Συμπληρώθηκαν στις 31 Μαΐου ογδόντα χρόνια από την κορυφαία ηρωική πράξη των Μανώλη Γλέζου και Λάκη Σάντα να κατεβάσουν τη σβάστικα, που μόλυνε τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Ενα κατόρθωμα που, σε συνέχεια του παλλαϊκού ξεσηκωμού της Μάχης της Κρήτης, εμψύχωσε και αφύπνισε τους σκλαβωμένους Ευρωπαίους θέτοντας τις βάσεις για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Κινήματος Λαϊκής Αντίστασης.
Οι δύο πρωτοετείς φοιτητές, που είχαν ήδη γίνει ήρωες, συνέχισαν μέχρι την τελευταία μέρα της Κατοχής την αντιστασιακή τους δράση. Και, ύστερα από μια θαυμαστή αγωνιστική διαδρομή, πρωτοστάτησαν στην ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, στις 22 Ιανουαρίου 1996.
Μαζί τους, συνιδρυτές του Εθνικού Συμβουλίου ήταν αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και του αντιδικτατορικού αγώνα κι ενεργοί πολίτες απ’ όλο το δημοκρατικό πολιτικό φάσμα: Ευάγγελος Μαχαίρας, Πέτρος Ανταίος, Στέλιος Ζαμάνος, Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης, Χαράλαμπος Ρούπας, Βασίλης Πριόβολος, Γιάννης Σταμούλης, Βαρδής Βαρδινογιάννης, Θεόδωρος Καλλίνος, Περικλής Κοροβέσης, Στέφανος Ληναίος, Θεανώ Αργυροπούλου, Μιχάλης Ράπτης (Πάμπλο), Δαμιανός Βασιλειάδης, Προκόπης και Ασπασία Παπαστράτη, Δημήτρης Παπαχρήστος, Αλέξανδρος Κουτσομητόπουλος και πολλοί ακόμη.
Την περίοδο των διεργασιών για την ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου, τον Νοέμβριο του 1995, υπήρξαν δύο καθοριστικά γεγονότα: η ρηματική διακοίνωση της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου και η υποβολή των αγωγών αποζημίωσης των θυμάτων του Διστόμου από τον νομάρχη Βοιωτίας και μετέπειτα αντιπρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου, Γιάννη Σταμούλη.
Τα θεμελιώδη επιτεύγματα του κινήματος διεκδίκησης
Το Εθνικό Συμβούλιο έπιασε το νήμα των αγώνων του «Φοίνικα» και των Οργανώσεων Ομήρων και, σε συντονισμό με τις Αντιστασιακές Οργανώσεις και τις Ενώσεις Θυμάτων Κατοχής, τους Μαρτυρικούς Δήμους και πολυάριθμες συλλογικότητες δημοκρατικής έκφρασης της κοινωνίας, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γερμανία, με πνεύμα ενότητας και σύνθεσης των απόψεων, είχε αναμφισβήτητα επιτεύγματα:
● Με συνέδρια, εκδόσεις, διαδηλώσεις, παρεμβάσεις στα ΜΜΕ ενημέρωσε υπεύθυνα και κινητοποίησε την κοινή γνώμη.
● Στήριξε τον τιτάνιο δικαστικό αγώνα των οικογενειών των θυμάτων, καρπός των οποίων ήταν οι αμετάκλητες αποφάσεις υπέρ των θυμάτων του Διστόμου, του Αιγίου και του νομού Ρεθύμνης. Εδωσε το «παρών» στις δίκες στον Αρειο Πάγο (2000), στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (2002) και στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (2011).
● Διαφώτισε τη διεθνή κοινή γνώμη καταρρίπτοντας τους ισχυρισμούς της ΟΔΓ ότι, τάχα, «το θέμα έχει κλείσει οριστικά». Είναι χαρακτηριστικές η συνέντευξη του Μανώλη Γλέζου και της Γκάμπι Τσίμερ, προέδρου της Ευρωπαϊκής Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο το 2015, οι περιοδείες του Γλέζου και άλλων συναγωνιστών στη Γερμανία και οι περιοδείες στην Ελλάδα κορυφαίων στελεχών της Αριστεράς (Γκεζίνε Λεντζ, Χάικε Χένσελ), των Πρασίνων (Κλόντια Ροτ) και πολλών συλλογικοτήτων από τη Γερμανία (ομάδα AK Distomo, συνδικαλιστές, ιστορικοί κ.ά.). Νωρίτερα, το Εθνικό Συμβούλιο πραγματοποίησε συνέδριο το 2003 στο Βούπερταλ με τη συμμετοχή πολλών Γερμανών.
● Εγκαίρως το Εθνικό Συμβούλιο έθεσε το τετράπτυχο των ελληνικών αξιώσεων: αποζημιώσεις στα θύματα, επανορθώσεις στο κράτος, έντοκη επιστροφή του κατοχικού δανείου και επαναπατρισμός των αρχαιολογικών-πολιτιστικών αγαθών.
