● Κυρία Αθανασάκη, πόσο έχει προχωρήσει η έρευνά σας στα εξατομικευμένα εμφυτεύσιμα εμβόλια για τη θεραπεία του καρκίνου;
Δύο χρόνια μετά την ανακοίνωση της επιτυχούς εφαρμογής της τεχνολογίας των εξατομικευμένων μη βιοδιασπούμενων εμφυτεύσιμων εμβολίων σε κοινά αντιγόνα, είμαστε πλέον στη θέση να εφαρμόσουμε το πρωτοποριακό αυτό σύστημα στη θεραπεία του καρκίνου.
Τα αποτελέσματα των μελετών μας σε πειραματικά ποντίκια δείχνουν ότι ο επιθετικός καρκίνος του μαστού με μέσο χρόνο επιβίωσης δύο εβδομάδων υποχωρεί σημαντικά μετά την εφαρμογή του εμφυτεύσιμου εμβολίου, ενεργοποιώντας την ανοσολογική απόκριση του ίδιου του οργανισμού ενάντια στα καρκινικά κύτταρα. Οι μελέτες μας συνεχίζονται, ώστε να μπορέσουμε να φτάσουμε στην τελική ίαση της νόσου.
● Ποια είναι η διαφορά του εμφυτεύσιμου εμβολίου από τα ήδη υπάρχοντα;
Αρχικά, ο όρος «εμβόλιο» αναφέρεται στην ευαισθητοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος του ξενιστή σε μια συγκεκριμένη ουσία ή ένα συγκεκριμένο Παθογόνο το οποίο χορηγούμε εξωγενώς στον οργανισμό. Γνωρίζοντας ότι μια ανοσολογική αντίδραση χαρακτηρίζεται από μνήμη και ειδικότητα για το κάθε αντιγόνο με το οποίο έρχεται σε επαφή, καταλαβαίνουμε ότι αν μολυνθούμε από ένα παθογόνο Α, το ανοσοποιητικό μας σύστημα θα αναπτύξει μια απόκριση ενάντια στο παθογόνο Α, το οποίο θα το καταστρέψει και θα το απομακρύνει από τον οργανισμό.
Αν ξαναμολυνθούμε από το ίδιο παθογόνο Α, το ανοσοποιητικό μας σύστημα, με βάση τη μνήμη και την ειδικότητα που διαθέτει, θα σπεύσει να το απομακρύνει από τον οργανισμό πριν καν εμείς αντιληφθούμε τα συμπτώματα της νόσου που προκαλείται από το παθογόνο.
Στην πρακτική της προληπτικής ιατρικής τα εμβόλια ευαισθητοποιούν οικειοθελώς το ανοσοποιητικό μας σύστημα στην ανάπτυξη μνήμης σε ένα συγκεκριμένο παθογόνο, έτσι ώστε αν ποτέ ο οργανισμός έρθει σε επαφή με αυτό το παθογόνο κάποια στιγμή της ζωής του (π.χ. ιός της ευλογιάς) να είναι έτοιμος να το αντιμετωπίσει χωρίς εμείς να αντιληφθούμε τη νοσηρότητα.
Εχοντας πλέον κατανοήσει σε αρκετά μεγάλο βάθος τους μηχανισμούς που διέπουν αυτές τις λειτουργίες του οργανισμού μας, έχουμε αντιληφθεί ότι ο τρόπος χορήγησης του αντιγόνου, η φύση του αντιγόνου, η συγκέντρωση του αντιγόνου παίζουν καθοριστικό ρόλο στο αν το ανοσοποιητικό μας σύστημα τα καταφέρει ή όχι.
● Τι γίνεται με τα λεγόμενα εμβόλια δεύτερης γενιάς;
Στα εμβόλια δεύτερης γενιάς που χρησιμοποιούνται σήμερα, απαραίτητη είναι και η χορήγηση ανοσοενισχυτικών μαζί με το αντιγόνο, τα οποία δυστυχώς εμφανίζουν αρκετές παρενέργειες. Ενας μη προσεκτικός σχεδιασμός εμβολίου μπορεί να οδηγήσει σε τελείως αντίθετα αποτελέσματα και αντί για προστασία μπορεί να προκαλέσει μη αναστρέψιμη νοσηρότητα.
Στο πλαίσιο της ανάπτυξης εμβολίων κατά του καρκίνου, καταλαβαίνουμε ότι τα αντιγόνα είναι τα ίδια τα καρκινικά κύτταρα. Αλλά εφόσον τα καρκινικά κύτταρα είναι κύτταρα του ίδιου οργανισμού, πώς είναι δυνατόν ο οργανισμός να καταπολεμήσει τα ίδια του τα κύτταρα;
Είναι γεγονός ότι ένας από τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούν τα καρκινικά κύτταρα για να ξεφύγουν από την ανοσολογική επίθεση είναι η καταστολή του ανοσολογικού συστήματος. Ετσι τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται ανενόχλητα.
