14 νέα θανάσιμα πλήγματα σε κοινωνική ασφάλιση και συντάξεις

Διατηρείται και ενισχύεται ο εργασιακός μεσαίωνας

Του Δημήτρη Στρατούλη

Η Κυβέρνηση με το νέο μνημόνιο ανέλαβε πολύ συγκεκριμένες και επώδυνες δεσμεύσεις μεταξύ άλλων και για την δημόσια κοινωνική ασφάλιση, τόσο σε επίπεδο προαπαιτούμενων άμεσης εφαρμογής όσο και σε επίπεδο μεσοπρόθεσμων δράσεων μετά τον Οκτώβριο του 2015.

Τα προαπαιτούμενα, που καλύπτει σε ένα βαθμό ο ψηφισμένος πριν από ένα μήνα μνημονιακός νόμος 4334/15 και σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό το νέο μνημόνιο,  προωθούν  μία πολύ μεγάλη περικοπή των δημοσίων δαπανών για την κοινωνική ασφάλιση και κατά συνέπεια νέες μειώσεις των συντάξεων, αλλά και περαιτέρω μετάλλαξη της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης σε ιδιωτική – κεφαλαιοποιητική, σύμφωνα με τις πάγιες νεοφιλελεύθερες πολιτικές που πρεσβεύουν οι λεγόμενοι “θεσμοί”.

Οι νέες μνημονιακές δεσμεύσεις απέχουν έτη φωτός από το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, από τις προγραμματικές θέσεις της κυβέρνησης ακόμα κι από αυτές τις θέσεις της κυβέρνησης κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για  μεγαλύτερη επιβάρυνση των εργοδοτών και όχι των ασφαλισμένων (όπως για παράδειγμα η επαναφορά των εργοδοτικών εισφορών στα επίπεδα του Ιουνίου του 2014 +3,9% στις εισφορές), που «τις πήρε το ποτάμι».

Η κυβέρνηση, με ισχύ από την 1 Ιούλη 2015,  θα πρέπει προχωρήσει σε απορυθμίσεις της κοινωνικής ασφάλισης και των συντάξεων, που θα οδηγήσουν σε μείωση των δαπανών της κατά 0,25-0,5% του ΑΕΠ το 2015 και το 1% του ΑΕΠ (1,8 δις ευρώ) για το 2016.

Οι προβλεπόμενες από το νέο μνημόνιο άμεσες περικοπές στο μη ανταποδοτικό-προνοιακό μέρος των κατώτατων συντάξεων του Ι.Κ.Α. και σε όλες τις συντάξεις του Ο.Γ.Α., που συνεπάγεται μείωση έως και 41%, δηλαδή μείωση των κατώτατων συντάξεων γήρατος από 486 ευρώ μηνιαία στα 338 ευρώ, και μείωση 66% στις συντάξεις του ΟΓΑ δηλαδή μηνιαία σύνταξη από 360 σε 120 ευρώ για 160.000 παλαιούς συνταξιούχους του.

Η προβλεπόμενη στο νέο μνημόνιο σταδιακή κατάργηση του Ε.Κ.Α.Σ. μέχρι το 2019 και ειδικά η άμεση κατάργηση του Ε.Κ.Α.Σ. για το 20% των δικαιούχων με τα αναλογικά μεγαλύτερα εισοδήματα  συνεπάγεται επιπλέον μείωση συντάξεων 193 ευρώ κατά μέσο όρο μηνιαία, θα οδηγήσει στην περεταίρω εξαθλίωση και φτωχοποίηση όλων των δικαιούχων των παραπάνω παροχών, αφού αυτές είναι τα βασικά οικονομικά βοηθήματα για την αντιμετώπιση μεγάλου μέρους της φτώχειας των χαμηλοσυνταξιούχων και των ηλικιωμένων στην Ελλάδα.

Με αυτές τις μνημονιακές δεσμεύσεις καταργείται επί της ουσίας η βασική αναδιανεμητική λειτουργία της Κοινωνικής Ασφάλισης για όλους τους νέους συνταξιούχους κάτω των 67 ετών που συνταξιοδοτούνται από 1^η Ιουλίου 2015 μέσω της σταδιακής κατάργησης του Ε.Κ.Α.Σ. ως το τέλος του 2019, της κατάργησης του μη ανταποδοτικού μέρους των συντάξεων των κατώτατων ορίων και του Ε.Κ.Α.Σ., το πάγωμα των κατώτατων συντάξεων για όλους έως το 2021 και την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων του Ο.Γ.Α. (690.301 άτομα).

Συγκεκριμένα η κυβέρνηση με το νέο μνημόνιο αναλαμβάνει δεσμεύσεις να εφαρμοστούν τα εξής:

1.     Παροχή των κατώτατων ορίων σύνταξης και του Ε.Κ.Α.Σ. μόνο σε όσους νέους συνταξιούχους έχουν συμπληρώσει τα 67 έτη και περικοπή του μη ανταποδοτικού μέρους σε όλους τους νέους συνταξιούχους ηλικίας κάτω των 67, δηλαδή μειώσεις έως και 40% σε ένα πολύ μεγάλο μέρος των πρόωρα συνταξιοδοτημένων με τις προϋποθέσεις των ελάχιστων ορίων (4.500 ένσημα), δηλαδή στις κατώτατες συντάξεις.

