Γράφει ο Γιώργος Μιχαηλίδης
Για έναν άνδρα υπάρχουν τρία είδη ταξιδιού και όλα πρέπει να τα έχει κάνει πριν τα 30 του. Άντε τα 40 του. Αρχικά τα ταξίδια με την γυναίκα ή την κοπέλα του, εν συνεχεία αυτά με τους φίλους του και τέλος αυτά με μόνη παρέα τον εαυτό του. Τα επαγγελματικά δεν μετράνε. Στην τελευταία κατηγορία ανήκει και το δικό μου.
Κατά το 1/4 έλκω την καταγωγή μου από την Κρήτη και συγκεκριμένα από την Ιεράπετρα. Σύμφωνα με τον οικογενειακό μύθο ο προπάππος μου σκότωσε έναν Τούρκο κάπου εκεί λίγο πριν το 1900 και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το νησί για να γλυτώσει από την βεντέτα. Οι πληροφορίες είναι θολές. Από εκεί κατέληξε στην Πελοπόννησο και τα υπόλοιπα είναι ανήκουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Σημασία έχει πως κόντευα 30 ετών και δεν είχα επισκεφτεί ακόμα όχι μόνο την πατρίδα του προπάππου αλλά ούτε καν την ίδια την Κρήτη. Και αισθανόμουν ντροπή.
Επειδή ποτέ όμως δεν είναι αργά, πήρα την απόφαση να κάνω ένα mini road trip στην ηρωική Κρήτη. Άλλωστε έχοντας ήδη κάνει ένα μεγάλο road trip στην Σικελία διάρκειας 15 ημερών και συνολικής απόστασης άνω των 1500 χλμ, τον Αύγουστο του 2014, η Κρήτη θα μου φαινόταν «παιχνιδάκι». Στο μυαλό μου ήθελα να συνδυάσω από την μία την επίσκεψη στην Ιεράπετρα και από την άλλη να δω όσα περισσότερα μπορώ. Θα ήταν ένα καλό restart για την νέα σεζόν που θα ερχόταν.
Ρώτησα φίλους και γνωστούς και μετά από μερικές ημέρες το πρόγραμμα είχε καταρτιστεί. Προσγείωση στο Ηράκλειο, ενοικίαση αυτοκινήτου και «κατηφόρα» προς Ιεράπετρα. Δύο μέρες διαμονή στα πατρογονικά χώματα και στην συνέχεια κατεύθυνση προς Ρέθυμνο. Μία μέρα διαμονή εκεί και τέλος μία ακόμη διανυκτέρευση στα Χανιά όπου θα παρέδιδα το όχημα και θα έπαιρνα την πτήση για Αθήνα. Για καλή μου τύχη φίλους και γνωστούς είχα σε κάθε προορισμό οπότε τα… κατατόπια θα ήταν ακόμη πιο εύκολα να τα μάθω.
Επειδή όμως το παρόν κείμενο δεν είναι για το σύνολο του ταξιδιού αλλά για την… έκπληξη αυτού, θα περάσω κατευθείαν στο θέμα. Μετά από δύο απολαυστικές ημέρες διαδρομής και παραμομής στην Ιεράπετρα, έφτασα στο Ρέθυμνο και συγκεκριμένα σε ένα χωριό περίπου 10 χλμ έξω από την πόλη με το όνομα Χρωμοναστήρι. Ή Χρομοναστήρι, όπως και να το γράψεις ένα είναι σίγουρο: Γέμισε την διαμονή μου με χρώμα. Έμεινα σε έναν πανέμορφο οικισμό ο οποίος λόγω της βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής που κυριαρχεί σε πολλά κτήρια, έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος καθώς και παραδοσιακός οικισμός μέσης πολιτιστικής αξίας.
Οι επιλογές για διαμονή και διατροφή είναι κάτι παραπάνω από ικανοποιητικές και όλες τους αντάξιες της κρητικής παράδοσης στην γαστριμαργική απόλαυση και την φιλοξενία. Υπάρχει όμως μία γωνιά εκεί στο χωριό που πραγματικά με μάγεψε και μπορώ να πω σημάδεψε το ταξίδι μου. Είναι αυτή η μετάβαση από την απλή επίσκεψη σε ένα τοπικό μουσείο για να «σκοτώσεις» την ώρα σου που τελικά μετατρέπεται σε συναισθήματα έκπληξης, απόλαυσης, μάθησης και εθνικής υπερηφάνειας. Όλα αυτά τα βίωσα στο Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου. Όσο κι αν δεν συγκινείσαι από την στρατιωτική ιστορία του τόπου, από την βίλα Κλόντιο δεν θα φύγεις χωρίς να χαμογελάς.
