Το τελευταίο Ελ Ντοράντο των εμπόρων όπλων: Στο κουφάρι της Μ. Ανατολής «σφάζονται» Δύση, Κίνα και Ρωσία

Η Μέση Ανατολή αποτελεί την τελευταία μεγάλη αγορά όπλων στον κόσμο που προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες για τις αμυντικές βιομηχανίες. Ρώσοι και Κινέζοι άρχισαν τη μάχη με τους γίγαντες της βιομηχανίας όπλων της Δύσης για το ποιος θα την «καπαρώσει».

Οι ροές όπλων από το εξωτερικό προς την αραβική χερσόνησο ξεκίνησαν ουσιαστικά πριν από 150 χρόνια. Καθώς οι ευρωπαϊκοί στρατοί άρχισαν να χρησιμοποιούν μοντέρνα τουφέκια, ένα ολόκληρο στοκ παλαιότερης τεχνολογίας όπλων έμεινε στα αζήτητα. Οι αντιπαλότητες μεταξύ των διαφόρων αντιμαχόμενων αραβικών φυλών αποτέλεσαν μια έτοιμη αγορά για τα «ηλικιωμένα» όπλα.

Έκτοτε ο συνδυασμός των χρόνιων ασταθειών στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου συνέχισαν να τροφοδοτούν τις πωλήσεις όπλων. Τα περισσότερα από αυτά συνεχίζουν να προέρχονται από τη Δύση. Όμως, τώρα οι αλλαγές στους γεωπολιτικούς ανέμους άφησαν ένα άνοιγμα που άλλοι σπεύδουν να γεμίσουν.

Ιστορικό υψηλό για τη Μόσχα

Τον περασμένο Νοέμβριο, στο air show του Ντουμπάι, ο Βίκτορ Κλάντοφ της Rostec, της κρατικής ρωσικής εταιρείας που διαχειρίζεται τις εξαγωγές όλων των αμυντικών βιομηχανιών της Ρωσίας, δήλωσε ότι οι ρωσικές εξαγωγές όπλων προς τη Μέση Ανατολή ξεπέρασαν κάθε ιστορικό υψηλό φθάνοντας τα 13,7 δισ. δολάρια το 2018.

Με αξιοσημείωτη ειλικρίνεια, μάλιστα, ο Κλάντοφ απέδωσε το γεγονός στην προθυμία της Ρωσίας να πουλάει σχεδόν τα πάντα σχεδόν στους πάντες. Οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί υπόκεινται σε περιορισμούς κάποιες φορές από το να στέλνουν συγκεκριμένα όπλα σε μέρη που έχουν αμφίβολα ποσοστά τήρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο πόλεμος στη Συρία, όπως είπε ο εκπρόσωπος της Rostec, ήταν μια ευκαιρία για να «επιδείξουν ρωσικά όπλα».

Οι κινεζικές εταιρείες από την άλλη, εξίσου ελεύθερες από τυχόν περιορισμούς, επίσης πληθαίνουν στη Μέση Ανατολή. Μέσα σε όλον αυτό τον αγώνα δρόμου για το ποιος θα «αρπάξει» τη συγκεκριμένη αγορά, οι ίδιες οι χώρες της Μέσης Ανατολής επιθυμούν να χτίσουν τις δικές τους αμυντικές βιομηχανίες. Η μάχη για την πιο γοργά αναπτυσσόμενη αγορά όπλων στον κόσμο πρόκειται να κορυφωθεί το προσεχές διάστημα.

Οι μεγάλες πολεμικές βιομηχανίες της Δύσης βασίζονται κυρίως στις εσωτερικές τους αγορές για έσοδα. Οι εξαγωγές αναλογούν σε λιγότερο από το ένα τρίτο των εσόδων της Lockheed Martin, του μεγαλύτερου κατασκευαστή όπλων στον κόσμο. Όμως, η παγκόσμια εξαγωγική αγορά είναι μεγάλη και διαρκώς διευρύνεται. Το SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute) εκτίμησε την αξία της στα 100 δισ. δολάρια το 2018. Τα έσοδα από το εξωτερικό βοηθούν να εξισορροπηθούν οι όποιες μειώσεις στις εγχώριες αμυντικές δαπάνες και να χρηματοδοτηθούν οι τεράστιες επενδύσεις που απαιτούν τα μεγάλα πρότζεκτ.

