθεί το Κίνημα του Ναυτικού, μια ομάδα αντιστασιακών αξιωματικών του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού με σκοπό την ανατροπή της χούντας των Συνταγματαρχών που βρισκόταν στην εξουσία ήδη για έξι χρόνια. Το Κίνημα ανακαλύφθηκε και αποτράπηκε, παρόλα αυτά επρόκειτο για την σπουδαιότερη αντιστασιακή πράξη μέχρι τότε.

Το σχέδιο, που είχαν καταστρώσει οι αξιωματικοί προέβλεπε την κατάληψη ενός ελληνικού νησιού και, εν συνεχεία, τη διαπραγμάτευση μιας συμβιβαστικής λύσης για την έξοδο της χώρας από τη Δικτατορία. Σύμφωνα με τον πλωτάρχη Ιωάννη Σταθόπουλο και τους συναδέλφους του, αξιωματικούς του Ναυτικού, η ενέργεια αυτή θα είχε δραστηριοποιήσει την Αεροπορία εναντίον του Καθεστώτος και θα είχε υποχρεώσει τους αξιωματικούς της ξηράς που ήταν αντίθετοι μεν στη Χούντα αλλά δεν τολμούσαν να εκδηλωθούν, να αναλάβουν τις ευθύνες τους.

Δυο μέρες όμως πριν από την προγραμματισμένη εκδήλωση του Κινήματος, τις βραδινές ώρες της 21 Μαΐου, έγινε αντιληπτό ότι το κίνημα είχε προδοθεί. Στις 23 Μαΐου οι αξιωματικοί τίθενται υπό περιορισμό, ενώ η ΕΣΑ εισβάλει στο Ναύσταθμο ενώ αρκετοί συλλαμβάνονται και ανακρίνονται. Η Χούντα με ανακοίνωσή της τότε έκανε λόγο για «οπερέτα ναυτικού κινήματος ολίγων αποστράτων αξιωματικών», αποκρύβοντας το μέγεθος του κινήματος, που το γνώριζε πολύ καλά. Σε ηρωική μορφή του Κινήματος του Ναυτικού αναδείχτηκε ο απόστρατος ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής, ο οποίος βασανίστηκε απάνθρωπα στα μπουντρούμια του ΕΑΤ-ΕΣΑ για 47 ημέρες και έμεινε ανάπηρος. Στις 25 Μαΐου το πολεμικό πλοίο «Βέλος» παίρνει την απόφαση να αποχωρήσει από την άσκηση του Ν.Α.Τ.Ο. και να καταπλεύσει στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας, όπου το πλήρωμά του ζήτησε πολιτικό άσυλο. Τα γεγονότα αυτά και η ανταρσία του «Βέλους» προκάλεσαν ισχυρή εντύπωση σε εσωτερικό και εξωτερικό, με τις εξελίξεις στην Ελλάδα να κυριαρχούν στη διεθνή ειδησεογραφία για μέρες. Στην Ελλάδα, οι πολίτες μπορούσαν να ενημερωθούν από τις ελληνικές εκπομπές του βρετανικού BBC και της γερμανικής Deutsche Welle. Ο τότε βασιλιάς της Ελλάδας Κωνσταντίνος ο Β’ προς τον οποίο απευθύνονταν οι στασιαστές για να τους στηρίξει, τελικά δεν θέλησε να συμπαραταχθεί με τους κινηματίες. Ο Παπαδόπουλος προκήρυξε δημοψήφισμα για την κατάργηση της Βασιλείας, επιχειρώντας να δείξει ένα πιο φιλολαϊκό πρόσωπο, αλλά σύντομα ανατρέπεται από σκληροπυρηνικούς στρατιωτικούς του Ιωαννίδη. Παρά το γεγονός ότι το Κίνημα δεν εκδηλώθηκε όπως σχεδιαζόταν για σχεδόν 7 χρόνια, ο αντίκτυπος του είχε τεράστια επίδραση εντός και εκτός της χώρας και αποτέλεσε σημαντικό πλήγμα για το δικτατορικό καθεστώς, σηματοδοτώντας την αρχή του τέλους του.