Όταν η Ελλάδα αισθανόταν δυνατή έναντι του γείτονα

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον έγγραφο έδωσε στη δημοσιότητα η CIA.

Πρόκειται για μια σειρά από ενδιαφέρουσες εκτιμήσεις όσον αφορά στην ισορροπία δυνάμεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που περιλαμβάνεται σε ένα μεγάλο σύνολο αποχαρακτηρισμένων εγγράφων της CIA, τα οποία είναι πλέον διαθέσιμα στο Διαδίκτυο.

Όπως γράφει ο Κώστας Μαυραγάνης στη HuffPost Greece στο εν λόγω έγγραφο, με ημερομηνία 16 Οκτωβρίου 1987 και τίτλο «Greco-Turkish Balance of Power» (υπογράφει ο ταγματάρχης Χάρι Ντινέλα) αναφέρεται πως υπήρχε στρατιωτική ισορροπία μεταξύ των δύο χωρών στο Αιγαίο και στη Θράκη.

Μεταξύ των συμπερασμάτων αναφέρεται πως «είναι μάλλον απίθανο είτε η Ελλάδα είτε η Τουρκία να επιτύχουν σημαντικά οφέλη στη Θράκη. Σε ενδεχόμενο ενός ελληνοτουρκικού πολέμου, ακόμα και μικρής διάρκειας, πιθανότητες/ δυνατότητες για μάχες με μεγάλες απώλειες προσωπικού και εξοπλισμού μπορούν να αναμένονται στη Θράκη, με ουδεμία πλευρά να επιτυγχάνει σημαντικό πλεονέκτημα ή εδαφικά κέρδη».

Όσον αφορά στο Αιγαίο, στις εκτιμήσεις αναφερόταν πως η Ελλάδα πιθανότατα μπορεί να υπερασπιστεί επιτυχώς και τα έξι μεγάλα νησιά του Αιγαίου απέναντι σε μια σοβαρή τουρκική προσπάθεια κατάληψης ενός εξ αυτών. «Οι απώλειες και στις δύο πλευρές αναμένεται να είναι υψηλές». Ωστόσο, θεωρείται πως η Τουρκία μπορούσε να καταλάβει ένα από τα μικρότερα νησιά, και υπογραμμίζεται πως πιθανός στόχος θα ήταν το Καστελόριζο. Σε κάθε περίπτωση, αναφέρεται πως κατάληψη εδάφους από οποιαδήποτε πλευρά θα δυσκόλευε τα δεδομένα όσον αφορά στον τερματισμό μιας πολεμικής σύγκρουσης στο Αιγαίο μέσω πολιτικών μέσων με επέμβαση ΗΠΑ/ ΝΑΤΟ.

Παρόλα αυτά, εκτιμάται πως η Ελλάδα φαινόταν να έχει υπεροπλία/ πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας σε αέρα και θάλασσα, κάτι που φαίνεται να εξηγεί την «τόλμη» που επέδειξε η χώρα μας κατά την κρίση του Μαρτίου του 1987 (η κρίση του «Σισμίκ»)- αν και θεωρείται πως «καμία πλευρά δεν επιθυμούσε ελληνοτουρκικό πόλεμο. Ωστόσο η Ελλάδα όπως επεδείχθη τον Μάρτιο του 1987 είναι πολύ λιγότερο πιθανό να κάνει πίσω αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο μιας σύγκρουσης, ειδικά στο Αιγαίο, σε σχέση με το παρελθόν».

Κύπρος

Όσον αφορά στην Κύπρο, η εκτίμηση της CIA στο εν λόγω έγγραφο του 1987 ήταν πως η Τουρκία είχε το στρατιωτικό και πολιτικό πλεονέκτημα. «Πέρα από το να πάει σε πόλεμο με την Τουρκία στη Θράκη και το Αιγαίο, η Ελλάδα δεν μπορεί να προστατέψει το νότιο τμήμα της Κύπρου απέναντι σε μια σοβαρή τουρκική επίθεση. Σε περίπτωση πολέμου στην Κύπρο, οι απώλειες και στις δύο πλευρές, αλλά ειδικά στο νότιο (ελληνοκυπριακό) κομμάτι μπορούν να αναμένονται μεγάλες σε στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό και περιουσία. Η Τουρκία θα επικρατήσει».

