Ο υποψήφιος της Αριστεράς, Γκαμπριέλ Μπόριτς, πήρε μία θριαμβευτική νίκη στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Χιλή την Κυριακή επικρατώντας με άνεση του αντιπάλου του, υποψήφιου της άκρας δεξιάς Χοσέ Αντόνιο Καστ.
Σύμφωνα με τα επίσημα τελικά αποτελέσματα, ο Γκ. Μπόριτς –στα 35 του χρόνια, μόλις είχε συμπληρώσει το ηλικιακό όριο για να είναι υποψήφιος και θα γίνει ο νεότερος αρχηγός του κράτους στην ιστορία της Χιλής– συγκέντρωσε σχεδόν το 56% των ψήφων, έναντι 44% του Χ. Καστ, που αυτοπροβλήθηκε ως πολιτικός κληρονόμος της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ και υποστηρίχθηκε από πρακτικά το σύνολο των δυνάμεων της δεξιάς.
«Θα υπάρξουν περισσότερα κοινωνικά δικαιώματα, όμως θα το κάνουμε παραμένοντας δημοσιονομικά υπεύθυνοι», είπε ο 35χρονος νέος πρόεδρος της χώρας, απευθυνόμενος σε πλήθος δεκάδων χιλιάδων υποστηρικτών του, που πήγαν να τον ακούσουν μετά την ευρεία νίκη του στον δεύτερο γύρο.
Ο Γκαμπριέλ Μπόριτς, ο οποίος θα αναλάβει την εξουσία την 11η Μαρτίου, είπε ακόμη ότι θα εναντιωθεί στο άνοιγμα μεταλλείων που «καταστρέφουν» το περιβάλλον, ανάμεσά τους το έργο Dominga, αξίας 2,5 δισεκ. δολαρίων, για την εξόρυξη ατσαλιού, χαλκού και χρυσού.
«Καταστρέφοντας τη φύση καταστρέφουμε τους εαυτούς μας. Δεν θέλουμε άλλες “ζώνες θυσίας”, δεν θέλουμε έργα που καταστρέφουν τη χώρα μας, που καταστρέφουν κοινότητες, και παράδειγμα θα αποτελέσει μια περίπτωση που έχει γίνει συμβολική: Όχι στο Ντομίνγκα», είπε.
Η νίκη του Γκαμπριέλ Μπόριτς έγινε δεκτή με ικανοποίηση σε αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής, από την Κούβα ως την Αργεντινή, περνώντας από το Μεξικό, τη Νικαράγουα, τη Βενεζουέλα και το Περού.
Ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, ο Λουίς Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα (Κόμμα Εργαζομένων), που σύμφωνα με δημοσκοπήσεις οδεύει σε ευρεία νίκη το 2022 στην πιθανή αναμέτρησή του με τον πρόεδρο της άκρας δεξιάς Ζαΐχ Μπολσονάρου, δήλωσε «ευτυχής» για τη «νέα νίκη ενός δημοκρατικού και προοδευτικού υποψήφιου στη Λατινική Αμερική μας, για την οικοδόμηση ενός μέλλοντος καλύτερου για όλους μας».
Γκαμπριέλ Μπόριτς: Ο αριστερός millennial ηγέτης της Χιλής
Η Χιλή είναι η χώρα που κάποτε άνηκε στις πιο σταθερές οικονομίες του πλανήτη, εν τούτοις στην παρούσα φάση έχει ένα από τα μεγαλύτερα εισοδηματικά ‘χάσματα’ του κόσμου -με το 1% του πληθυσμού να έχει το 26.5% του πλούτου της. Είναι και η χώρα που από το 1973 έως το 1990 τελούσε υπό την στρατιωτική δικτατορία του Αουγκούστο Πινοσέτ και που από το 2010 έως το 2014, αλλά και από το 2018 είχε για πρόεδρο τον Σεμπαστιάν Πινιέρα. Πολιτικός που παρέμεινε στη θέση του, αφότου αποκαλύφθηκε πως κάτι που είχε κάνει, άνηκε στη λίστα όσων συνθέτουν σύγκρουση συμφερόντων.
Το 2010 η μεταλλευτική εταιρία Minera Dominga που άνηκε στα παιδιά του αρχηγού του κράτους πωλήθηκε στον Κάρλος Αλμπέρτο Δελάνο, προσωπικό φίλο του προέδρου. Η συναλλαγή των 152 εκατομμυρίων δολαρίων έγινε στις βρετανικές Παρθένες Νήσους (βλ. φορολογικός παράδεισος) και αποκαλύφθηκε μέσω των Pandora Papers. Παρ’ όλα αυτά, η Γερουσία της Χιλής αποφάσισε να μην παραπέμψει σε δίκη τον Πινιέρα και να μείνει εκεί όπου ήταν έως τις εκλογές.
