Χρήστος Χρήστου: Κατάργηση των μονοπωλίων στις τεχνολογίες για την αντιμετώπιση της πανδημίας

Ανοιχτή επιστολή προς τις κυβερνήσεις που παρεμποδίζουν την πρόταση για κατάργηση των μονοπωλίων στα ιατρικά εργαλεία της COVID-19.

Γράφω ως Διεθνής Πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για να ζητήσω από τις κυβερνήσεις που μπλοκάρουν ή καθυστερούν την απόφαση σε μία πρόταση  – ορόσημο  προς τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) να σταματήσουν να παρεμποδίζουν τη διαδικασία για την κατάργηση των μονοπωλίων στα ιατρικά εργαλεία της COVID-19 εν μέσω πανδημίας. 

Όλα τα μέλη του ΠΟΕ πρέπει να υποστηρίξουν τις προσπάθειες των χωρών για την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19 με τεχνολογίες υγείας που σώζουν ζωές.

Εάν γίνει δεκτό, αυτό το αίτημα θα επιτρέψει την προσωρινή παραίτηση από τα δικαιώματα  πνευματικής ιδιοκτησίας βάσει της Συμφωνίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που σχετίζεται με το εμπόριο (συμφωνία TRIPS), καταργώντας τα μονοπώλια των ιατρικών εργαλείων για την COVID-19 κατά τη διάρκεια της πανδημίας. 

Η πρόταση υποβλήθηκε από την Ινδία και τη Νότια Αφρική τον Οκτώβριο του 2020 και τώρα συγχρηματοδοτείται από 58 χώρες.

Περίπου100 χώρες χαιρετίζουν την πρόταση αυτή, και εκατοντάδες ομάδες της κοινωνίας των πολιτών και διεθνείς οργανισμοί την υποστηρίζουν.

Από τον Ιανουάριο του 2020, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανταποκρίθηκαν στην πανδημία COVID-19 σε περισσότερες από 70 χώρες για να συνεχίσουν να παρέχουν βασικές υπηρεσίες υγείας και να διασφαλίσουν ότι ασθενείς με COVID-19 λαμβάνουν επαρκή φροντίδα.

Στις αρχές της πανδημίας, το γεγονός ότι πολλές χώρες αντιμετώπισαν έλλειψη βασικών ιατρικών προμηθειών, οδήγησε σε δύσκολες αποφάσεις για την παροχή φροντίδας που σώζει ζωές..

Η πνευματική ιδιοκτησία, η τεχνολογία, τα δεδομένα και οι γνώσεις των τεχνολογιών υγείας για την COVID-19 πρέπει να μοιράζονται ανοιχτά και τα ιατρικά εργαλεία κατά της COVID-19 να παράγονται και να διατίθενται σε όλο τον κόσμο. 

Ωστόσο, ένα χρόνο μετά την πανδημία, οι φαρμακευτικές εταιρείες συνεχίζουν να διατηρούν τα μονοπώλιά τους στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών που επωφελούνται από σημαντικές δημόσιες επενδύσεις.

Οι  εταιρείες εξακολουθούν να είναι αυτές που αποφασίζουν σχετικά με το πού μπορούν να παραχθούν φάρμακα και εμβόλια, ποιος τα λαμβάνει πρώτος, και τι τιμές να χρεώσουν, μέσω μυστικών εμπορικών συμφωνιών.

Λίγες εταιρείες έχουν λάβει μέτρα για την επέκταση της παραγωγής και τη διάθεση αυτών των εργαλείων στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες.

Ο φαρμακευτικός τομέας, επίσης, δεν έχει δείξει καμία ξεκάθαρη υποστήριξη σε πρωτοβουλίες που ενθαρρύνουν την παγκόσμια ανοιχτή κοινή χρήση τεχνολογιών πνευματικής ιδιοκτησίας και υγείας για την COVID-19, όπως είναι η COVID-19 Technology Access Pool (C-TAP) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Εκτός από την έλλειψη συνεργασίας από τις φαρμακευτικές εταιρείες, πολλές πλούσιες χώρες έχουν εξασφαλίσει την πλειονότητα των διαθέσιμων προμηθειών εμβολίων COVID-19.

Ορισμένες από αυτές τις χώρες αναγνωρίζουν τη σημασία της μεταφοράς τεχνολογίας στην αύξηση της παραγωγής και της προσφοράς στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, αλλά δεν έχουν αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις για να διασφαλίσουν ότι αυτό θα συμβεί.

Εάν δεν ενταθούν οι προσπάθειες για αύξηση του αριθμού των προμηθευτών των βασικών ιατρικών εργαλείων παγκοσμίως, οι άνθρωποι στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες θα συνεχίσουν να είναι αντιμέτωποι με δυσανάλογα περιορισμένη πρόσβαση.

Οι χώρες πρέπει να εκμεταλλευτούν πλήρως κάθε δυνατότητα νομικής ευελιξίας στους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας για την προστασία της δημόσιας υγείας.

Ωστόσο, τέτοια ευελιξία μπορεί να υπάρξει στην πανδημία μόνο όταν οι παγκόσμιες ανάγκες είναι τεράστιες.

Η πρόταση παραίτησης παρέχει μια συμπληρωματική πτυχή που μπορεί να εξαλείψει ταχύτερα τους νομικούς κινδύνους που ενδέχεται να εμποδίσουν την παραγωγή και την προμήθεια ιατρικών εργαλείων για την COVID-19.

Αυτό θα μπορούσε να διευκολύνει την καλύτερη συνεργασία στην ανάπτυξη, την παραγωγή και τον ανεφοδιασμό χωρίς να περιορίζεται από τα συμφέροντα και τις ενέργειες της ιδιωτικής βιομηχανίας.

Είναι σημαντικό ότι παρέχει στις κυβερνήσεις όλα τα πιθανά διαθέσιμα εργαλεία για τη διασφάλιση της παγκόσμιας πρόσβασης.

Λαμβάνοντας υπόψη τα σαφή οφέλη για τη δημόσια υγεία που προσφέρει η πρόταση παραίτησης από ορισμένες διατάξεις της Συμφωνίας TRIPS, ανησυχούμε βαθιά για έναν περιορισμένο αριθμό πλουσιότερων χωρών που εμποδίζουν ή καθυστερούν σθεναρά τις διαπραγματεύσεις στον ΠΟΕ.

Συμπτωματικά, πολλές από τις χώρες που εμποδίζουν ή καθυστερούν την παραίτηση, όπως η Αυστραλία, η Βραζιλία, ο Καναδάς, η ΕΕ, η Ιαπωνία, η Νορβηγία, η Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, έχουν εξασφαλίσει την πλειονότητα των διαθέσιμων εμβολίων. 

Οποιαδήποτε υπάρχοντα και μελλοντικά φάρμακα, εμβόλια, διαγνωστικά και άλλα ιατρικά εργαλεία που σώζουν ζωές πρέπει να αντιμετωπίζονται ως παγκόσμια δημόσια αγαθά, να μη σχετίζονται με ιδιωτικά μονοπώλια και να είναι διαθέσιμα και προσβάσιμα για όλους.