Το απόγευμα της παραμονής των Χριστουγέννων τα παιδιά τραγουδούσαν τα κάλαντα στις πόρτες των σπιτιών με τουμπελέκια και σιδερένια τρίγωνα κρατώντας σήμαντρα και φαναράκια κρεμασμένα σε κοντάρι. Οι νοικοκυρές τους έδιναν παράδες, φρούτα και φοινίκια. Οι μεγαλύτεροι έλεγαν τα κάλαντα έχοντας μαζί τους ένα φωτισμένο καραβάκι. Χειροποίητο από χαρτί ή ξύλο, έφτανε και τα τρία μέτρα σε μήκος. Το κατάρτι του ήταν στολισμένο και είχε μια ελληνική σημαία. Το κόστος κατασκευής του «απαιτούσε» μεγαλύτερο φιλοδώρημα.
Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά
πρώτη γιορτή του χρόνου
Για βγείτε, δέτε, μάθετε,
όπου Χριστός γεννάται.
Γεννάται κι ανατρέφεται
με μέλι και με γάλα
Το μέλι τρώγουν άρχοντες
το γάλα οι αφεντάδες…
Τελείωναν με την ευχή «Και εις έτη πολλά Και του χρόνου να ‘στε καλά».
Τα γλυκίσματα απ’ τα κάλαντα δεν τα τρώγανε, γιατί ακόμα δεν είχε γίνει η λειτουργία, αλλά τα μαζεύανε σ’ ένα καλάθι. Στολιζόταν όλοι, βάζαν τα καινούργια τους ρούχα, και πηγαίνανε στην εκκλησία. Σαν τελείωνε η Λειτουργία, γύριζαν στα σπίτια τους. Οι δρόμοι αντιλαλούσανε από χαρούμενες φωνές. Οι πόρτες των σπιτιών ήταν ανοιχτές και φεγγοβολούσαν.
Τα τραπέζια περιμένανε στρωμένα με άσπρα τραπεζομάντηλα, και είχανε απάνω ό,τι βάλει ο νους σου. Φτωχοί και πλούσιοι τρώγανε πλουσιοπάροχα γιατί οι αρχόντοι στέλνανε απ’ όλα στους φτωχούς. Και αντίς τραγούδια στο τραπέζι, ψέλνανε το «Χριστός γεννάται δοξάστε, η Παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκτει. Μυστήριον ξένον ορώ και παράδοξον».
Έτσι ζούσαν στην Σμύρνη, στην Μικρά Ασία, στην χαμένη πατρίδα. Σε λίγα χρόνια θα είναι και η Ελλάδα Χαμένη πατρίδα. Έτσι έγινε και εκεί! Θύλακες Τουρκμένων μέσα στην γη της Ιωνίας. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453μ.Χ. πρώτοεγκαταστάθηκαν οι Τούρκοι στα παράλια της Μικράς Ασίας. Και οι Μικρασιάτες δέχθηκαν ξένους συνοικισμούς αυτόνομους με στην πατρίδα τους. Ήταν βλέπετε, κοσμοπολίτες προοδευτικοί, έβλεπαν όλους τους ανθρώπους το ίδιο, δεν ένοιωθαν να απειλούνται απ’ τους Τούρκους μέχρι που σφάχτηκαν. Και έγινε η Γη της Ιωνίας η έχουσα ιστορία χιλιετικών «Χαμένη Πατρίδα».
Άννα Κωνσταντουδάκη Αγγελάκη