Θα το βρεις σε ένα πανέμορφο βενετσιάνικο κτήριο του 1600, την βίλα Κλόντιο που ανήκε σε βενετσιάνικη οικογένεια ευγενών η οποία είχε παρουσία και στην πόλη του Ρεθύμνου. Το πρώτο πράγμα που επιβάλλεται στον χώρο και το οπτικό σου πεδίο είναι άλλωστε και το οικόσημο της οικογένειας με τον φτερωτό λέοντα του Αγίου Μάρκου, του προστάτη δηλαδή «της Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου». Σύμφωνα με την ιστορία «πατριάρχης» της οικογένειας ήταν ο Κλόντιο, ήταν εύπορος φοροεισπράκτορας ο οποίος ανήκε στην άρχουσα κοινωνική τάξη της εποχής, τους «Veneti Nobili».
Η βίλα Κλόντιο διατηρεί όλα τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της τόσο της Ενετικής όσο και της μετέπειτα Οθωμανικής περιόδου όπως:
- Βενετσιάνικο οικόσημο της οικογένειας Κλόντιο σε περίοπτη θέση.
- «Πύλη των Ευγενών» για τους Ενετούς καθώς και δευτερεύουσες εισόδους για το προσωπικό που εργαζόταν και τα ζώα που εκτρέφονταν σε αυτή.
- Μεσαιωνικό σύστημα υδρορροών που καταλήγει σε υπόγεια δεξαμενή νερού μεγάλης χωρητικότητας.
- Διαμερίσματα διαμονής τόσο των ιδιοκτητών όσο και των εργατών.
- Αποθήκες φύλαξης τροφίμων και εφοδίων όπως επίσης και στάβλους και περίτεχνα κατασκευασμένες ταΐστρες για τα ζώα.
- Τραπεζαρία, κουζίνα και χώρους προετοιμασίας του φαγητού.
- Οθωμανικό χαμάμ.
- Υπνοδωμάτιο Ενετικής περιόδου (Αίθουσα ε.τ Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγού Μανούσου Παραγιουδάκη)
- Πατητήρι και ελαιοτριβείο που διατηρούνται σε ιδιαίτερουςχώρους.
Όπως όμως από την Κρήτη και την Ελλάδα ολόκληρη «πέρασαν» αρκετοί λαοί, έτσι έγινε και με την βίλα Κλόντιο η οποία μετά τους Ενετούς, γύρω στο 1646 είδε να στρογγυλοκάθονται στο εσωτερικό της οι Οθωμανοί οι οποίοι έκαναν όπως ήταν αναμενόμενο και τις απαραίτητες τροποποιήσεις στον χώρο για να αισθάνεται πιο άνετα ο τοπικός «Αγάς». Μία από αυτές ήταν και το χαμάμ το οποίο σώζεται μέχρι και σήμερα. Οι Οθωμανοί χρησιμοποίησαν την βίλα μέχρι το 1898 όποτε και αποχώρησαν από την Κρήτη. Τότε ξεκίνησε μία νέα εποχή για την βίλα Κλόντιο η οποία χωρίζεται σε δύο περιόδους. Στον θάνατο και την αναγέννηση. Φτάνοντας μέχρι το 1985 η βίλα είχε μετατραπεί σε ερείπια μην θυμίζοντας σε τίποτα το αλλοτινό της κλέος.
Τότε ο τελευταίος ιδιοκτήτης της, Αλκιβιάδης Κοτζάμπασης, την δωρίζει στην τοπική κοινότητα Χρωμοναστηρίου η οποία τελικώς το 1997 την παραχωρεί στο Γενικό Επιτελείο Στρατού με σκοπό να αναστηλωθεί και να γίνει Στρατιωτικό Μουσείο. Ο τότε αρχηγός του ΓΕΣ, Στρατηγός, Μανούσος Παραγιουδάκης, αποτέλεσε τον εμπνευστή και ιδρυτή του Στρατιωτικού Μουσείου το οποίο δόθηκε στο κοινό το 2010 και από τότε διαγράφει μία πραγματικά αξιόλογη πορεία καθώς η προσφορά του ξεφεύγει από τα στενά όρια του όρου «μουσείο» καθώς λειτουργεί και ως πολιτιστικό κέντρο με θεατρικα, συναυλιες, διαλεξεις κλπ.