Ένα όλο και αυξανόμενο μερίδιο αυτών των εσόδων προέρχεται από τη Μέση Ανατολή με τις αναζωπυρώσεις διαρκείας. Την περίοδο 2014-2018 η Μέση Ανατολή, σε μια περίοδο αναφλέξεων σε πολλά μέτωπα, αγόρασε το ένα τρίτο των παγκόσμιων εξαγωγών όπλων και μόνο η περιοχή Ασίας – Ειρηνικού την ξεπερνούσε, σύμφωνα με το SIPRI.

● Οι μεσανατολικές χώρες εισήγαγαν τη συγκεκριμένη περίοδο 87% περισσότερα όπλα συγκριτικά με τα προηγούμενα πέντε χρόνια.

● Το 2018 η Σαουδική Αραβία ξόδεψε 68 δισ. δολάρια σε στρατιωτικό εξοπλισμό, περισσότερα από κάθε άλλη χώρα εκτός της Αμερικής και της Κίνας.

● Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν το έβδομο παγκοσμίως σε σειρά κράτος που ξόδεψε τα περισσότερα την περίοδο 2014-18.

● Τα μικροσκοπικά Κατάρ και Ομάν μπήκαν στο τοπ 20.

Κυρίαρχες στην παγκόσμια αμυντική βιομηχανία είναι οι πανίσχυρες εταιρείες όπλων της Αμερικής, των οποίων η εγχώρια αγορά είναι υπεύθυνη για το 36% των παγκόσμιων αμυντικών δαπανών. Από τις 20 μεγαλύτερες αμυντικές εταιρείες στον κόσμο, οι 12 είναι αμερικανικές. Στην αμερικανική βιομηχανία όπλων αναλογεί το 36% των εξαγωγών παγκοσμίως την περίοδο 2014-18, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του SIPRI.

Χώρες στη Μέση Ανατολή αγόρασαν πάνω από τις μισές εξαγωγές της Αμερικής εκείνη την περίοδο, καθώς και το 60% των εξαγωγών της Βρετανίας, το 44% της Γαλλίας και το 25% της Γερμανίας.

Το 2018 η «εμπόλεμη» Μέση Ανατολή συνεισέφερε 3,6 δισ. δολάρια, ή αλλιώς το 7%, στα έσοδα της Lockheed Martin. Η αμερικανική Raytheon, η τέταρτη μεγαλύτερη παραγωγός οπλικών συστημάτων στον κόσμο, έκανε το 15% των συνολικών της πωλήσεων, αξίας 4 δισ. δολαρίων, στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, συμπεριλαμβανόμενης της Βόρειας Αφρικής.

«Καλά είναι και τα κινέζικα…»

Το περισσότερο χρήμα από τη Μέση Ανατολή πηγαίνει στην αεροπορία. Οι αγορές, ο εξοπλισμός και η συντήρηση μαχητικών αεροσκαφών είναι μια πολύ ακριβή μπίζνα, που υπολογίζεται σχεδόν στα δύο τρίτα των παγκόσμιων εξαγωγών την προηγούμενη δεκαετία. Η Σαουδική Αραβία έχει δημιουργήσει τον όγδοο μεγαλύτερο στόλο μαχητικών αεροσκαφών στον κόσμο.

