Η Χριστίνα Μπαλωμενάκη και η Εύχαρις Γουρουντή, απόφοιτες της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών και ενεργά μέλη της επιστημονικής ομάδας του Εργαστηρίου Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων – TUC TIE Lab του Πολυτεχνείου Κρήτης, συμμετέχουν στην πρώτη επίσημη, επιστημονική αποστολή από την Ελλάδα στην Ανταρκτική, ως μέλη της 33ης αποστολής του Bulgarian Antarctic Institute (BAI). Πρόκειται για ένα στρατηγικής σημασίας βήμα, το οποίο διοργανώθηκε και υλοποιείται µε πρωτοβουλία της Ελληνικής Εταιρείας Πολικών Ζωνών (ΕΛ.Ε.ΠΟ.Ζ.), σε συνεργασία με το ΒΑΙ, που στέκεται αρωγός της ένταξης της Ελλάδας στο ευρύτερο οικοσύστημα έρευνας της Ανταρκτικής. Η αποστολή πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία της Ναυτιλιακής Εταιρίας Laskaridis Shipping Company Ltd, με τη συμβολή των υπουργείων Ανάπτυξης και Εξωτερικών, καθώς και την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής.
Η συνεργασία της ΕΛ.Ε.ΠΟ.Ζ. και του Πολυτεχνείου Κρήτης με το ΒΑΙ αποτελεί μία μεγάλη ευκαιρία για την ενίσχυση της ελληνικής επιστημονικής δραστηριότητας στην Ανταρκτική, αλλά και μία βάση για τη δημιουργία ενός μακροχρόνιου πλαισίου διεθνούς συνεργασίας και καινοτομίας. Η πολυετής παρουσία του ΒΑΙ στην περιοχή και η πολύτιμη τεχνογνωσία των μελών του στη διαχείριση των σύνθετων προκλήσεων του πολικού περιβάλλοντος μειώνουν σημαντικά τους επιχειρησιακούς κινδύνους και το οικονομικό βάρος για την ελληνική αποστολή, προσφέροντας πρόσβαση σε ήδη καθιερωμένα δίκτυα εφοδιασμού, μεταφοράς και επικοινωνίας, καθώς και στις εξειδικευμένες υποδομές της ερευνητικής βάσης St. Clement of Ohridski. Η εμπειρία του ΒΑΙ εξασφαλίζει αποτελεσματικότητα σε όλα τα στάδια της αποστολής, από τον σχεδιασμό έως την υλοποίηση, ενώ η συνεργασία δημιουργεί ένα ισχυρό αίσθημα ασφάλειας για την ελληνική ομάδα.
Να σημειωθεί ότι η Χριστίνα Μπαλωμενάκη και η Εύχαρις Γουρουντή συνεχίζουν με επιτυχία την επιστημονική έρευνα στην Ανταρκτική στον δρόμο που χάραξαν ο Ευάγγελος Καϊμακάμης και ο Αδριανός Γκολέμης, γιατροί που συμμετείχαν στο πρόγραμμα ιατρικών ερευνών της ESA στη βάση Concordia, καθώς και o γεωλόγος Ιωάννης Μπαζιώτης ως μέλος της Αποστολής Antarctic Search for Meteorites (ANSMET) της NASA.
Το έργο των δύο ερευνητριών καθοδηγείται επιστημονικά από το Εργαστήριο Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων (TUC TIE Lab) στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης. Επιπλέον, έχει συγκροτηθεί μια ομάδα υποστήριξης με επιστημονικούς συνεργάτες από την Ελλάδα (Εργαστήριο Ψηφιακής Επεξεργασίας Σημάτων και Εικόνας-Display Lab της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου Κρήτης), την Ολλανδία (Eindhoven University of Technology) και την Αμερική (University of California Santa Barbara). Επιστημονικός υπεύθυνος είναι ο Καθηγητής Κωνσταντίνος-Αλκέτας Ουγγρίνης, Διευθυντής του Εργαστηρίου TUC TIE Lab και Αντιπρύτανης Έρευνας και Καινοτομίας του Πολυτεχνείου Κρήτης. Να σημειωθεί ότι το Πολυτεχνείο Κρήτης παρείχε εξειδικευμένο τεχνολογικό εξοπλισμό για τα πειράματα των δύο ερευνητριών.
