Η εφημερίδα “Αγώνας της Κρήτης” δημοσιεύει σήμερα τον μακρύ κατάλογο 639 από τους ηρωικούς νεκρούς μας που εξετέλεσαν οι γερμανοί ναζί στη διάρκεια της κατοχής.
Οι 639 αυτοί νεκροί είναι μόνο στο νομό Χανίων. Σύμφωνα µε το υπ’ αριθ. 16/1946 Βούλευµα του Ελληνικού Εθνικού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου, οι ναζί εκτέλεσαν αμέσως µετά τη Μάχη της Κρήτης 2.000 και πλέον άτομα σε όλη την Κρήτη. Σε όλη την περίοδο της Κατοχής οι εκτελεσθέντες έφτασαν τους 3.471
Άνθρωποι κάθε ηλικίας, από μικρά παιδιά, όπως η Ευαγγελία, η Μαρία και ο Στυλιανός Βερβελάκης από τη Βιάννο που βασανίσθηκαν και δολοφονήθηκαν επειδή δεν είπαν στους κατακτητές που κρύβονται οι γονείς τους έως γέροι 80 ετών εκτελέσθηκαν κατά μήκος της Κρήτης. Ξεχωριστές περιπτώσεις αποτελούν αυτοί οι οποίοι φυλακίσθηκαν, οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και εκτελέσθηκαν ή πέθαναν εκεί. Κάποια είχαν ακόμα χειρότερο θάνατο αφού έγιναν πειραματόζωα στα χέρια των ναζί.
Στα αρχεία που σας παρουσιάζουμε καταγράφεται η ηλικία, το επάγγελμα, ο τρόπος θανάτου, η τοποθεσία του θανάτου των εκτελεσθέντων στα Χανιά.
Είναι άνθρωποι απλοί οι οποίοι μπροστά στον κατακτητή όρθωσαν ανάστημα, αντιστάθηκαν, έδωσαν την ίδια τη ζωή τους. 639 άνθρωποι που εκτελέστηκαν για να συνετιστεί ο κρητικός λαός. Στην Κρήτη, που δεν υπήρχαν μόνο αντιστασιακοί αλλά και οι σουμπερίτες και πολλοί συνεργάτες των κατακτητών, που ζητούσαν συναίνεση, και καλούσαν σε υποταγή. Αυτοί που θεωρούσαν ότι όσοι αντιστέκονται προκαλούνε μεγαλύτερο κακό. Οι “νομιμόφρονες” που μετά την απαγωγή του στρατηγού Κράιπε καλούσαν τον κρητικό λαό να διαδηλώσει υπέρ του κατακτητή.
Όμως υπήρχαν και οι απλοί άνθρωποι, αυτοί που έκαναν τη Μάχη της Κρήτης ξακουστή σε όλο τον κόσμο.
Σε αυτούς αποτίουμε φόρο τιμής, σκύβουμε το κεφάλι με την υπόσχεση ότι ο αγώνας τους αποτέλεσε το πιο ισχυρό μείγμα που φωτίζει τις σκέψεις και τις πράξεις μας, έγινε μέρος της ψυχής της Κρήτης.
Είναι πιθανό να λείπουν κάποια ονόματα και φωτογραφίες που εφόσον μας δοθεί σχετικό υλικό, ευχαρίστως να εμπλουτίσουμε τη λίστα μας.
Μεταξύ των εκτελεσθέντων για τους οποίους δεν είχαμε φωτογραφία είναι οι εξής:
Φωτογραφίες επίσης δεν υπήρχαν για τους νεκρούς του στρατοπέδου Ματχάουζεν στο χωριό Βαρχάιμ της Αυστρίας, 200 χιλιόμετρα από την Βιέννη όπου υπήρχε κλινική ιατρικών πειραμάτων. Εκεί θανατώθηκαν 30.000 κρατούμενοι μεταξύ αυτών και Έλληνες και μέσα σ’ αυτούς 8 Σελινιώτες κρατούμενοι.