Ο ενιαίος χαρακτήρας των ελληνικών αξιώσεων, που έχει υιοθετηθεί από την Ελληνική Δημοκρατία, υπηρετεί την ιστορική αλήθεια απέναντι σε ιδιοτελώς επιλεκτικές αναγνώσεις της Ιστορίας. Αντίθετα, ο κατακερματισμός των ελληνικών αξιώσεων υπηρετεί, αντικειμενικά, τις γερμανικές επιδιώξεις.
● Καρπός των αγώνων του κινήματος διεκδίκησης, που κλιμακώθηκαν μετά την υπογραφή του Μνημονίου, ήταν τα πορίσματα του ΓΛΚ (2012, 2014) και η σύσταση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών το 2014, η οποία στην τρίτη της σύνθεση, το 2016, κατέληξε σε πόρισμα.
Το Εθνικό Συμβούλιο δεν σταμάτησε εκεί: ασκώντας σκληρή αλλά εποικοδομητική κριτική συνέβαλε στην εισαγωγή και έγκριση από την Ολομέλεια της Βουλής του ιστορικού ψηφίσματος της 17ης Απριλίου 2019.
Επιπλέον, το Εθνικό Συμβούλιο συνέβαλε στην αποκάλυψη του κυνικού απολογητή του ναζισμού Χάιντς Ρίχτερ, υποδέχθηκε κινηματικά τον πρόεδρο της ΟΔΓ Γιόακιμ Γκάουκ στους Λιγκιάδες, έδωσε μαχητικό «παρών» σε εκδηλώσεις καταγγελίας της νεοναζιστικής βίας και προπαγάνδας κ.ά.
Σε όλη του τη διαδρομή, το Εθνικό Συμβούλιο επέδειξε συνέπεια και ηθική ακεραιότητα, μακριά από ιδιοτελείς επιδιώξεις. Διαφύλαξε ως κόρην οφθαλμού την ενότητα του κινήματος διεκδίκησης. Αγωνίστηκε για την ενιαία στάση και ομοψυχία του πολιτικού συστήματος στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Οι σύγχρονες προκλήσεις
Σε μια εποχή κοινωνικής κρίσης και επανάκαμψης του φασιστικού φαινομένου η διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών έχει πολλαπλό περιεχόμενο: Ανάδειξης της μνήμης. Υπεράσπισης της ιστορικής αλήθειας απέναντι στην πλαστογράφησή της. Απόδοσης δικαιοσύνης. Θωράκισης της δημοκρατίας.
Η πρόσφατη συζήτηση στη γερμανική ομοσπονδιακή Βουλή (25.3.2021), καρπός του διαρκούς και συστηματικού αγώνα του κινήματος διεκδίκησης, αποτελεί άλλη μία απόδειξη ότι το θέμα δεν έχει κλείσει! Οι ελληνικές αξιώσεις παραμένουν «νομικώς ενεργές και δικαστικώς επιδιώξιμες».
Η ελληνική κυβέρνηση καλείται να υλοποιήσει άμεσα τη ρητή εντολή της Ολομέλειας της Βουλής των Ελλήνων και να προχωρήσει στα ακόλουθα:
● Εξάλειψη των εσωτερικών εμποδίων για τη δικαίωση των θυμάτων (άρση του άρθρου 923 του ΚΠΔ, κατάργηση του δικαστικού ενσήμου για τις αναγνωριστικές αγωγές των θυμάτων).
● Περαιτέρω διεθνοποίηση του ζητήματος με επισκέψεις στα Κοινοβούλια των Συμμάχων μας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μεγαλύτερη διάχυση των θέσεών μας στη Γερμανία, παρέμβαση στα διεθνή ΜΜΕ, συνέδρια, επιστημονικές έρευνες, παραγωγή ταινιών.
● Συγκρότηση μόνιμης κοινοβουλευτικής επιτροπής. Σύσταση ειδικής γραμματείας για τις γερμανικές οφειλές.
● Μεθοδική προετοιμασία της προσφυγής στα διεθνή δικαστήρια.
● Απόσυρση της συμμετοχής ή στήριξης της ελληνικής κυβέρνησης στις νεοαποικιοκρατικές μεθοδεύσεις της ΟΔΓ («Ελληνογερμανικό Ιδρυμα Νεολαίας», «Ελληνογερμανική Συνέλευση», πρόγραμμα MOG κ.ά.).
Απέναντι σε φανερούς ή κρυφούς αρνητές της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών και «διαχειριστές» της ιστορικής μνήμης το Εθνικό Συμβούλιο συνεχίζει αταλάντευτα στον δρόμο του αγώνα, συνδέοντας τη γενιά της Αντίστασης με τις νεότερες γενιές. Ενας αγώνας που λειτουργεί και σαν γέφυρα, δημοκρατική-αντιφασιστική, μεταξύ του ελληνικού και του γερμανικού λαού.
Συνεχίζουμε ανυποχώρητα! Με πίστη για τη νίκη.
(1) Αντιστασιακός, π. βουλευτής, πρόεδρος ΕΣΔΟΓΕ
(2) Αντιστράτηγος ε.α., συγγραμματέας ΕΣΔΟΓΕ
(3) Διδάκτωρ ΕΚΠΑ, συγγραμματέας ΕΣΔΟΓΕ