Η Κόστα Ρίκα, μια μικρή μαγευτική χώρα στην Κεντρική Αμερική, το 2014 είχε λόγους να είναι υπερήφανη. Ύστερα από δεκαετίες μάχης κατάφερε να εξαλείψει οριστικά την ιλαρά από τις ασθένειες που ταλαιπωρούν τους κατοίκους της. Εύκολα, λοιπόν, μπορεί κάποιος να αντιληφθεί την απογοήτευση των αρχών της χώρας, όταν συνειδητοποίησαν ότι το εξάνθημα που κάλυπτε το σώμα ενός πεντάχρονου Γάλλου τουρίστα, που είχε φθάσει με τους γονείς του στη χώρα στις 18 Φεβρουαρίου, προερχόταν από ιλαρά.
Ακόμα πιο εύκολα μπορεί κανείς να αντιληφθεί πώς η απογοήτευση μετατράπηκε σε οργή όταν πληροφορήθηκαν ότι τόσο ο μικρός όσο και η μητέρα του δεν είχαν κάνει το εμβόλιο κατά της ιλαράς, μιας ασθένειας της οποίας το τελευταίο κρούσμα σε ντόπιο της Κόστα Ρίκα είχε καταγραφεί το 2006.
Χιλιάδες θάνατοι από ιλαρά
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), η ιλαρά, μια ασθένεια που μέχρι πρόσφατα στον δυτικό κόσμο θεωρούνταν εξαφανισμένη, σκότωσε το 2017 περίπου 136.000 παγκοσμίως, με τα κρούσματά της να καταγράφουν ραγδαία αύξηση σε σχέση με το 2016 σε πλούσιες χώρες της Δύσης, όπως η Γερμανία, η Γαλλία ή οι ΗΠΑ. Το χειρότερο; Ο ΠΟΥ ήταν καταπέλτης για τους λόγους που η ιλαρά σκοτώνει ανθρώπους σε αυτές τις χώρες. Δεν είναι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, που τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί.
Αντιθέτως, είναι ντόπιοι κάτοικοι, που έχουν πάθει «δισταγμό εμβολιασμού», έναν ευφημισμό που ο ΠΟΥ χρησιμοποιεί για να περιγράψει τη σχεδόν αυτοκτονική τάση πολλών ανθρώπων να μην εμβολιάζονται οι ίδιοι κατά ασθενειών που εμφανίζονται περιοδικά, όπως για παράδειγμα η εποχική γρίπη, και να μην εμβολιάζουν τα παιδιά τους κατά των λεγόμενων «παιδικών ασθενειών», όπως η ιλαρά, η παρωτίτιδα ή ο κοκίτης.
Με αφορμή το περιστατικό της Κόστα Ρίκα, οι υγειονομικές αρχές της χώρας πληροφορήθηκαν από την οικογένεια του μικρού Γάλλου ότι πολλά παιδιά στο σχολείο του είχαν προσβληθεί από ιλαρά, επιβεβαιώνοντας την ανησυχία ότι το παιδί ήταν ήδη σε φάση επώασης της ασθένειας όταν ταξίδεψε για τη χώρα της Κεντρικής Αμερικής.
Η πηγή του κακού
Το αντιεμβολιαστικό κίνημα δεν είναι κάτι νέο, ωστόσο τα τελευταία χρόνια τείνει να μετατραπεί σε πραγματικό εφιάλτη για τις υγειονομικές αρχές δεκάδων χωρών, όπου, έπειτα από πολλά χρόνια συστηματικού εμβολιασμού των κατοίκων τους, διαπιστώνουν ότι ασθένειες που θεωρούνται οριστικά «ηττημένες» κάνουν πάλι την εμφάνισή τους προκαλώντας θύματα και τεράστια επιβάρυνση στις υποδομές Υγείας των χωρών αυτών.
Το «κακό» θεωρείται ότι έχει τη ρίζα του σε ένα κείμενο που έκανε την εμφάνισή του το 1998 και προκάλεσε ανάσχεση στην εμβολιαστική πολιτική πολλών χωρών. Το επίμαχο κείμενο ήταν μια «έρευνα» ενός Βρετανού γιατρού ονόματι Άντριου Γουέικφιλντ, ο οποίος συσχέτιζε με εντελώς αντιεπιστημονικό τρόπο το εμβόλιο ΜΜR (ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά) με κρούσματα αυτισμού σε παιδιά που το είχαν κάνει. Η μελέτη δέχθηκε αμέσως τη σφοδρή κριτική του ιατρικού κόσμου και το 2010 αποσύρθηκε επισήμως ως απάτη, ενώ ο Γουέικφιλντ διαγράφτηκε οριστικά από τον ιατρικό σύλλογο της Βρετανίας, ωστόσο το κακό είχε γίνει.