Ο πρώτος γύρος αυτών έγινε στις 21 Νοεμβρίου, προκρίθηκαν ο Χοσέ Αντόνιο Καστ από την ακροδεξιά και ο Γκαμπριέλ Μπόριτς από την αριστερά. Ο υπερσυντηρητικός Καστ -πατέρας 9 παιδιών, θιασώτης της πρώην στρατιωτικής δικτατορίας της χώρας και γνωστός ως “Τραμπ της Χιλής”- είχε νικήσει με 2% διαφορά. Από την Κυριακή 19/12 νέος πρόεδρος είναι ο Μπόριτς.
Ποιος είναι όμως, ο Gabriel Boric Font, ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω έγινε και ο νεαρότερος σε ηλικία πρόεδρος της χώρας του, λαμβάνοντας τις περισσότερες ψήφους από κάθε άλλο υποψήφιο για την προεδρία (56%), στην ιστορίας της Χιλής; Αυτός που εκτιμάται ότι “θα θάψει μια και καλή την κληρονομιά του δικτάτορα Αουγκούστο Πινοσέτ” όπως γράφει η Guardian. Διευκρινίζεται ότι έχει τις προϋποθέσεις να το επιτύχει, αλλά τίποτα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο, πριν γίνει.
Προηγουμένως, έγινε εκείνος που ηγήθηκε της κοινωνικής εξέγερσης του Οκτώβρη του 2019 (εναντίον των οικονομικών ανισοτήτων και μεταξύ των αιτημάτων το νέο Σύνταγμα -καθώς το ισχύον ήταν κατάλοιπο της στρατιωτικής δικτατορίας). Ήταν η σοβαρότερη της τελευταίας 30ετιας.
Είκοσι τέσσερις (24) άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, συμπεριλαμβανομένου ενός τετράχρονου. Τουλάχιστον πέντε κατέληξαν, αφού δέχθηκαν πυρά των δυνάμεων ασφαλείας. Οι τραυματίες ήταν 584 και οι 245 είχαν δεχθεί σφαίρα, ενώ οι συλληφθέντες ξεπέρασαν τους 6.000. Ο ΟΗΕ είχε ενημερώσει πως θα στείλει εμπειρογνώμονες, με την Κυβέρνηση να διαβεβαιώνει πως ο στρατός (20.000 μέλη των ενόπλων δυνάμεων είχαν επιχειρήσει) δρούσε για την προστασία των δικαιωμάτων των Χιλιανών.
Ο, απογοητευμένος από τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα, λαός της Χιλής παρέδωσε τα ηνία στην αριστερά, με την ελπίδα ότι αυτή θα μπορεί να σώσει την κατάσταση. Έκανε δηλαδή, ό,τι οι γείτονες (Χιλή, Βολιβία και Περού) και ό,τι έχει γίνει και σε άλλες γωνιές του πλανήτη.
Ο Μπόριτς, ο οποίος θα είναι 36 χρόνων όταν αναλάβει καθήκοντα στις 11/3 του 2022, έταξε πως θα αντιμετωπίσει την ανισότητα, με μεταρρύθμιση των συστημάτων συνταξιοδότησης και υγειονομικής περίθαλψης, πως θα μειώσει τις ώρες εργασίας κάθε εβδομάδας από 45 σε 40 κοινωνική και θα ενισχύσει τις πράσινες επενδύσεις -ξεκαθάρισε ότι δεν θα ευνοήσει τις εξορύξεις μετάλλων πχ της Minera Dominga. Έχει δεσμευτεί να αποκεντρώσει τη Χιλή, να εφαρμόσει κράτος πρόνοιας, να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες, να συμπεριλάβει γυναίκες και αυτόχθονες πολιτισμούς.
“Η ιστορία ξεκινά με εμάς”
Αυτό που διαβάσατε από πάνω είναι το πρώτο που είπε ο Μπόριτς μετά τη νίκη του. Ο γεννημένος στις 11/2 του 1986 στο Punta Arenas (πρωτεύουσα της νοτιότερης περιφέρειας της χώρας) είναι γιος του κροατικής καταγωγής Luis Borić είναι κροατικής καταγωγής και της καταλανικής καταγωγής, Maria Font.
O -χημικός μηχανικός- πρεσβύτερος Borić ήταν για τέσσερις δεκαετίες πρόεδρος του Empresa Natiocal del Petróleo, κρατικής εταιρίας για την έρευνα, την παραγωγή, τη διύλιση και την εμπορία υδρογονανθράκων της Χιλής (υπεύθυνη για την αναζήτηση και εκμετάλλευση πετρελαίου στη Γη του Πυρός). Ο Gabriel φοίτησε σε αγγλικό σχολείο, στην πόλη του και για τις σπουδές του (στη νομική) μετακόμιση στο Σαντιάγκο.
