Χαλίφηδες… στη θέση του χαλίφη

Γράφει ο Βαγγέλης Πάλλας,
δημοσιογράφος ΑΠΕ-ΜΠΕ

Πάντοτε, σε κάθε κοινωνία, οι ελίτ κυριαρχούν, επιβάλλουν, με μικρές διακοπές, τη θέλησή τους, εκτός κι αν ανατρέπονται από μέρος των πολλών οι οποίοι γίνονται ελίτ στη θέση των ελίτ. Πάντοτε θα υπάρχουν ελίτ, ασφαλώς πιο μορφωμένες, πιο εκλεπτυσμένες, πιο “έξυπνες” (καθόσον έχουν τόσα εφόδια και δεν σκάβουν ούτε οργώνουν), οι οποίες ενδεχομένως να αλλάζουν, να ανατρέπονται από “απελευθερωτές”, να αυτομε¬τα¬σχηματίζονται για να ξεγελάν τον κόσμο, ωστόσο πάντα θα υπάρχουν και θα κινούν τον κόσμο σχεδόν όπως θέλουν. Ασφαλώς υπάρχουν αντιμαχόμενες ελίτ, ορισμένες από τις οποίες υποστηρίζουν το λαό, συμμερίζονται τις απόψεις του (περισσότερο), τον εκμεταλλεύονται προκειμένου να ανατρέψουν τις κυρίαρχες ελίτ ή να παραμερίσουν τις αντίπαλές τους ελίτ από την εξουσία. Στη συνέχεια γίνονται οι ίδιες χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη και καταπιέζουν τον λαό, λιγότερο ή περισσότερο από ό,τι η προηγούμενη ελίτ. Συνήθως δίνουν κάποια προνόμια στο λαό, τα οποία δεν έδινε η προηγούμενη ελίτ, ώστε ο λαός να ικανοποιηθεί με αυτά και να υπακούει πρόθυμα.
Ασφαλώς αυτό δε σημαίνει ότι ο λαός είναι αμέτοχος στην ιστορία. Μπορεί ορισμένες φορές να ανατρέπει την ελίτ εγκαθιστώντας νέα ελίτ ή το παραγκωνισμένο τμήμα της παλιάς ή να γεννά από τα σπλάγχνα του μια εντελώς νέα ελίτ. Επιπλέον δεν είναι διόλου βέβαιο ότι ο λαός διαφωνεί πάντα με τις επιλογές της ελίτ του. Οι άγγλοι εργάτες ενέκριναν τις εξωαγγλικές επιλογές της ελίτ τους και πολεμούσαν σε όλη τη γη για όφελος του αγγλικού ιμπεριαλισμού διότι πίστευαν ότι είχαν κι αυτοί οφέλη. Επιπλέον πάντα υπάρχουν συμπάθειες σε τμήματα της ελίτ για ορισμένες απόψεις του λαού. Ότι γενικότερα υπάρχει σχέση εξουσιασμού δε συνεπάγεται ότι ο λαός πάντοτε άγεται και φέρεται δίχως να συμφωνεί κι ο ίδιος ειλικρινά ή δίχως να εγκρίνει και να ενισχύει έμπρακτα ορισμένες επιλογές της ελίτ, τις οποίες θεωρεί συμφέρουσες και για τον ίδιο.
Οι κρίσεις είναι κάτι επώδυνο για τις κοινωνίες, αλλά ταυτόχρονα δίνουν την ευκαιρία για ανασυντάξεις, αναθεωρήσεις ή και καθορισμό νέων αξιών, πολιτικών και ιδεών και μεθόδων διακυβέρνησης. Τα προοδευτικά κόμματα και οι κυβερνήσεις έχουν την ευκαιρία για ένα νέο αυξημένο ρόλο στο σχεδιασμό της επόμενης ημέρας.
Οι κρίσεις αντανακλούν έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια και προαναγγέλλουν έναν κόσμο που δεν υπάρχει ακόμη. Αυτή είναι η ιστορική στιγμή που ζούμε.
Η στενή αλληλεξάρτηση αυτών που λόγω ευκολίας γλώσσας τις αποκαλούμε κοινώς «κρίσεις» (χρηματοοικονομική, οικονομική, κοινωνική, οικολογική, δημοκρατική) και η αδυναμία να τις χειριστούμε ξεχωριστά, δείχνουν ότι η αριστερά του 21ου αιώνα πρέπει να αντιπαραθέσει ένα μοντέλο που σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα αντιμετωπίσει την κρίση μετωπικά.
Τέλος, δεν πρέπει να αγνοήσουμε το ζήτημα της Ευρώπης. Χωρίς μια  ενισχυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση με αποτελεσματικούς θεσμούς.
Είναι προς το συμφέρον των προοδευτικών να ενισχύσουν και να κάνουν πιο αποτελεσματικά τα εργαλεία τους, για μια νέα εποχή στον ευρωπαϊκό ορίζοντα.
Μετά την κρίση ο κόσμος θα είναι διαφορετικός…