Τα ονόματα των Σελινιωτών ηρώων που οι παρανοϊκοί Ναζί μετά την αιχμαλωσία στο Ματχάουζεν τους μετέτρεψαν σε πειραματόζωα όπου βρήκαν το θάνατο είναι τα εξής:
Τα νεώτερα αυτά στοιχεία προέκυψαν μετά από έρευνες ετών το 2001. Και μας γνωστοποιήθηκαν απ’ την ομιλία του καθηγητή και προέδρου του Συλλόγου Κουστογέρακου «Καντανολέων» Γιάννη Μυριζάκη απ’ τις εκδηλώσεις που έγιναν στο Σέλινο για τη Μάχη της Κρήτης.
Ευχαριστούμε τον Αλκιβιάδη Στυλ. Μαυράκη για την προσφορά του αρχείου του και την εμπιστοσύνη που μας δείχνει. Πιστεύουμε ότι είναι το καλύτερο μνημόσυνο στη μνήμη των ηρώων προγόνων μας.
77 χρόνια από τη Μάχη της Κρήτης, η Μνήμη παραμένει ζωντανή.
Χρονολόγιο *
2 Ιουνίου 1941
Κοντοµάρι 25 εκτελεσθέντες
Στον Αλικιανό Χανίων εκτελούν 42
Από τα χωριά Περιβόλια, Λουτρά, Παγκαλοχώρι, Παλιοχώρα άλλους 81
Στο Άδελε Ρεθύµνου 18.
3 Ιουνίου 1941
«Εδώ υπήρχε η Κάνδανος».
Το πρώτο ολοκαύτωμα Κάνδανος Χανίων.
Οι ναζί εκτελούν 300 κατοίκους και ξεθεμελιώνουν το χωριό
3 Ιουνίου
Στο Ηράκλειο Κρήτης εκτελούν 12.
5 Ιουνίου
Στις Στέρνες Ηρακλείου Κρήτης εκτελούν 19.
14 Ιουνίου
Στο Ηράκλειο Κρήτης εκτελούν 50.
20 Ιουνίου
Στα Περιβόλια Χανίων εκτελούν 32.
1 Αυγούστου
Ολοκαύτωμα Αλικιανού
Στον Αλικιανό Χανίων, στις όχθες του ποταµού Κερίτη, εκτελούν 118 από τα χωριά Αλικιανό, Κουφό, Βατόλακκο, Σκινέ, Μεσκλά, Φουρνέ, Πρασέ, Ν. Ρούµατα, Θρούνι, Καράνο, Σκαφιδάκια.
1942
5 Ιουνίου
Στο Ηράκλειο Κρήτης στη θέση Ξηρόκαµπος εκτελούν 12
14 Ιουνίου
Στο Ηράκλειο Κρήτης στη θέση Ξηρόκαµπος. εκτελούν 50
1943
13 Φεβρουαρίου
Στα Ανώγεια Κρήτης εκτελούν 12
31 Μαΐου
Επιδροµή στα χωριά Σαχτούρια, Μαγαρικάρι, Καµάρες και Λοχρά (Ρεθύµνου και Ηρακλείου). Σύλληψη οµήρων και εκτέλεση άγνωστου αριθµού κατοίκων τους.
27 Αυγούστου
Βοριζα
Οι Γερμανοί τα Βορβαδιζουν με στουκας και καταστρέφουν ολοκληρωτικά το χωριό εκτελούνται 4 άντρες και μια γυναίκα
28 Αυγούστου
Στο Μαλάθυρο Κισσάµου Χανίων στη θέση Φαράγγι εκτελούν 61
5 Σεπτεμβρίου
στη θέση Γουρνόλακκο του Ψηλορείτη, εκτελούν 25 και 1 παπά, ενώ έθαβαν 8 χωρικούς, που είχαν εκτελέσει την προηγούμενη μέρα οι ναζί, στο Λιβαδιώτικο βουνό.