Το 2011 η Σαουδική Αραβία υπέγραψε ένα συμβόλαιο για 84 καινούργια μαχητικά F-15 και αναβάθμιση σε 70 ήδη υπάρχοντα αεροσκάφη. Το συμβόλαιο ήταν αξίας 24 δισ. για την Boeing και τους προμηθευτές της, στους οποίους περιλαμβάνονται η Raytheon και η βρετανική BAE Systems. Η BAE είχε ήδη πουλήσει 72 αεροσκάφη Typhoon στη Σαουδική Αραβία το 2007 με μια συμφωνία αξίας 7 δισ. δολαρίων, την οποία η BAE προσδοκά να επεκτείνει. Επίσης, το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας έχει προμηθευτεί αντιπυραυλικά συστήματα από την Lockheed Martin και τη Raytheon.

Υπάρχουν όμως και πράγματα που οι αμερικανικές εταιρείες δεν θέλουν ή δεν μπορούν να πουλήσουν. Οι διεθνείς συμβάσεις όπλων στις οποίες συμμετέχει η Αμερική απαγορεύουν στους υπογράφοντες να εξάγουν βαλλιστικούς πυραύλους καθώς και συγκεκριμένους πυραύλους cruise, όπως και «οπλισμένα» drones.

Η Κίνα, όμως, που δεν δεσμεύεται από τέτοιες συμβάσεις, δεν αντιμετωπίζει σχετικά εμπόδια. Ενώ κάποτε περιοριζόταν να προμηθεύει κομμουνιστικά επαναστατικά κινήματα με μικρά όπλα, σήμερα έχει γίνει ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς όπλων διεθνώς.

Οι στρατηγικοί ανταγωνιστές της Κίνας, χώρες όπως η Ινδία, ο δεύτερος μεγαλύτερος εισαγωγέας όπλων στον κόσμο μετά τη Σαουδική Αραβία, δεν διανοούνται να αγοράσουν τα κινεζικά «πολεμικά» προϊόντα. Αλλά οι κατασκευαστές όπλων της Κίνας έχουν βρει τη Γη της Επαγγελίας στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, κυρίως με «πολεμικά» drones.

Αν και τα συγκεκριμένα, που προέρχονται από την κινεζική πολεμική βιομηχανία, ίσως να μην είναι τόσο προηγμένα τεχνολογικά όσο τα αμερικανικά, μπορούν κάλλιστα να είναι εξίσου αποτελεσματικά και, μάλιστα, πολύ φθηνότερα, στο ένα τέταρτο του κόστους των αμερικανικών.

Τα οπλικά ντιλ επιτρέπουν στην Κίνα να χτίζει σχέσεις στην περιοχή ανοίγοντας τον δρόμο για μελλοντικές πωλήσεις και άλλων, πιο περίπλοκων και ακριβότερων, οπλικών συστημάτων. Το Κατάρ ήδη διαθέτει κινεζικούς βαλλιστικούς πυραύλους.

Εμπάργκο και κενό

Η Ρωσία, με τις εγχώριες πωλήσεις σε ύφεση από το 2016, εποφθαλμιά κι αυτή περισσότερη πελατεία από τη Μέση Ανατολή. Όπως συμβαίνει και με κάποια κινεζικά όπλα, έτσι και η ρωσική τεχνολογία συχνά είναι φθηνότερη και δεν συνοδεύεται από άλλες δεσμεύσεις. Αν και πολλά μπορεί να μην συγκρίνονται με τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό ή αμερικανικό εξοπλισμό, κάνουν τη δουλειά.

Οι ρωσικές εταιρείες όπλων, πάντως, σύμφωνα με τον «Economist», ακόμη δεν έχουν καταφέρει να μπουν δυνατά στην κερδοφόρο αγορά του Κόλπου. Αλλά προμηθεύουν την Αίγυπτο, τη Συρία και το Ιράκ. Η ρωσική κυβέρνηση λέει ότι βρίσκεται σε συνομιλίες για την πώληση μαχητικών Sukhoi SU-35 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αν και τα Εμιράτα προτιμούν, και μάλλον θα αποκτήσουν εν τέλει, τα αμερικανικά F-35.