Το πείραμα της Χριστίνας Μπαλωμενάκη έχει τίτλο «Οπτικοακουστικό σύστημα για τον μετριασμό των ψυχολογικών επιπτώσεων από μακρά παραμονή σε περιορισμένα περιβάλλοντα» και θεματικά ανήκει στο πεδίο της νευρο-αρχιτεκτονικής. Ειδικά στα ακραία περιβάλλοντα, όπως αυτό της Ανταρκτικής, η συγκεκριμένη ερευνητική κατεύθυνση έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς η διατήρηση της ψυχολογικής σταθερότητας των ανθρώπων που συμμετέχουν στις αποστολές παίζει κρίσιμο ρόλο, τόσο στην ασφάλειά τους, όσο και στην επιτυχία της αποστολής γενικότερα. Στη συγκεκριμένη ερευνητική προσπάθεια, πρωταρχικός στόχος του πειράματος είναι η ενίσχυση της ψυχολογικής και συναισθηματικής ευεξίας των ατόμων που βρίσκονται για παρατεταμένες περιόδους σε απομόνωση. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τον μετριασμό των επιζήμιων επιδράσεων, που συνήθως συνδέονται με την παρατεταμένη παραμονή σε τέτοια περιβάλλοντα, όπως είναι η ήπια κατάθλιψη, το άγχος, η μονοτονία και η μειωμένη παραγωγικότητα.
Το πείραμα συνδυάζει ειδικές τεχνικές εξατομικευμένης περιβαλλοντικής προβολής, σε συνδυασμό με οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται ανήκουν σε δύο βασικές κατηγορίες: α) σε συστήματα digital multimedia για την επεξεργασία εικόνων και βίντεο, ακόμη και σε πραγματικό χρόνο, και β) σε εξοπλισμό για τη συλλογή δεδομένων από την εγκεφαλική δραστηριότητα μέσω ηλεκτροεγκεφαλογράφων (EEG) και τη μέτρηση βιομετρικών δεδομένων μέσω φορέσιμων συσκευών που καταγράφουν το στρες. Τα δεδομένα που συλλέγονται δεν επηρεάζονται υποκειμενικά από τον συμμετέχοντα, διασφαλίζοντας έτσι αντικειμενικότητα στην ανάλυση. Παράλληλα, για την παραγωγή του περιεχομένου, ακολουθείται μια μεθοδολογία που εφαρμόζει συγκεκριμένα πρωτόκολλα για την αποφυγή αλληλοκαλυπτόμενων παραγόντων, επιτρέποντας την ανίχνευση του κυρίαρχου παράγοντα επιρροής.
Το αντικείμενο έρευνας του δεύτερου πειράματος με τίτλο «Διερεύνηση των χωρικών και των ψυχο-χωρικών παραμέτρων που επηρεάζουν τη διαβίωση σε Ακραία Περιβάλλοντα» καταγράφει και αναλύει τις παραμέτρους εκείνες που επηρεάζουν την ανθρώπινη δραστηριότητα και ψυχολογία και διαμορφώνουν την έννοια της κατοίκησης σε ακραίες συνθήκες. Χρησιμοποιώντας καλές πρακτικές από την αρχιτεκτονική και τον συμμετοχικό σχεδιασμό, στόχος του πειράματος είναι να προτείνει τις χωρικές διατάξεις και τα περιβαλλοντικά στοιχεία που θα διασφαλίσουν τη σωματική και ψυχολογική άνεση των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται απομονωμένοι σε έναν απομακρυσμένο ερευνητικό σταθμό. Η συγκεκριμένη ερευνητική προσέγγιση περιλαμβάνει τη διερεύνηση της χωρικής αντίληψης και της αλληλεπίδρασης των ανθρώπων με το περιβάλλον διαβίωσης στην Ανταρκτική με βάση την ανάλυση της δραστηριότητάς τους (activity based design).