14 -16 Σεπτεμβρίου
Ολοκαυτώματα Βιάννου
Στις 14, 15 και 16 Σεπτεμβρίου του 1943.
5.000 στρατιώτες του κατακτητή ζώνουν τα χωριά της Βιάννου και εξοντώνουν 325 άνδρες και άλλους 126 στα χωριά της Επαρχίας Ιεράπετρας. Σε συνέχεια ανατινάζουν τα σπίτια και καίνε τα χωριά.
Οι χιτλερικοί εκτελούν 451 στην Επαρχία Βιάννου , από τα χωριά Κεφαλόβρυση, Άγιος Βασίλειος, Αµιρά, Άνω Βιάννο, Βαχό, Καλάµι, Κάτω Βιάννο, Κρεββατά, Πεύκο, Κάτω Σύµη, Συκολόγο, Χόνδρο· και στην Ιεράπετρα, από τα χωριά Γδόχια, Μάλες, Μουρνιές, Μύθοι, Μύρτο, Πάρσα, Ριζά και Χριστό.
30 Σεπτεμβρίου
Καταστροφή των χωριών Μονής-Λειβαδά και Κουστογεράκου
Οι Γερμανοί επιτίθενται αιφνιδιαστικά με πολύ μεγάλο αριθμό στρατιωτών και αεροπορική υποστήριξη στην περιοχή. Στην επιδρομή τους αυτή οι ναζιστές έκαψαν και ισοπέδωσαν τα σπίτια των κατοίκων και στα τρία χωριά, Τα σπίτια πρώτα βομβαρδίστηκαν από τα αεροπλάνα., όσα είχαν μείνει τους έβαλαν φωτιά και τα έκαψαν.
Στο χωριό Λειβαδάς οι Γερμανοί συνέλαβαν πολλά γυναικόπαιδα τα οποία οδήγησαν στις φυλακές Αγιάς
Στο χωριό Μονή οι Γερμανοί στρατιώτες κατέκλυσαν το χωριό, άρχισαν να καίνε τα σπίτια και εκτέλεσαν 6 κατοίκους
Στο Κουστογέρακο συγκέντρωσαν όσα γυναικόπαιδα βρήκαν και αφού τα έστησαν στην γραμμή άρχισαν να τα εκτελούν δια πολυβόλου. Τότε επενέβησαν οι αντάρτες, που από την κορυφή ενός γειτονικού λόφου έβλεπαν τα παιδιά τους και τις γυναίκες τους να είναι στημένα σε γραμμή στην πλατεία του χωριού και να αρχίζει η εκτέλεση τους. Έτσι πυροβολώντας από εκεί, την στιγμή που άρχισε η εκτέλεση, σκότωσαν τον πολυβολητή, και τα γυναικόπαιδα κατόρθωσαν να διαφύγουν εκτός από λίγα που ήδη είχαν εκτελεστεί.
6 Οκτωβρίου
Στο Ρέθυμνο στο χωριό Καλή Συκιά βασάνισαν, εκτέλεσαν και έκαψαν 12 γυναίκες και 2 γέροντες
11 Δεκεμβρίου
Στη Σύµη Λασιθίου Κρήτης εκτελούν 20
14 Δεκεμβρίου
Στα Χανιά εκτελούν 32 ομήρους
1944
13 Φεβρουαρίου
Στα Ανώγεια της Κρήτης εκτελούν 12
3 Μαΐου 1944
καταστρέφουν τα χωριά Μαγαρικάρι, Βορίζια, Καμάρες
3 Μαΐου 1944
Γερμανικά στρατεύματα περικύκλωσαν το χωριό Λοχριά και με δυναμίτες και φωτιά το ισοπεδώνουν.
Μάζεψαν τους άνδρες και τους πήγαν στις Μοίρες. (2) Σκότωσαν εντός του χωριού (9) κράτησαν ομήρους και τους έπνιξαν στην θάλασσα
5 Μαίου
Καταστρέφουν τα Σταχτούρια και μεταφέρουν τους κατοίκους στις φυλακές της Αγιάς
2 Ιουνίου
Από το χωριό Κοντοµαρί Κυδωνίας των Χανίων εκτελούν 22.