Η «μελέτη» – που διαπιστώθηκε ότι περιείχε εργαστηριακά και ιατρικά σφάλματα τεράστιου μεγέθους – μετατράπηκε σε «ευαγγέλιο» για χιλιάδες ανθρώπους, μεταξύ των οποίων και διάφοροι celebrities, από την Τζένι Μακ Κάρθι και την Τόνι Μπράξτον έως τον Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ και τον Ντόναλντ Τραμπ, οι οποίοι και διέσπειραν τα αποτελέσματά της στον κόσμο, με αποτέλεσμα να βραχυκυκλώσει το εκτεταμένο σύστημα εμβολιασμών που είχε με κόπο και κούραση στηθεί.
Έξαρση στην Ευρώπη
Το εντυπωσιακό είναι ότι, παρά τα εμφανή οφέλη των συστηματικών εμβολιασμών και παρά τις ικεσίες της επιστημονικής κοινότητας προς τους πολίτες να εμβολιάζονται, φαίνεται ότι ο παραλογισμός του αντιεμβολιαστικού κινήματος αποκτά χαρακτηριστικά επιδημίας.
● Στις ΗΠΑ κάθε λίγο και λιγάκι ξεσπούν επιδημίες ιλαράς σε διάφορες πολιτείες.
● Στην Ιταλία το ποσοστό του εμβολιασμένου πληθυσμού έπεσε από το 95% στο 91% μέσα σε διάστημα ενός χρόνου, ενώ η κυβέρνηση Λέγκας – Πέντε Αστέρων ακύρωσε νόμο που έκανε υποχρεωτικό τον εμβολιασμό των παιδιών και πλέον επιτρέπει στους γονείς να πιστοποιούν ότι τα παιδιά τους έχουν κάνει τα εμβόλια, χωρίς να παρέχουν ιατρικά πιστοποιητικά.
● Στη Γαλλία το 30% των ερωτηθέντων σε σχετική έρευνα δήλωσε ότι… δεν εμπιστεύεται τα εμβόλια, ποσοστό που ανεβαίνει στο 48% σχετικά με το εμβόλιο για την εποχική γρίπη.
● Έντεκα χώρες της Ε.Ε. πέφτουν κάτω από το κρίσιμο ποσοστό 93% – 95% εμβολιασμού κατά της ιλαράς, με τη Γαλλία να έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ένωση.
● Ένας στους τρεις παθολόγους στην Τσεχία και ένας στους τέσσερις στη Σλοβακία δεν θεωρεί… ασφαλές το εμβόλιο ΜMR.
● Στη Γερμανία το 2017 καταγράφηκαν σχεδόν 1.000 κρούσματα ιλαράς.
Κι όλα αυτά μέσα σε ένα περιβάλλον όπου οι αντιεμβολιαστικές σελίδες ξεφυτρώνουν σαν δηλητηριώδη μανιτάρια διαρκώς στα social media, με τους διαχειριστές τους να ισχυρίζονται ό,τι μπορεί να περάσει από το μυαλό ενός ανθρώπου, από το παραμύθι της σύνδεσης των εμβολιασμών με αυτισμό μέχρι θεωρίες συνωμοσίας για αργές γενοκτονίες ή ψεύτικα εμβόλια για να πλουτίζουν οι φαρμακοβιομηχανίες. Μάλιστα, πλέον γίνεται ανοιχτά συζήτηση για νομοθεσία που θα απαγορεύει τα αντιεμβολιαστικά μηνύματα μέσω δημοφιλών social media, όπως το Facebook ή το YouTube.
Η εικόνα της Ελλάδας
Τι γίνεται, όμως, στη χώρα μας; Τα πράγματα, δυστυχώς, δεν είναι ευοίωνα. Στην πρόσφατη επιδημία ιλαράς κατεγράφησαν περίπου 2.000 κρούσματα και τρεις θάνατοι, με τις υγειονομικές υπηρεσίες να μιλούν για συνέπειες του αντιεμβολιαστικού κινήματος, αλλά και για αμέλεια των γονιών να ολοκληρώσουν τους εμβολιασμούς των παιδιών τους.
Ακόμη χειρότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ για την τρέχουσα επιδημία εποχικής γρίπης, μέχρι τις 24 Φεβρουαρίου από τα 305 σοβαρά κρούσματα μόνο τα 46 αφορούσαν άτομα που είχαν κάνει το εμβόλιο κατά της γρίπης και οι ειδικοί, μπροστά στον κίνδυνο περισσοτέρων θυμάτων, καλούν όσους ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες να εμβολιαστούν ακόμα και σήμερα.
Ευτυχώς, τα στοιχεία του ΠΟΥ για το 2017 είναι ενθαρρυντικά, καθώς οι εμβολιασμοί για βασικές ασθένειες (πολιομυελίτιδα, διφθερίτιδα, κοκίτη, τέτανο, μηνιγγίτιδα κ.λπ.) αγγίζουν το 100%, ενώ εντατικοί είναι και οι εμβολιασμοί παιδιών μεταναστών και προσφύγων που βρίσκονται στη χώρα. Πάλι καλά…