Το μεγάλο «παζάρι» – Νέο «casus belli» από τον Ερντογάν για κάθε κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας

Του Σταύρου Χριστακόπουλου

«Όσοι έχουν στοχεύσει τα δικαιώματα της Τουρκίας με σχέδιο που έχουν κάνει με νησιά, νησίδες και βραχονησίδες που δεν τους ανήκει η κυριαρχία τους, να ξέρουν πως το πεδίο δεν είναι ελεύθερο. Η ιδιοκτησία του Αιγαίου και της Μεσογείου ανήκει σε όλες τις χώρες που διαθέτουν ακτές στις θάλασσες αυτές. Εμείς, ως χώρα με τις μεγαλύτερες ακτές, είμαστε αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας με κάθε τρόπο και μέσο».

Με αυτή τη δήλωσή του στις 22 Δεκεμβρίου, πρωτοφανή ακόμη και για τον ίδιο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανεβάζει ακόμη περισσότερο την απειλητική προς την Ελλάδα ρητορική του. Όχι μόνο αρνείται την ελληνική κυριαρχία επί νησιών και βραχονησίδων στο Αιγαίο, αλλά εκτοξεύει ευθεία πολεμική απειλή προς την Ελλάδα:

● Το προηγούμενο, επίσημο – ψηφισμένο στην τουρκική Βουλή – casus belli αφορούσε το ενδεχόμενο άσκησης του δικαιώματος της Ελλάδας να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας.

● Το νέο, προφορικό προς το παρόν, αφορά την άσκηση κάθε κυριαρχικού δικαιώματος που θα αντιστρατεύεται την τουρκική «άποψη» πως τα ελληνικά νησιά δεν διαθέτουν ούτε υφαλοκρηπίδα ούτε ΑΟΖ.

Προς επίρρωση δε του ισχυρισμού του, ο Ερντογάν δήλωσε ότι «δεν έχουμε πρόθεση να αρχίσουμε συγκρούσεις με οποιονδήποτε χωρίς λόγο ή να στερήσουμε από κάποιον τα δικαιώματά του». Επέλεξε έτσι τον όρο «συγκρούσεις» για να αποσαφηνίσει τι εννοεί όταν λέει ότι «είμαστε αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας με κάθε τρόπο και μέσο».

Κι όμως, δεν… «παραληρεί»

Οι δηλώσεις του Προέδρου της Τουρκίας συχνά έχουν εκληφθεί από πολλούς στην Αθήνα σαν «παραλήρημα», «κρίση μεγαλείου» και άλλα φαιδρά παρόμοια. Εξαιρετικά συχνή επίσης είναι η εκτίμηση ότι η Άγκυρα αντιδρά σπασμωδικά στη διπλωματική της απομόνωση, την οποία έχουν επιτύχει η Ελλάδα και η Κύπρος με τις διάφορες «τριμερείς» (με το Ισραήλ και την Αίγυπτο), οι οποίες γίνονται «τετραμερείς» με τη συμμετοχή των ΗΠΑ.

Προφανώς οι απόψεις και οι αντιλήψεις αυτές σηκώνουν πολλή συζήτηση, καθώς η «απομόνωση», την οποία επικαλούνται με ένταση – όχι τυχαία – κυρίως οι προπαγανδιστές της έναρξης (διμερούς) διαλόγου με ορίζοντα την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, δεν πρόσθεσε ούτε το ελάχιστο εμπόδιο στη σταθερή αμφισβήτηση των ελληνικών και κυπριακών κυριαρχικών δικαιωμάτων εκ μέρους της Άγκυρας.

Αντιθέτως η απειλητική ρητορική του ίδιου του Προέδρου της Τουρκίας, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του το καλοκαίρι του 2016, γίνεται όλο και σαφέστερη.

● Όταν «προειδοποιεί» την Ελλάδα ότι παίζει παιχνίδια των Αμερικανών και κινδυνεύει να τα πληρώσει, λέει ξεκάθαρα αυτό που πιστεύει. Και το αποδεικνύει συνάπτοντας στενότερη σχέση με τη Ρωσία και το Ιράν, δύο από τους κυριότερους αντιπάλους των ΗΠΑ.

● Όταν λέει στο εσωτερικό του ότι ο κόσμος αλλάζει και ότι η Τουρκία ή θα μεγαλώσει ή θα μικρύνει, συνεπώς ο ίδιος κάνει την επιλογή της επέκτασης, περιγράφει επακριβώς την πολιτική του. Και το αποδεικνύει τόσο με τη θεωρία περί «Γαλάζιας Πατρίδας» όσο και με την ενεργό υποστήριξή της στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο.

Υπ’ αυτήν την έννοια ουδείς μπορεί να αγνοήσει την τελευταία δήλωση του σουλτάνου και τη διατύπωση του νέου casus belli. Ο Ερντογάν ήταν πάντοτε όχι μόνο σαφής, αλλά και εμπράκτως συνεπής προς τις κατά καιρούς δηλώσεις του…

Το «όραμα» και τα μέσα

Η παρέμβαση της Τουρκίας στη Συρία, η συστηματική αντιπαράθεσή της με τις ΗΠΑ, τα γεωτρύπανα που στέλνει στην κυπριακή ΑΟΖ, η παράνομη συμφωνία της με την ετοιμόρροπη κυβέρνηση της Λιβύης και η απειλή προς την Ευρώπη ότι θα επαναληφθούν τα φαινόμενα του 2015 ως προς το μεταναστευτικό / προσφυγικό είναι στοιχεία ενός πολύ μεγάλου «παζαριού».

Αν ψάξει κάποιος το ερμηνευτικό «κλειδί» της ρητορικής και των ενεργειών του Ερντογάν, θα το βρει στη φράση του ότι «όταν τελειώσει αυτή η ιστορία, η Τουρκία ή θα έχει μεγαλώσει ή θα έχει μικρύνει». Και, όπως γλαφυρά έχει περιγράψει σε άλλη τοποθέτησή του τον Μάρτιο του 2018, «τη μεγάλη Τουρκία οπωσδήποτε θα την οικοδομήσουμε. Αν χρειαστεί, θα δώσουμε τις ζωές μας. Αν χρειαστεί, θα πάρουμε ζωές!».

Αν κάποιος επιχειρούσε λοιπόν να αποκωδικοποιήσει τον Πρόεδρο της Τουρκίας, θα κατέληγε στο εύλογο συμπέρασμα ότι, με το άνοιγμα ταυτοχρόνως πολλών μετώπων, «παζαρεύει» κόντρα σε όλους τη θέση της χώρας του όχι μόνο στην περιοχή μας, αλλά στον κόσμο.

Η φιλοδοξία του για μια Τουρκία με παγκόσμια εμβέλεια συμπυκνώνεται στο «όραμα» για ανασύσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε αυτό το σχέδιο η Ελλάδα και η Κύπρος αποτελούν εμπόδια και συνεπώς πρέπει να αποδομηθούν μέχρι γεωπολιτικού εκμηδενισμού. Το «όραμα» είναι σαφές, οι άμεσοι στόχοι διακηρυγμένοι και τα μέσα επίτευξής τους ξεκαθαρισμένα. Κανείς στην Αθήνα δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι δεν κατάλαβε…