Η συλλογή δεδομένων βασίζεται σε πρωτόκολλα παρατήρησης, ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις και βιωματικά εργαστήρια συμμετοχικού σχεδιασμού. Μέσω των πρωτοκόλλων παρατήρησης καταγράφεται η χρήση, η αντίληψη και η οικειοποίηση του χώρου. Τα εργαστήρια συμμετοχικού σχεδιασμού εμπλέκουν ενεργά τους χρήστες, ώστε να τους καθοδηγήσουν να κατανοήσουν καλύτερα τους χωρικούς παράγοντες που τους επηρεάζουν, καθώς και τις δυνατότητες παρέμβασης, ώστε να εξελίξουν σταδιακά την ικανότητά τους να προτείνουν λύσεις στις εκφρασμένες ανάγκες και επιθυμίες τους. Τα ερωτηματολόγια και οι συνεντεύξεις προσφέρουν μια πιο στοχευμένη και σε βάθος καταγραφή εμπειριών και προτιμήσεων, ενώ ακολουθείται ειδική μεθοδολογία ώστε να μπορεί να αποκρυσταλλωθεί ποιοτική πληροφορία. Η διαδικασία ανατροφοδότησης (feedback loop) διασφαλίζει την ακρίβεια και αξιοπιστία των δεδομένων, επαληθεύοντας τα ευρήματα με τη βοήθεια των ίδιων των συμμετεχόντων, ώστε οι σχεδιαστικές λύσεις να ανταποκρίνονται στις πραγματικές τους ανάγκες.
Το ευρύτερο ερευνητικό πλαίσιο των δύο πειραμάτων βασίζεται στην ανάπτυξη μεθοδολογιών, τεχνολογιών και τεχνικών εφαρμογής που έχουν αναπτυχθεί από το TUC TIE Lab και που στοχεύουν στη μείωση της αρνητικής διάθεσης και της ψυχολογικής κατάστασης των ανθρώπων, με εφαρμογές σε διάφορους τομείς. Πρώτον, εστιάζει στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης σε ακραία περιβάλλοντα, καθώς ο άνθρωπος πλησιάζει στην εδραίωση της μακροχρόνιας παραμονής στο διάστημα, αλλά και μπροστά στην πρόκληση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, όπου ενδέχεται να προκύψει ανάγκη για διαβίωση σε αντίξοες συνθήκες. Δεύτερον, αναπτύσσει στρατηγικές για την αντιμετώπιση της ήπιας κατάθλιψης και του «αστικού» στρες, που αποτελούν κοινή συνισταμένη στην καθημερινότητα της πλειονότητας του ανθρώπινου πληθυσμού, είτε στο χώρο εργασίας, είτε στον χώρο διαβίωσης, είτε ακόμα και στο δημόσιο χώρο. Τέλος, οι μεθοδολογίες τους αποσκοπούν στη βελτίωση των συνθηκών θεραπείας και αποκατάστασης, προσφέροντας νέες λύσεις για την υποστήριξη της ψυχολογικής και σωματικής ευημερίας των ατόμων σε διάφορες φάσεις της ζωής τους. Το συγκεκριμένο ερευνητικό πλαίσιο της αποστολής στην Ανταρκτική αναζητά να επιβεβαιώσει εάν το εξατομικευμένο, προσαρμοσμένο οπτικό περιεχόμενο που σχετίζεται με το βιωματικό υπόβαθρο του κάθε ανθρώπου, έχει ισχυρότερο αποτέλεσμα στη μείωση των αρνητικών ψυχολογικών επιδράσεων, σε σύγκριση με κάποιο γενικό περιεχόμενο, που περιέχει παρόμοια χαρακτηριστικά.