3 Ιουνίου
στο Ηράκλειο Κρήτη εκτελούνται 9
8 Ιουνίου
Βύθιση του πλοίου «Δανάη» κοντά στη Μήλο, στα αμπάρια του μετέφερε 600 ομ ήρους από την Κρήτη , στα κολαστήρια του ναζισμού .
Αύγουστος ο πολυματωμένος μήνας του 1944
13 Αυγούστου
Ισοπεδώνουν ολοκληρωτικά τα Ανώγεια µε πυροβολικό και αεροπορία και σφάζουν 24 γέροντες.
Οι περισσότεροι κάτοικοί πρόλαβαν ν’ αποτραβηχτούν προς τα ορεινά καταφύγια τους την τελευταία στιγμή
Οι νεκροί της κατοχής στα Ανώγεια ανέρχονται σε 122.
13 Αυγούστου Σάρχος
Ύστερα από την απαγωγή του στρατηγού Κράϊπε και με την προοπτική της αποχώρησής τους, οι Γερμανοί ρήμαζαν την Κρήτη στο πέρασμα τους από το Σάρχο. μαζεύουν τους άνδρες του χωριού, στην εκκλησία, διαλέγουν είκοσι (20) και τους εκτελούν μέσα στο χωριό, κάτω από τα βλέμματα των δικών τους. Φεύγοντας πήραν και άλλους δεκαπέντε (15) Σαρχιανούς, για να τους κάνουν αρχικά υποζύγια και ομήρους στην επιδρομή που βρισκόταν σε εξέλιξη στα Ανώγεια για να μεταφέρουν ότι άρπαζαν και έκλεβαν ως τις 22 Αυγούστου, όπου για να τους κλείσουν το στόμα για όσα είδαν και άκουσαν, τους εκτελούν στα Σίσαρχα, στην άκρη μιας απότομης μικρής ρεματιάς.
14 Αυγούστου
Στο χωριό Σκούρβουλα, μαζεύουν 24 ανθρώπους,και με ιδιαίτερη αγριότητα τους εκτελούν από τους οποίους οι οι περισσότερες ήταν γυναίκες
14 Αυγούστου 44
Παραμονή της Παναγίας εκτελούνται στη Γέργερη Ηρακλείου 25
14 Αυγούστου
Στο Μαγαρικάρι σκότωσαν 2 άνδρες και 2 γυναίκες
14 Αυγούστου
Στη Νύβριτο εκτελέστηκαν 4 άνδρες
15 Αυγούστου
Στα Χανιά εκτελούν όλους τους άνδρες στα Παλιά Ρούµατα Κισσάµου
17 Αυγούστου
Στο Ηράκλειο Κρήτης εκτελούνται από το χωριό Σοκαρά στη 27 κάτοικοι
21 Αυγούστου
Στη Δαµάστα και στο Μάραθος Ηράκλειου Κρήτης εκτελούν 45
22 Αυγούστου
Ολοκαύτωμα του Αμαρίου
Οι βάρβαροι καταχτητές της Κρήτης περικύκλωσαν τ’ Αμαριώτικα χωριά: Γουργούθοι – Γερακάρι – Βρύσες – Σμιλές – Άνω Μέρος – Δρυγιές – Καρδάκι και Κρύα Βρύση Αγίου Βασιλείου, εκτέλεσαν 164 αθώες ψυχές, έκαψαν τα άψυχα κορμιά τους ,ανατίναξαν με δυναμίτες όλα ανεξαιρέτως τα κτίσματα. και πυρπόλησαν ότι απέμεινε
22 Αυγούστου
Εκτελούν στα Σίσαρχα, τους δεκαπέντε (15) Σαρχιανούς ομήρους
28 Αυγούστου
Στα Χανιά εκτελούνται 25 όμηροι.