Ενα κύτταρο του οργανισμού γίνεται καρκινικό όταν ξεφεύγει από τον έλεγχο της κυτταρικής διαίρεσης, αναπτύσσει «νεο-αντιγόνα» μέσω σημειακών μεταλλάξεων, ενθέσεων/απαλοιφών, αναστροφών κτλ και δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξή του. Την τελευταία δεκαετία αυτά τα «νεο-αντιγόνα» υπήρξαν στόχος των εμβολίων του καρκίνου, αλλά με αρκετά περιορισμένη επιτυχία.
Η μοναδικότητα των καρκινικών κυττάρων του κάθε πάσχοντος δυσχεραίνει την ανάπτυξη καθολικών εμβολίων, υποδεικνύοντας την αναγκαιότητα ανάπτυξης εξατομικευμένων προσεγγίσεων.
● Τα εξατομικευμένα εμφυτεύσιμα εμβόλια που δημιουργήσατε;
Η αναφερόμενη εξατομικευμένη θεραπεία πρέπει να δίνει τη δυνατότητα προσαρμογής όχι μόνο στον ιδιαίτερο χαρακτήρα των καρκινικών κυττάρων του κάθε ατόμου, αλλά και στην ικανότητα του εκάστοτε οργανισμού να αναπτύξει μια ανοσολογική απόκριση ενάντια στα πάσχοντα κύτταρα.
Οπως ήδη αναφέρθηκε, ο σχεδιασμός ενός εμβολίου πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός, διότι μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα. Αρα ο άμεσος εμβολιασμός ενός ασθενούς με τα ίδια τα καρκινικά του κύτταρα θα κινδύνευε να χειροτερέψει την κλινική του εικόνα. Η πρωτοπορία της τεχνολογίας των εμβολίων που έχουμε αναπτύξει στην αντιμετώπιση της νόσου χαρακτηρίζεται από δύο σημαντικά σκέλη: το πρώτο είναι το ότι ο εμβολιασμός με τα καρκινικά κύτταρα του ιδίου οργανισμού πραγματοποιείται εκτός οργανισμού.
Η χορήγηση του «αντιγόνου» γίνεται σε καλλιέργεια κυττάρων του ξενιστή που απομονώνονται ακόμη και από περιφερικό αίμα στο εργαστήριο, ώστε να μπορούν να ελεγχθούν πλήρως οι βέλτιστες συνθήκες/παράμετροι της ποθητής ευαισθητοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος του ιδίου ατόμου.
Στη συνέχεια τα ενεργοποιημένα κύτταρα χορηγούνται στον ξενιστή, παρέχοντας άμεση προστασία. Το δεύτερο σημαντικό σκέλος είναι ότι τα κύτταρα δεν χορηγούνται ως ελεύθερα κύτταρα, διότι αυτά δεν μπορούν εύκολα να βρουν τον στόχο δράσης τους.
● Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της θεραπευτικής σας μεθόδου;
Η προτεινόμενη τεχνολογία συνδυάζει την in vitro και in vivo χειραγωγημένη ανάπτυξη ειδικής ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτή η προσέγγιση υπερνικά την ανάγκη των πρόσθετων ουσιών, εξασφαλίζει την καλύτερη επιλογή αντιγονικών πεπτιδίων για κάθε άτομο και αποφεύγει παράγοντες παθογένειας και μολυσματικότητας, επειδή η σπορά του αντιγόνου πραγματοποιείται μόνο στην καλλιέργεια εκτός οργανισμού (in vitro).
Η εφαρμογή της νέας αυτής τεχνολογίας στην αντιμετώπιση του καρκίνου αποβλέπει στην εξατομικευμένη ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενή ενάντια στον συγκεκριμένο καρκινικό τύπο που φέρει.
Με μια απλή αιμοληψία θα απομονώνονται από το αίμα του ασθενή τα αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα τα οποία καλλιεργούνται στην τρισδιάστατη επιφάνεια, ενώ η βιοψία καρκινικού ιστού θα αποτελεί το αντιγονικό ερέθισμα για τα κύτταρα αυτά. Τα ογκο-ειδικά αντιγόνα που εμφανίζονται στα καρκινικά κύτταρα και είναι μοναδικά για το κάθε άτομο χρησιμοποιούνται ώστε να ενεργοποιήσουν την ειδική άμυνα του κάθε ασθενή παράγοντας αντισώματα, αλλά κυρίως ενεργοποιώντας τα κυτταροτοξικά
Τα κύτταρα για την εξουδετέρωση των κυττάρων στόχων. Η εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας ανοίγει νέους ορίζοντες υψηλής σημασίας τόσο στην έρευνα όσο και στη θεραπεία. Αξιοποιώντας τις δυνατότητες που δίνει η ίδια η φύση στον οργανισμό μας, θα μπορούμε πλέον με απλές, οικονομικές αλλά εξειδικευμένες προσεγγίσεις να αντιμετωπίζουμε τα σοβαρά προβλήματα της εποχής μας.