Χαΐνης Τραϊτόρος, ο κρητικός επαναστάτης που οι δολοφόνοι του είπαν στον εξαγριωμένο πασά: «Τέτοιοι άντρες ζωντανοί δεν πιάνονται» | Ακούστε το ριζίτικο

Γεννήθηκε και έζησε στους Κάμπους Κυδωνίας, προ του Χατζή Οσμάν Πασά (1812) και έγινε ονομαστός για την τόλμη, την εξυπνάδα και τη γρηγοράδα του (σβελτοσύνη). Συνάσπισε περί τους 40 αδελφοχτούς – χαΐνηδες, στη φρικτή για τους Κρητικούς κατάσταση που επικρατούσε, μετά την επανάσταση του Δασκαλογιάννη (1770), οι οποίοι με αρχηγό τον Τραϊτόρο έκαναν επιθέσεις κατά των Τούρκων κυρίως στον Αποκόρωνα και στην Κυδωνία.

Η παράδοση, μεταξύ των άλλων, αναφέρει ότι στα 18 του χρόνια είχε φονεύσει 19 γενιτσάρους και άλλα περιστατικά, όπως το φόνο δύο τούρκων αγάδων, το φόνο φοβερού γενίτσαρου στο Στύλο Αποκορώνου και διάφορα άλλα.

Όταν με δόλο εφονεύθει σ’ ενέδρα, κατόπιν προδοσίας μιας γυναίκας (που έγινε άθελά της όπως λέει η παράδοση) πήγαν το κομμένο κεφάλι στον Πασά, ο οποίος πολύ εξαγριώθηκε, καθόσον δεν του τον πήγαν ζωντανό. Οι δολοφόνοι απάντησαν στον Πασά ότι: «τέτοιοι άντρες ζωντανοί δεν πιάνονται».

Στη γειτονιά «Απανωχώρι» των Κάμπων σώζεται μέχρι σήμερα κτίσμα με τ’ όνομα: «ο θόλος του Τραϊτόρο», που πάντοτε άνηκε στην οικογένεια Παπαδάκη .

Ο λαός έχει εξυμνήσει τον ήρωα και τη δράση του με συγκεκριμένο ιστορικό – δημοτικό τραγούδι, το οποίο το τραγουδούσαν μέχρι την δεκαετία του 1970 περίπου στην περιφέρεια του χωριού.

•Ορντάς : γενιτσαρικό σύνταγμα (εξ’ ου και ορτάκις = σύντροφος)

•Καρακαζάνι: το ιερό καζάνι του συντάγματος των γενιτσάρων από το οποίο έτρωγαν και ορκίζονταν σ’ αυτό οι νεοσύλλεκτοι. Οι καταδικασμένοι αιχμάλωτοι που κατάφερναν ν’ αγγίξουν το καζάνι, τους εχαρίζετο η ζωή.

•Μεταξύ των 12 φονευθέντων γενιτσάρων ήταν και ο γιός του περιβόητου Ιμπραήμ Αλιδάκη, που κατοικούσε στο «Σεράϊ» (Ενετικός πύργος) στο Κατωχώρι.

•Καντίνες: οι γυναίκες των Τούρκων.

•Σ’ αντικατάσταση του δαπέδου της εκκλησιας του Αγίου Γερασίμου (τάμα – δαπάνη Καπετάν Γιάννη Καλογερή) ανεκαλύφθει ο τάφος του ήρωα.

Ιστορική πηγή — Φωτογραφίες : «ΚΑΜΠΟΙ Η ΡΙΖΑ» του Μιχάλη Κατσανεβάκη, εκδ. οίκος Γεωρβασάκη Χανιά 1998.