Ήταν πολιτικοποιημένος από το γυμνάσιο, όταν άρχισε να διαβάζει Μαρκ και Χέγκελ -με την άδεια του πατέρα του. Ήταν και εξαιρετικός μαθητής. Το 1999 μετείχε στην επανίδρυση της ομοσπονδίας μαθητών στην πόλη του, σε ό,τι αφορά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ με την είσοδο του στο Universidad de Chile έγινε μέλος της Αυτόνομης Αριστεράς -που τότε ήταν γνωστή ως Αυτόνομοι Φοιτητές. Το 2008 έγινε σύμβουλος της Ένωσης Φοιτητών του Νομικού Τμήματος και ένα χρόνο μετά επιλέχθηκε για πρόεδρος.
Ως τέτοιος ηγήθηκε διαμαρτυρίας/κατάληψης κατά του κοσμήτορα που διήρκεσε 44 μέρες. Ο τότε 23χρονος Μπόριτς ήταν αυτός που πρότεινε να μην εορταστεί η υποψηφιότητα του γνωστού εγκληματία, ως ηγέτη του σχολείου -πρόταση που υπερψηφίστηκε. Οι συμφοιτητές του έλεγαν πως ανέκαθεν ήταν σε εγρήγορση για όσα θα συνέβαιναν στη σχολή, πριν συμβούν. Όπως γράφει η La Tercera, το moto του ήταν ‘αριστεία και αφοσίωση’ και από την αρχή είχε ξεκαθαρίσει ότι “δεν πιστεύω στους μάρτυρες”. Οι καθηγητές του είχαν επισημάνει πως “είχε γαλήνια προσωπικότητα και χαμηλό προφίλ”, που άφηνε στην άκρη όταν διεκδικούσε πράγματα.
Το 2011, στην τελευταία χρονιά των σπουδών του, έθεσε υποψηφιότητα για την ηγεσία της Ομοσπονδίας Φοιτητών του Universidad de Chile και έλαβε το 30.52% των προτιμήσεων, ποσοστό που του έδωσε την προεδρία. Νίκησε την Camila Vallejo, που διεκδικούσε την επανεκλογή -ως εκπρόσωπος της Κομμουνιστικής Νεολαίας. Ως πρόεδρος της Chile Student Federation (FECH) έγινε το πρόσωπο των φοιτητικών διαμαρτυριών του 2011 που παρέλυσαν το κράτος και είχαν για πρωταγωνιστές νέους ηγέτες -όλοι μέλη της προεδρικής καμπάνιας του Μπόριτς- που έγιναν πολιτικοί.
Ειρήσθω εν παρόδω, η Vallejo ήταν η εκπρόσωπος Τύπου -και το περιοδικό των New York Times να τη χαρακτηρίζει ως “την πιο λαμπερή επαναστάτη του κόσμου”, βοηθώντας στην ανάδειξη της ως της πιο ισχυρής κομμουνιστικής προσωπικότητας της Χιλής για τον 21ο αιώνα. Ο Μπόριτς αναφέρθηκε από την El Mercurio ως εκ των 100 νέων ηγετών της χώρας.
Ο Μπόριτς δεν πήρε πτυχίο ποτέ. Κέρδισε τις εκλογές για το Κογκρέσο το 2013 (ως ανεξάρτητος έλαβε το μεγαλύτερο αριθμό ψήφων από κάθε άλλο υποψήφιο της περιοχής -15.418) και έγινε από τους πρώτους που δεν προέρχονταν από τους δυο παραδοσιακούς συνασπισμούς -έσπασε το δίπολο. Έκανε δυο θητείες ως βουλευτής, όπως ασχολήθηκε με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τους Αυτόχθονες Πολιτισμούς, την Εργασία και την Κοινωνική Ασφάλιση. Στην επανεκλογή του αύξησε και το ποσοστό του.
Στις 18/7 του 2021 κέρδισε τις προκριματικές εκλογές στο Apruebo Dignidad (το αριστερό κόμμα της Χιλής που επισήμως ιδρύθηκε το Γενάρη του ίδιου έτους), λαμβάνοντας το 60% των προτιμήσεων. Αντίπαλος του ήταν ο Δήμαρχος της Recoleta, Daniel Jadue τον οποίον έδιναν για νικητή τα polls. Μετά τη νίκη του, ο Μπόριτς ενημέρωσε πως θα συνεργαστεί με τον Jadue, για να παρουσιαστεί ενιαίο μέτωπο. Για την ιστορία, η Vallejo είχε στηρίξει τον Jadue.