Το μυστήριο της Ορθής Πέτρας στην Αρχαία Ελεύθερνα στην Κρήτη

Η σπάνια περίπτωση «θυσίας» ή, όπως το περιγράφουν οι ειδικοί, «αυτοθυσίας» που έχει εντοπιστεί στο Νεκροταφείο της Ορθής Πέτρας στην Ελεύθερνα Κρήτης δίνει αφορμές από το 2009 για ερμηνείες που θα συγκλονίσουν, όπως λένε οι καθηγητές Νικόλαος Σταμπολίδης και Αναγνώστης Αγελαράκης.

Η προθήκη με τα κοσμήματα των «ιερειών/πριγκιπισσών» (ο ρόλος τους δεν έχει ακόμα ξεκαθαριστεί), η μικρότερη και ωραιότερη του Αρχαιολογικού Μουσείου Ελεύθερνας, αφηγείται ήδη μια σημαντική ιστορία. Μετά τις ανακοινώσεις όμως, που δεν θα αργήσουν, είναι σίγουρο πως η ιστορία θα φαντάζει ακόμα πιο συναρπαστική.

Η κάθοδος των πολιτιστικών συντακτών στην Κρήτη για ξενάγηση στα θαύματα ενός μουσείου που κτίστηκε σε χρόνο ρεκόρ (από το 2013 έως το 2015) προκειμένου να στεγάσει τους κόπους 30 ετών της έρευνας του Νίκου Σταμπολίδη και των φοιτητών του, είχε πολλές εκπλήξεις. Η πρώτη ήταν το ίδιο το μουσείο, ένα μουσείο που στεγάζει αρχαία, είναι όμως μοντέρνο και σύγχρονο.

Ο κ. Σταμπολίδης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, επικεφαλής της ανασκαφής στην Ελεύθερνα και διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, φρόντισε ώστε το όνειρό του, το μουσείο αυτό, να υλοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο. Είναι ένα μεγάλο μουσείο εξαιρετικής σύλληψης και εκτέλεσης, με θαυμαστή χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών, φιλικό προς τον επισκέπτη, στον οποίο προσφέρει ομορφιά και γνώση. Εχει δυνατότητες απεριόριστης ανανέωσης, όσο η ανασκαφή, που συνεχίζεται, θα φέρνει διαρκώς στο φως νέα, συναρπαστικά ευρήματα. Η μικρή βιτρίνα αφηγείται την ιστορία τεσσάρων γυναικών, ιερειών ή/και πριγκιπισσών, που όπως όλα δείχνουν πέθαναν ύστερα από επιλογή τους και ενταφιάστηκαν μαζί. Στον τάφο τους, μνημειακή κατασκευή πριν από τα μέσα του 7ου π.Χ. αιώνα, που βρίσκεται στο Νεκροταφείο της Ορθής Πέτρας, εναποτέθηκε πρώτα η μικρότερη, μια κοπελίτσα 13,5 ετών. Μετά έβαλαν τη 16χρονη, στη συνέχεια την 28χρονη και τέλος την 72χρονη, καθιστή, όπως θάβονται σήμερα οι Πατριάρχες.

Η θέση των σωμάτων τους ακολουθεί την πορεία του ήλιου, με τη μικρότερη να έχει στραμμένη την κεφαλή προς την ανατολή και τη γηραιότερη προς τη δύση. Τάφηκαν σε στάσεις που στο σύνολό τους θυμίζουν τελετουργία, όπως τελετουργικός θα πρέπει να ήταν και ο θάνατός τους -όχι όμως αυτοκτονία. Οπως και να ονομαστεί, όλα συγκλίνουν στην αυτοθυσία, την οικειοθελή θυσία. Δεν φέρουν τραύματα. Είχαν συγγένεια μεταξύ τους, τουλάχιστον οι τρεις νεότερες, όπως δείχνει συγκεκριμένη οδοντική διαμόρφωση, και είχαν τραφεί με τροφές πλούσιες. Με μέλι και με φρούτα άφθονα.

Οι νεκρές φορούσαν πολυτελή ενδύματα που είχαν ραμμένα επάνω χρυσά ελάσματα. Χρυσές ταινίες κάλυπταν κάποια μέλη του σώματός τους. Ανάμεσα στα προσωπικά τους αντικείμενα ήταν μινωικοί σφραγιδόλιθοι (δείγμα εξουσίας), σκαραβαίοι από την Αίγυπτο ή τη Φοινίκη και τμήματα από αλυσίδα (μονόδισκης ζυγαριάς ή από κλειδί ιερού).Το μουσείο του αρχαιολογικού χώρου της Ελεύθερνας θα εγκαινιαστεί στις 19 Ιουνίου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Πρ. Παυλόπουλο. Το ενδιαφέρον των ντόπιων είναι ήδη τεράστιο.

Οι προθήκες με τα κοσμήματα των «ιερειών/πριγκιπισσών» στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Ελεύθερνας.

Το νέο μουσείο, που αποτελεί καρπό συνεργασίας ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και την Αρχαιολογική Υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού, θα ενταχθεί στο δίκτυο μουσείων Ρεθύμνου. Οπως αναφέρει η έφορος αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, η εφορεία έχει ήδη ετοιμάσει την Προσωρινή Εκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου και το Μουσείο Αρκαδίου, δύο έργα μικρότερης έκτασης, επίσης δύσκολα αλλά και ωραία.

Αγγελική Κώττη – ethnos.gr