“Το δικό μας Ολοκαύτωμα”: Η ιστορία των εβραίων της Κρήτης από την εποχή του Μέγα Αλέξανδρου μέχρι τη βύθιση του Ταναϊς

Γράφει ο Στέλιος Ζερβός

Στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, υπάρχει ένας τόπος ευλογημένος. Τόπος μοναδικός. Στην πολυκύμαντη ιστορία της Κρήτης  έχουν γραφτεί  πολλές  σελίδες. Υπάρχει όμως και μια άγνωστη ανείπωτη τραγική ιστορία, που «πνίγηκε» βιαία στα νερά του Αιγαίου λίγο πριν το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ιστορία των Εβραίων της Κρήτης.

Με την ευνοϊκή προς τους ιουδαίους πολιτική του Μέγα Αλέξανδρου, εβραϊκοί πληθυσμοί εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. Οι πρώτες εβραϊκές κοινότητες της Θεσσαλονίκης, κι ενδεχομένως της Δήλου, ιδρύθηκαν από εβραίους της Αλεξάνδρειας . Ενώ την ίδια εποχή οι πρώτες κοινότητες της Κρήτης προήλθαν από την Αλεξάνδρεια  και την Παλαιστίνη. Επί ρωμαϊκής εποχής εβραίοι ζούσαν στις μεγαλύτερες πόλεις της  Κρήτης, όπως τη Γόρτυνα και τη  Κίσσαμο  που ήταν η πατρίδα της γυναίκας του Ιωσήφ του ιστοριογράφου.

Από τότε λοιπόν , από τον 4^ο αι. π.χ. ξεκινά η άγνωστη ιστορία των Εβραίων της Κρήτης.

Το 1941 η Κρήτη θα πέσει οριστικά σε  ναζιστικά χέρια . Τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Εβραίοι της Κρήτης δεν υπερέβαιναν τα 400 άτομα .

Με το που κατέλαβαν οι Γερμανοί το νησί, τουφέκισαν οχτώ Εβραίους που συνάντησαν στο Ηράκλειο, αφού προηγουμένως είχαν βομβαρδίσει την ιστορική Συναγωγή της πόλης.

Τα κοιμητήρια του Ηρακλείου, των Χανίων και του Ρεθύμνου συλήθηκαν και καταστράφηκαν.

Η Ανώτατη Γερμανική Διοίκηση Κρήτης απαίτησε από τον ραβίνο των Χανίων  ένα κατάλογο  όλων των Κρητών πολιτών  εβραϊκού θρησκεύματος.  Στους οποίους  επιβλήθηκε το επόμενο διάστημα  να φορούν  στο πέτο το «Άστρο του Δαβίδ» και να βάλουν την  ένδειξη «εβραίος» στις προσόψεις των μαγαζιών τους.

Ήσυχοι άνθρωποι , ευγενικοί και νοικοκύρηδες , ζούσαν ειρηνικά αιώνες στη Κρήτη , κυρίως στην παλιά πόλη των Χανίων .

Τα χαράματα της 29 ης   Μαΐου  1944 η περιοχή που ζούσαν οι Εβραίοι στα Χανιά,  περικυκλώθηκε από Γερμανούς, που διέταξαν,  όλοι οι κάτοικοι  να βγουν στο δρόμο.

Είχαν μόνο 45 λεπτά,  για να μαζέψουν τα υπάρχοντα τους .

Εκείνη τη μέρα συνελήφθησαν 314 Εβραίοι στα Χανιά, οι οποίοι κρατήθηκαν στις φυλακές της Αγυιάς, μέχρι τις 3 Ιουνίου.

Η εβραϊκή συνοικία τα σπίτια τα μαγαζιά , λεηλατήθηκαν  από τους  Γερμανούς στρατιώτες  και  Έλληνες δοσίλογους  ,  η Συναγωγή Ετζ  Χαγιμ  που είχε γλυτώσει από τους βομβαρδισμούς συλήθηκε από τα ιερά της κειμήλια.

Ήταν Μάιος του 1944 το ανατολικό μέτωπο είχε καταρρεύσει ο κόκκινος στρατός κάλπαζε νικητής.  Οι σύμμαχοι σχεδίαζαν την  απόβαση στη Νορμανδία  ,  η Γερμανία έχανε τον πόλεμο ,  αλλά στη Κρήτη σκορπούσε το θάνατο .

Μετά από δυο εβδομάδες φυλακής , όλοι στάλθηκαν στο Ηράκλειο, όπου εκεί αναγκάστηκαν να επιβιβαστούν σ’ ένα  γερασμένο ατμόπλοιο, το “Τάναϊς”, με προορισμό τον Πειραιά. Από κει υπήρχε διαταγή  για τη μεταγωγή τους , στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου .

Μαζί τους ήταν και άλλοι 26 Εβραίοι του Ηρακλείου καθώς και 48 Έλληνες αιχμάλωτοι που είχαν συλληφθεί στις 26 Απριλίου , αλλά και  Ιταλοί αντιφασίστες , αιχμάλωτοι πολέμου.

Στις 3.12  ξημερώματα  της 10ης Ιουνίου το καράβι, με τη σβάστικα να κυματίζει  στον ιστό της σημαία , εντοπίστηκε από  το βρετανικό υποβρύχιο “Vivid” ανάμεσα στη Μήλο και την Φολέγανδρο . Το υποβρύχιο εξαπέλυσε εναντίον του «Ταναίς» τέσσερις τορπίλες. Δύο λεπτά αργότερα, δύο από τις τέσσερις  χτύπησαν το σκάφος και ακολούθησαν ισάριθμες εκρήξεις. .

Όλοι οι Εβραίοι και τα παιδιά τους , ηλικίας  1 ως 14 ετών, μαζί με τους Έλληνες αιχμαλώτους, βρήκαν τραγικό θάνατο κλειδωμένοι στα αμπάρια του πλοίου.

Κανείς από το πλήρωμα  που ήταν Γερμανούς στρατιώτες δεν βοήθησε να ανοίξουν  οι κλειδωμένες  πόρτες και να σωθούν  τόσοι αθώοι άνθρωποι  και τόσα παιδιά .  Οι αιχμάλωτοι   του “Τάναϊς”, πνίγηκαν όλοι .

Αυτό ήταν το τέλος της εβραϊκής κοινότητας  της Κρήτης . Το δικό μας Ολοκαύτωμα.

Αυτή την Κυριακή 2 Αυγούστου  θα γίνει η  ετήσια τελετή μνήμης  των θυμάτων του  «Τάναϊς». Στις 19:15, στο Μνημείο Τάναϊς στην Ακτή Μιαούλη  στα Χανιά.

ΠΗΓΗ: http://www.etz-hayyim-hania.org/el/  –   Το βιβλίο του Ιωσήφ Βεντούρα «Ibbur – Οι Εβραίοι της Κρήτης 1900-1950» (εκδ. Μελάνι).

neakriti.gr

"google ad"