Ένα μουσείο πρέπει να λειτουργεί σαν ζωντανός οργανισμός. Να μην επαναπαύεται και να αναζητά συνεχώς την πρόοδο και τον αυτοπροσδιορισμό του. Σε αυτόν τον δρόμο είδα να βαδίζει και το Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου το οποίο σε εκπλήσσει με τα εκθέματά του. Μπορώ και τολμώ να το παρομοιάσω με χρονοκάψουλα καθώς βαδίζοντας στο εσωτερικό του ταξιδεύεις από την Ενετοκρατία, βλέποντας κειμήλια, βενετσιάνικες στολές αρχόντων αλλά και φρουρών, μέχρι εκθέματα που πιάνουν το φάσμα από την Παλιγγενεσία του 1821 έως και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και φυσικά την ηρωική Μάχη της Κρήτης. Κι αν σου αρέσουν τα… αγορίστικα παιχνίδια ακριβώς έξω από τον χώρο του μουσείου θα κοντοσταθείς και θα καμαρώσεις από οπλοπολυβόλα και άρματα μάχης μέχρι και ελικόπτερο…
Σχόλια χρηστών
Γρηγόρης: «Το μουσείο αξίζει να το επισκεφτεί κανείς ακόμα και μόνο για το οίκημα, ένα αναστυλωμένο ενετικό αρχοντικό. Κάντε μια βόλτα στο χωρίο και μην ξεχάσετε ανεβαίνοντας προς αυτό να σταματήσετε στους Μύλους. Περπατείστε λίγο προς τα κάτω, τουλάχιστον μέχρι τους πρώτους Μύλους. Η φύση θα σας αποζημιώσει».
Νίκος: «Νομίζω ότι καθένας θα πρέπει να το επισκεφτεί. Μια πολύ καλή εμπειρία , όλη η ιστορία των αγώνα της Κρήτης , μαζεμένη».
Ειρήνη: «Πολύ ωραίο μουσείο με στρατιωτικά εκθέματα,που βρίσκεται πολύ κοντά στην πόλη του Ρεθύμνου και συγκεκριμένα στο χωριό-οικισμό Χρωμοναστήρι. Αξίζει μια ή περισσότερες επικέψεις!Η διαδρομή μέχρι το μουσείο είναι εντυπωσιακή!!».
Τζόναθαν (προφανώς στα αγγλικά): «Επισκεφτήκαμε το Στρατιωτικό Μουσείο και ευτυχώς που το κάναμε. Βρίσκεται σε ύψωμα το οποίο σου προσφέρει θέα μέχρι και στην θάλασσα, ενώ στον εξωτερικό του χώρο θα βρεις διάφορα τανκς, οπλοπολυβόλα μέχρι και ελικόπτερο. Στο εσωτερικό του θα γνωρίσεις πρόσχαρους νεαρούς φαντάρους με άπταιστα αγγλικά οι οποίοι προσφέρουν μία κατατοπιστική ξενάγηση.
Το όμορφο αναπαλαιωμένο βενετσιάνικο κτήριο είναι ήσυχο και ευρύχωρο και αξίζει να το γυρίσεις όλο. Ο πιο “εξοπλισμένος” χώρος είναι αυτός της Μάχης της Κρήτης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για να καταλάβεις μάλιστα τους ίδιους τους Κρητικούς πρέπει να επισκεφτείς το μουσείο για να διαβάσεις και να μάθεις τι έγινε σε πολλά χωριά και στους χωρικούς κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
Τώρα ένα θέλεις αναζωογόνηση κάνε μία βόλτα στο χωριό. Θα περπατήσεις μπροστά από τους πολύχρωμους κήπους των χωρικών και θα φτάσεις στην κεντρική πλατεία όπου θα βρεις μια ταβέρνα σκεπασμένη από φύλλα δέντρων δίπλα ακριβώς από ένα μικρό μουσείο αφιερωμένο στην ελιά το οποίο αξίζει και αυτό μερικά λεπτά από τον χρόνο σου».
Μίλησα εγώ, μίλησε το μουσείο, μίλησαν κι άλλοι τουρίστες και νομίζω πως από την μικρή περιγραφή μου μπορείς και εσύ να σκεφτείς τον εαυτό σου ανάμεσα σε βενετσιάνικες στολές, σε ναζιστικό οπλισμό, και κάθε άλλου είδους κειμήλιο που θα βρεις στους χώρους του Στρατιωτικού Μουσείου Χρωμοναστηρίου. Μην το σκέφτεσαι όμως, κάνε το. Εγώ συνέχισα το ταξίδι μου σε Ρέθυμνο και Χανιά, αλλά τα υπόλοιπα ανήκουν σε άλλο κείμενο, κάποια άλλη στιγμή…