29 Αυγούστου
Στα Τοπόλια Κισσάµου των Χανίων εκτελούν 110 και βομβαρδίζουν το Συρικάρι
15 Σεπτεμβρίου
Στην Κρήτη εκτελούν 45 και ένα βρέφος 6 μηνών στα Γδόχια.
16 Σεπτεμβρίου
Στη φυλακή Αγυιάς Χανίων εκτελούν 54 ομήρους
Νοέμβριος-Δεκέμβριος
Στο Φρούριο της Κρήτης (Σούδα), που εξακολουθούσε να κατέχεται από τους ναζί, εκτελούνται 2 στις 14, ένας στις 18, 2 (µάνα και γιος) στις 30 Νοεμβρίου, ένας στις 4 και ένας στις 11 Δεκεμβρίου 1944.
Είναι καταγεγραμμένες 3.471 εκτελέσεις, ανδρών και γυναικών μα και παιδιών, κατά τη διάρκεια της κατοχής στην Κρήτη.
Έκθεσις της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη. Σύνταξις 29/6 – 6/8/1945.
Η μαρτυρία ενός των δημίων της Κρήτης, του στρατηγού Αντρέ, που φαίνεται ότι αρεσκόταν στο να παρακολουθεί, μετά “άρτου και οίνου”, τις εκτελέσεις που έκαναν τα όργανα του, δείχνει πως αντιμετώπισαν τον θάνατο οι εκτελεσμένοι:
“Οι Κρητικοί όταν βρίσκονται μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα έχουν πάνω τους κάτι το μυθώδες. Φαντάζουν σαν τους μυθικούς ήρωες. Είναι τόσο υπερήφανοι την τραγική ώρα του θανάτου που όποιος τους δει, είναι αδύνατο να μην τους θαυμάσει. Πολλές φορές, όταν επρόκειτο να γίνουν εκτελέσεις, άφησα το γραφείο μου και βγήκα στο μπαλκόνι, μόνο για να τους θαυμάσω. Σε κανένα άλλο λαό, δεν είδα τέτοια περιφρόνηση προς το θάνατο και τόση αγάπη προς την ελευθερία .”
Στον κατάλογο του Μαρτυρολογίου αναφέρονται µόνο οι ομαδικές εκτελέσεις και τα ολοκαυτώματα, µε βάση τα στοιχεία που διαθέτουμε ως σήμερα. Δεν αναφέρονται οι νεκροί από τις μάχες ανάμεσα στις οργανώσεις της Αντίστασης και τις δυνάμεις Κατοχής, ούτε, δυστυχώς, οι ατομικές εκτελέσεις.
Οι 639 νεκροί
Α
Β
Γ
Δ, Ε
Z, H, Θ, Ι, Κ
Λ
Μ
Ν, Ο, Π
Σ
Τ, Φ, Χ, Ψ
Έγκλημα Χωρίς Τιμωρία
Κάποια επιπρόσθετα στοιχεία για την τύχη ενός από τους πιο διαβόητους ναζί που αν και συμμετείχε σε εγκλήματα πολέμου στην Κρήτη έζησε ελεύθερος, από το άρθρο του Γιώργου Αγοραστάκη “Έγκλημα Χωρίς Τιμωρία“:
Ο Γερμανός που πρώτος αποφάσισε και διέταξε την εκτέλεση των αμάχων ήταν ο στρατιωτικός διοικητής Κρήτης ο πτέραρχος Κουρτ Στουντέντ (Kurt Student). Ηταν αυτός που οργάνωσε και εκτέλεσε το σχέδιο κατάληψης από αέρος της Κρήτης.