Η Σαουδική Αραβία συζητά την απόκτηση του αντιπυραυλικού συστήματος S-400, κατασκευής της ρωσικής Almaz – Antey. Η Αμερική ασφαλώς θα «εκνευριστεί» αν το βασίλειο στραφεί στη Ρωσία. Όταν, άλλωστε, η Τουρκία, σύμμαχος στο ΝΑΤΟ, αγόρασε τους S-400, η Αμερική αρνήθηκε να της πουλήσει F-35.

Κινεζικές και ρωσικές εταιρείες είναι έτοιμες να επωφεληθούν από ένα εμπάργκο όπλων διαρκείας, που κάποιες ευρωπαϊκές χώρες έχουν επιβάλει στη Σαουδική Αραβία λόγω του πολέμου στην Υεμένη. Η Γερμανία έχει απαγορεύσει να πηγαίνουν στη Σαουδική Αραβία όπλα που έχουν κατασκευαστεί, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, από γερμανικές εταιρείες ή που περιέχουν γερμανικά εξαρτήματα. Η κυβέρνηση του Καναδά δέχεται πιέσεις από το εσωτερικό να μπλοκάρει μια συμφωνία (για θωρακισμένα οχήματα της General Dynamics) με τη Σαουδική Αραβία αξίας 11 δισ. δολαρίων.

Η Βρετανία, εξάλλου, έχει ανακαλέσει τις άδειες για νέες εξαγωγές εξοπλισμού που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους Σαουδάραβες στην Υεμένη. Το ντιλ, αξίας 5 δισ. λιρών, της βρετανικής BAE για πώληση περισσότερων Typhoon ίσως κινδυνεύει.

Τις δικές τους βιομηχανίες

Η τελευταία απειλή για την κυριαρχία της Δύσης στην αγορά όπλων της Μέσης Ανατολής εκτιμάται ότι θα προέλθει από τους ίδιους τους εισαγωγείς. Συνήθως τα μεγάλα αμυντικά συμβόλαια περιλαμβάνουν κοινοπραξίες με τοπικές εταιρείες. Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών, αυτές οι κοινοπραξίες επιτρέπουν στους πελάτες να αναπτύξουν, τελικά, όπλα και οι ίδιοι.

Η Τουρκία, η Αυστραλία, η Ν. Κορέα και το Πακιστάν ανέπτυξαν τις δικές τους αμυντικές βιομηχανίες από το μηδέν, εν μέρει λόγω των πολιτικών υπέρ των τοπικών προμηθευτών, όπως λέει η συμβουλευτική Strategy&. Στην έκθεση του Ντουμπάι (Dubai air show) τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έκαναν τα αποκαλυπτήρια της Edge, μιας κοινοπραξίας 25 εταιρειών αμυντικού εξοπλισμού.

Η Σαουδική Αραβία δημιούργησε το 2017 τη SAMI (Saudi Arabian Military Industries – Σαουδαραβικές Στρατιωτικές Βιομηχανίες), που διευθύνεται από έναν Γερμανό. Οι Σαουδάραβες σχεδιάζουν έως το 2030 να πραγματοποιούν τις μισές οπλικές τους δαπάνες στο εσωτερικό, δηλαδή σε όπλα που η ίδια η χώρα τους κατασκευάζει, από μόλις 2% που ήταν το 2017. Γι’ αυτόν τον σκοπό προσλαμβάνουν ξένους ειδικούς και διευθυντικά στελέχη. Η Κίνα έχει κατασκευάσει ένα εργοστάσιο drone στη Σαουδική Αραβία.

Θα πάρει κάποιο καιρό μέχρις ότου, κι αν τα καταφέρουν τελικά, οι τοπικές εταιρείες κατασκευής όπλων στη Μέση Ανατολή αρχίσουν να ανταγωνίζονται τους γίγαντες της Δύσης. Το σίγουρο είναι ότι οι εποχές που η Δύση μπορούσε να πουλάει στους σεΐχηδες παρωχημένα μουσκέτα έχουν περάσει ανεπιστρεπτί…

topontiki.gr

"google ad"