Στη συνέχεια σημειώνεται πως «σε περίπτωση ελληνοτουρκικού πολέμου στο Αιγαίο, η πιθανότητα τουρκικής προέλασης στο νότιο τμήμα της Κύπρου θα αυξηθεί δραματικά- ειδικά εάν η Τουρκία υποστεί βαριές απώλειες στο Αιγαίο. Τα επίπεδα των τουρκικών δυνάμεων στην Κύπρο αντιπροσωπεύουν παράγοντα “μετριασμού” για την Αθήνα όσον αφορά στο ενδεχόμενο ελληνοτουρκικής σύγκρουσης στο Αιγαίο».

Οι εκτιμήσεις για το μέλλον το 1987

Σημειώνεται πως η εκτίμηση στο έγγραφο ήταν πως η στρατιωτική ισορροπία που υπήρχε το 1987 στο Αιγαίο θα άρχιζε να αλλάζει υπέρ της Τουρκίας μέσα στην επόμενη δεκαετία. «Με απλά λόγια, η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταπεξέλθει μακροπρόθεσμα», αναφέρεται.

To τουρκικό πλοίο Σισμίκ που έγινε αφορμή να ξεσπάσει η μεγάλη ελληνοτουρκική κρίση το 1987

Σε άλλες προβλέψεις, σημειωνόταν πως η Ελλάδα γινόταν όλο και πιο ανήσυχη όσον αφορά στη δυνατότητά της να πλήξει επιτυχώς τουρκικές εγκαταστάσεις στη δυτική Ανατολία. Ακόμη, βάσει της ανάλυσης, η Τουρκία θα είχε διπλάσια ή και παραπάνω μαχητικά F-16 από την Ελλάδα κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ενώ το τουρκικό ναυτικό αναμενόταν να προβεί σε σημαντικό εκσυγχρονισμό κατά τη δεκαετία του 1990.

Όσον αφορά στους εξοπλισμούς, αξίζει να σημειωθεί πως στην ανάλυση αναφέρεται πως «οι ΗΠΑ και η Δυτική Γερμανία θα έπρεπε να εξετάσουν…συνδρομή προς την Ελλάδα και την Τουρκία όσον αφορά στην παροχή εξοπλισμού στην κάθε πλευρά που θα αυξάνει την συνολική αποτελεσματικότητα των ενόπλων δυνάμεών τους απέναντι σε μια πιθανή απειλή από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας ενώ παράλληλα θα αυξάνει την εκατέρωθεν αποτρεπτική ισχύ όσον αφορά στο ενδεχόμενο ενός ελληνοτουρκικού πολέμου».

Στο τέλος του εγγράφου σημειώνεται πως το ενδεχόμενο ενός τέτοιου πολέμου στο Αιγαίο θα μειωνόταν σημαντικά εάν επιλύονταν μία ή περισσότερες διαφορές στο Αιγαίο ή σε περίπτωση συμβιβασμού στο Κυπριακό. «Αυτό μάλλον δεν θα συμβεί μέσα στην επόμενη δεκαετία. Η Ελλάδα είναι πιο πιθανό να αρχίσει τις εχθροπραξίες από την Τουρκία. Όσο η Τουρκία ενισχύεται μέσα στην επόμενη δεκαετία, η πιθανότητα η Ελλάδα να αρχίσει εχθροπραξίες μάλλον θα μειώνεται».

Αξίζει να σημειωθεί πως σε άλλο σχετικό έγγραφο της ίδιας (σε γενικές γραμμές) περιόδου οι εκτιμήσεις ήταν πως σταδιακά, κατά τη δεκαετία του 1990, η ισορροπία θα άρχιζε να είναι υπέρ της Τουρκίας, καθώς «η Ελλάδα, με μικρότερο πληθυσμό και βιομηχανικές δυνατότητες, δεν μπορεί να παραμένει ίση με την Τουρκία επ’αόριστον, παρά την εθνική της δέσμευση και τη συνεχιζόμενη ξένη βοήθεια. Η τουρκική στρατιωτική υπεροπλία στην Κύπρο θα συνεχιστεί επ’αόριστον». Επίσης, αναφέρεται ότι μια σύγκρουση στο Αιγαίο σε γενικές γραμμές δεν θα είχε ξεκάθαρο νικητή, παρά τις βαριές απώλειες και στις δύο πλευρές.