«Ο Κουρτ Στουντέντ, -γράφει ο Μανόλης Καρέλλης στην Ελευθεροτυπία 6/3/2011- ο γερμανός στρατιωτικός που διηύθυνε την επιχείρηση κατάληψης της Κρήτης που έφερε την κωδική ονομασία “Ερμής”, δεν δικάστηκε στην Αθήνα. Η ελληνική πλευρά, -το ελληνικό γραφείο εγκληματιών πολέμου συγκεκριμένα-, είχε διαβιβάσει, δια του κεντρικού γραφείου που έδρευε στο Λονδίνο, τα απαιτούμενα δελτία για να εκδοθεί στην Ελλάδα τόσο ο Κουρτ Στουντέντ, όσο και ο διάδοχός του στρατηγός Αλεξάντερ Αντρέ, που είχαν χρηματίσει διοικητές των γερμανικών στρατευμάτων κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Κρήτης.
Το ελληνικό αίτημα απορρίφθηκε για τον Κουρτ Στουντέντ γιατί ο γερμανός στρατιωτικός είχε ήδη δικαστεί στον αγγλικό τομέα κατοχής της Γερμανίας και μάλιστα εν κρυπτώ, χωρίς να το μάθει κανένας στην Ελλάδα. Η δίκη του έγινε από αγγλικό στρατοδικείο που δίκαζε σύμφωνα με τις αποφάσεις της επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα εγκλήματα πολέμου, στο Λίνεμπουργκ της Κάτω Σαξονίας, στις συνεδριάσεις του στρατοδικείου στις 6,7,8,9 και 10 Μαΐου 1946. (…)
Το αγγλικό στρατοδικείο καταδίκασε τον Κουρτ Στουντέντ σε ολιγόχρονη φυλάκιση, ενώ το δικαστήριο που λειτούργησε σε δεύτερο βαθμό δέχθηκε την έφεσή του και τον άφησε ελεύθερο το 1948. Ο Κουρτ Στουντέντ έζησε το υπόλοιπο της ζωής του στην πατρίδα του. Πέθανε το 1978, στα 88 του χρόνια, και κηδεύτηκε με εκδηλώσεις εθνικού πένθους. Σύμφωνα με μια πληροφορία υπηρέτησε τον αμερικανό στρατάρχη Αϊζενχάουερ αλλά και τον γερμανό καγκελάριο Αντενάουερ ως στρατιωτικός σύμβουλός του.
Ο Κουρτ Στουντέντ δεν λογοδότησε για τα εγκλήματα που διέπραξε, Με άλλα λόγια, οι Αγγλοι οι οποίοι τότε είχαν αναλάβει την άμυνα της Κρήτης, απάλλαξαν τον αρχηγό της Γερμανικής εισβολής στην Κρήτη από όλα τα εγκλήματα μεταξύ των οποίων και την εκτέλεση των αμάχων.
* Το χρονολόγιο που παρουσιάσαμε είναι απόσπασμα από την β´ έκδοση του βιβλίου του Μανώλη Γλέζου «ΜΑΥΡΗ ΒΙΒΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ» ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Β´ ΕΚ∆ΟΣΗΣ: Μανώλης Γλέζος Copyright © Αθήνα 2006, Εθνικό Συμβούλιο για τη διεκδίκηση των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα
Ένα σημαντικό χτύπημα στην αρχαιοκαπηλία πραγματοποιήθηκε πριν από λίγο καιρό και βρέθηκαν περισσότερα από 40 σημαντικά αρχαιολογικά…
Σε ανακοίνωσή της, η Επιτροπή Ειρήνης Χανίων (μέλος της ΕΕΔΥΕ) εκφράζει την έντονη ανησυχία της…
Με γοργούς ρυθμούς προχωρούν οι διαδικασίες για την προώθηση της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στα…
Την τελευταία του πνοή στο Νοσοκομείο Τρικάλων άφησε στις 4 τα ξημερώματα ο Νίκος Παλαιοκώστας. Ο…
Το σχέδιο της αντεπίθεσής του ετοιμάζει ο Νίκος Ανδρουλάκης, ο οποίος θέλει να ανακτήσει το χαμένο…
Ριζικές αλλαγές στο πλαίσιο της εφεδρείας ανακοινώνει σήμερα ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, με αφορμή την…
This website uses cookies.