Φ. Κουστό: Θα ήθελα να εξερευνήσω τα νερά έξω από την Κρήτη

Το να ζεις επί 31 συνεχόμενες ημέρες κάτω από το νερό της θάλασσας, σε πίεση τριών ατμοσφαιρών και σε βάθος περίπου 20 μέτρων, μοιάζει περισσότερο με τη ζωή σε μια αποικία στον Άρη, παρά στον πλανήτη Γη -υπό την έννοια ότι η λειτουργία του ανθρώπινου σώματος αλλάζει εντελώς και δεν έχεις άμεση πρόσβαση στη Γη. Το αίμα και ο αέρας είναι πυκνότερα, η αίσθηση της γεύσης μουδιάζει, τα μαλλιά μακραίνουν πιο γρήγορα, τα τραύματα επουλώνονται ταχύτερα, αλλά και οι μολύνσεις εξαπλώνονται σαν τη φωτιά, το σώμα καταναλώνει τρεις φορές περισσότερες θερμίδες, το φρέσκο φαγητό αλλοιώνεται πριν προλάβεις να το απολαύσεις, ενώ αν πάθεις έμφραγμα πρέπει να το αντιμετωπίσεις εκεί κάτω, στο βυθό, γιατί αν αναδυθείς χωρίς την κατάλληλη προσαρμογή, το σώμα θα πάθει σοκ… Παρόλα αυτά, μέσα σε αυτό το υπερθέαμα της θαλάσσιας ζωής, μέσα στα χρώματα των κοραλλιογενών υφάλων και των αεικίνητων ψαριών, αρχίζεις να μη σκέφτεσαι καθόλου την επιφάνεια κι όταν έρθει η ώρα να επιστρέψεις στον …πάνω κόσμο, νιώθεις σαν να σε αποσπούν με αγένεια από το σπίτι σου, σαν να γίνεσαι πρόσφυγας…

Ή τουλάχιστον αυτό συνέβη στον Γάλλο δύτη και εξερευνητή Φαμπιέν Κουστό (Fabien Cousteau), που πριν από κάποια χρόνια πέρασε 31 ολόκληρες ημέρες κάτω από τη θάλασσα, μαζί με μια ερευνητική-επιστημονική ομάδα πέντε ατόμων, σπάζοντας το αντίστοιχο ρεκόρ του παππού του, του πασίγνωστου ωκεανογράφου, εξερευνητή και κινηματογραφιστή Ζακ Κουστό, ο οποίος είχε ολοκληρώσει τον ίδιο άθλο το 1963, μένοντας κάτω από το νερό επί 30 ημέρες. Όπως λέει σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, «εκεί κάτω σπας τα όρια του χρόνου», παρότι το κακό φαγητό -φαγητό αστροναυτών πρωί, μεσημέρι, απόγευμα και βράδυ- σε κάνει να νοσταλγείς τον “πάνω κόσμο” για τις γαστρονομικές απολαύσεις του.

Συναντήσαμε τον Γάλλο εξερευνητή με την ευκαιρία του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. Η συνέντευξη έγινε στη βιβλιοθήκη του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου των Δελφών, όπου ο Φαμπιέν Κουστό εξομολογήθηκε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι θα ήθελε πολύ να κατεβάσει ένα ερευνητικό υποβρύχιο στα θαλάσσια ύδατα έξω από την Κρήτη, ένα από τα βαθύτερα σημεία της Μεσογείου, για να δει «τι βρίσκεται εκεί κάτω».

Τον ρωτήσαμε για τα πάντα. Και απάντησε στα πάντα: τι υπάρχει άραγε στο 95% των ωκεανών, που δεν το έχουμε ακόμη εξερευνήσει; Τι σου λείπει πιο πολύ από τον “πάνω κόσμο” όταν ζεις επί 31 ημέρες σαν ψάρι και γιατί νιώθεις πως καταστέλλεις τα όρια του χρόνου εκεί κάτω; Το μέλλον της ανθρωπότητας βρίσκεται στους ωκεανούς ή μήπως στο Διάστημα όπως το οραματίζεται ο Elon Musk; Πώς μπορεί να επηρεάσει η αλματώδης τεχνολογική πρόοδος του Homo Sapiens τη βιοποικιλότητα στους ωκεανούς; Όλες οι απαντήσεις συγκλίνουν ουσιαστικά σε μία: χωρίς υγιή ωκεανό, δεν υπάρχει υγιής ανθρωπότητα, δεν υπάρχει υγιής οικονομία…

Ποια ήταν η καλύτερη συμβουλή και παραίνεση, που έλαβε ποτέ από τον διάσημο urbi et orbi παππού του; «Οι άνθρωποι προστατεύουν ό,τι αγαπούν, αγαπούν ό,τι καταλαβαίνουν και καταλαβαίνουν ό,τι διδάσκονται»: η φράση αυτή είναι άλλωστε αποτυπωμένη και στο κάτω μέρος της λιτής, λευκής επαγγελματικής κάρτας του. Γι΄ αυτό άλλωστε, ο Φαμπιέν, που ως ο πρώτος εγγονός του Ζακ Ιβ έκανε την πρώτη του κατάδυση στα τέταρτα γενέθλιά του και πρωτοαντίκρυσε λευκούς καρχαρίες στα επτά του, έχει θέσει ως σκοπό της ζωής του την ενημέρωση κι ευαισθητοποίηση της ανθρωπότητας για τη σημασία του ωκεανού στην επιβίωσή της, μέσω και της ίδρυσης του εκπαιδευτικού κέντρου “Fabien Cousteau Ocean Learning Center”.

Για την Ελλάδα επισημαίνει: «δεν υπάρχει καλύτερος τόπος για να δει κάποιος από τη χώρα σας, τις όμορφες θάλασσές σας, τα όμορφα βουνά σας, τους αρχαίους ναούς».

Σε κάποια στιγμή η συνέντευξη διεκόπη, όταν ο Κουστό παρατήρησε ένα έντομο-κολιμπρί, που είχε εγκλωβιστεί στο χώρο και δεν μπορούσε να βγει. Άνοιξε το παράθυρο και προσπάθησε μάταια να το οδηγήσει προς τα εκεί. Δεν τα κατάφερε για ώρα. «Θα βρει μόνο του τον δρόμο του» του είπα. Η απάντηση; «Μπορούμε κι εμείς να βοηθήσουμε».

ΑΠΕ-ΜΠΕ