Το εργαστήριο TUC TIE Lab δραστηριοποιείται από το 2012 στην έρευνα αιχμής γύρω από τη σχέση ανθρώπου-χώρου-τεχνολογίας. Πιο συγκεκριμένα, εξειδικεύεται στην ανθρωποκεντρική σχεδίαση χώρων διαβίωσης στο διάστημα, στη μελέτη και ανάπτυξη συστημάτων αντιμετώπισης των αρνητικών ψυχολογικών συνεπειών, στην προσομοίωση κατοίκησης σε ακραία περιβάλλοντα, στις κοινωνικές συνέπειες της παρατεταμένης παραμονής του ανθρώπου σε αυτά και ειδικότερα στις χωρικές παραμέτρους που συμβάλλουν στο πέρασμα από την επιβίωση, στη διαβίωση και τελικά στη συμβίωση σε ακραίες συνθήκες, μέσα από συνεργασίες με ερευνητικές ομάδες της NASA, της ESA, καθώς και με ακαδημαϊκά ιδρύματα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Στο ευρύτερο αυτό πλαίσιο, μέλη της επιστημονικής ομάδας του εργαστηρίου διερευνούν τον τομέα της νευρο-αρχιτεκτονικής, ενός νέου επιστημονικά πεδίου που μελετά την σχέση της νευρο-επιστήμης και της αρχιτεκτονικής, μέσα από πειράματα που μας βοηθούν να κατανοήσουμε την επιρροή του χώρου και χαρακτηριστικών του ευρύτερου περιβάλλοντος στην ανθρώπινη δραστηριότητα, διάθεση και ψυχολογία.
H εφαρμογή των αποτελεσμάτων από την έρευνα σε αυτό το πεδίο βρίσκει εφαρμογή στην κατοίκηση σε ακραίες συνθήκες, σε περιβάλλοντα που προορίζονται για ιατρική αποκατάσταση, σε χώρους εκπαίδευσης, στο περιβάλλον εργασίας καθώς και στο δημόσιο χώρο. Σε περιπτώσεις δε φυσικών καταστροφών ή ανθρωπιστικών κρίσεων, η μεθοδολογία του εργαστηρίου παρέχει -και συνεχώς εμπλουτίζει- ένα πλαίσιο σχεδιασμού για τη δημιουργία ευέλικτων και λειτουργικών καταφυγίων, που ανταποκρίνονται στις άμεσες ανάγκες των χρηστών και στο πέρασμα από την επιβίωση, στη διαβίωση και τελικά στη συμβίωση. Με αυτόν τον τρόπο, η έρευνα δεν παρέχει απλώς λύσεις για ακραία περιβάλλοντα, αλλά δημιουργεί μια δυναμική βάση για τον σχεδιασμό υποδομών που ενισχύουν τη λειτουργικότητα και την ανθεκτικότητα σε ποικίλα πλαίσια. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με την έρευνα στο διάστημα, όπου υπάρχει καταγεγραμμένος ένας σημαντικός αριθμός ανακαλύψεων που έχουν ωφελήσει την ανθρώπινη δραστηριότητα στη Γη.
Ομάδα έρευνας:
Ομάδα Ανταρκτικής
Ομάδα υποστήριξης
Επιστημονικά Υπεύθυνοι:
Photo credits: Marina Velikova & TUC TIE Lab/Πολυτεχνείο Κρήτης
Αναρωτιόμαστε πραγματικά με τον τρόπο που λειτουργούν οι αρχές... Μοιάζουν μερικές φορές σα να παίρνουν…
Η διαχείριση των υδάτινων πόρων ήταν το κύριο θέμα συζήτησης στη σύσκεψη φορέων με τον…
Η Βουλευτής Χανίων, Σέβη Βολουδάκη, συμμετείχε στις συναντήσεις που πραγματοποίησε ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και…
Την ύπαρξη «άνωθεν εντολών» επικαλέστηκε ο δικηγόρος Κωνσταντίνος Γιαννελάκης, συνήγορος υπεράσπισης των αστυνομικών που ελέγχονται…
Τη βαθιά θλίψη της για το τραγικό τροχαίο δυστύχημα που σημειώθηκε στα Χανιά και στοίχισε…
Με την τιμητική παρουσία του Σεβασμιώτατου Αρχιεπισκόπου Κρήτης, κ.κ. Ευγένιου, πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 8 Ιανουαρίου…
This website uses cookies.