2. Μέτρα για αύξηση της εισφοράς των συνταξιούχων για τον κλάδο υγείας από 4% σε 6% και επέκταση της παρακράτησή της και από τις επικουρικές συντάξεις, που έως σήμερα δεν έχουμε αντίστοιχη εισφορά, με επιβάρυνση για τους συνταξιούχους 854 εκατ. ευρώ το χρόνο. (παρ. 31 άρθρου 1. Ν.4334/15).  

3. Ενοποίηση όλων των επικουρικών ταμείων στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (Ε.Τ.Ε.Α.) και εφαρμογή τής ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, δηλαδή  άμεση περικοπή πολλών επικουρικών συντάξεων και Εφάπαξ των ταμείων που χρειάζονται κρατική ενίσχυση από 1-1-2015. (παρ. 28 άρθρου 1. Ν.4334/15). Με βάση την υπό εξέλιξη αναλογιστική μελέτη, στις προβολές 2015 – 2016 οι συνολικοί πόροι των ταμείων επικουρικής ασφάλισης εκτιμώνται σε 2,8 δις Ευρώ και οι ανάγκες για πλήρεις παροχές σε 4,2 δις Ευρώ.  Δηλαδή, προκύπτει έλλειμμα 1,4 δις, το οποίο δεν μπορεί να καλυφθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό, οδηγώντας σε μείωση των παροχών ή/και η αύξηση των εισφορών κάτι που οδηγεί σε δραματική περικοπή των επικουρικών συντάξεων. 

4.     Η συμφωνία προβλέπει πάγωμα της κατώτερης σύνταξης στην σημερινή ονομαστική της αξία ως το 2021 (πάγωμα 509.000 συντάξεων του Ι.Κ.Α.). Οι συνταξιούχοι αυτοί ήδη έχουν χάσει το 23,5% της αγοραστικής τους δύναμης την τελευταία περίοδο (-9,2% από τον πληθωρισμό και -14,3% από τις μειώσεις των συντάξεων).

5.     Αλλαγή όλων των συντάξεων του Ο.Γ.Α. για το μέρος που δεν έχουν αναλογικό τρόπο υπολογισμού αντίστοιχο με τα άλλα ασφαλιστικά ταμεία, δηλαδή μείωση και των συντάξεων του Ο.Γ.Α. για όλους όσοι δεν έχουν καταβάλει εισφορές και για όσους λαμβάνουν την κατώτερη σύνταξη αλλά και επανυπολογισμό όλων των συντάξεων (690.301 άτομα).

6.     Σταδιακή μείωση των δικαιούχων του Ε.Κ.Α.Σ. έως την κατάργηση του ως το τέλος του 2019, μέτρο που αφορά 300.000 συνταξιούχους, που θα βρεθούν να διαβιούν κάτω από τα όρια της φτώχειας. Άμεσα, προωθείται η κατάργηση του Ε.Κ.Α.Σ. για το 20% των δικαιούχων με τα αναλογικά πιο υψηλά εισοδήματα (60.000 άτομα).

7.     Εφαρμογή του Νόμου 3863/10 και των έμμεσων ή άμεσων περικοπών που επιφέρει η εφαρμογή του νέου τρόπου υπολογισμού των κύριων συντάξεων (εγγυημένη από το κράτος βασική σύνταξη 360 ευρώ μηνιαία και ανταποδοτική σύνταξη). Η εφαρμογή του Νόμου 3863/10 θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο επίπεδο των συντάξεων. Για την επόμενη δεκαετία οι επιπτώσεις θα αγγίζουν τα 20 έως 100 ευρώ στις μηνιαίες μέσες κύριες συντάξεις. Το βασικό ζήτημα για την εφαρμογή του Νόμου 3863/10 είναι τα χαμηλά ποσοστά αναπλήρωσης που προβλέπει και η εξατομίκευση της κοινωνικής ασφάλισης με τον περιορισμό της κοινωνικής αλληλεγγύης που συνεπάγεται.

8.     Αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, ώστε από το 2022 και μετά η ηλικία που θα μπορεί κανείς να βγει νωρίτερα στη σύνταξη να είναι τα 67 έτη για πλήρη, και 62 είτε με 40 χρόνια ασφάλισης είτε για μειωμένη, με ποινή πρόωρης συνταξιοδότησης που θα αυξηθεί από -6% ανά έτος σε -16% για το διάστημα της επέκτασης του ορίου ηλικίας σε σχέση με τα σημερινά όρια. Οι πρόωρες συντάξεις είναι για πάρα πολλούς συνταξιούχους λύση ανάγκης και όχι επιλογή, για να αντιμετωπίσουν τον φόβο της υψηλής ανεργίας που πλήττει και τους άνω των 55 ετών εργαζόμενους, οι οποίοι ως άνεργοι στην πλειοψηφία τους είναι μακροχρόνια άνεργοι, και η ανεργία ουσιαστικά τους οδηγεί σε βίαιη έξοδο από την αγορά εργασίας.

9.     Αλλαγή των εισφορών στους αυτοαπασχολούμενους και τους αγρότες, που τις κατέβαλλαν βάσει εισοδηματικών κλάσεων και εισαγωγή εισφορών αναλογικών με το εισόδημα. Αυτό συνεπάγεται αύξηση έως και 20% των εισφορών σε όσους αυτοαπασχολούμενους έχουν κάπως υψηλότερα εισοδήματα.

10.  Σταδιακή κατάργηση όλων των εξαιρέσεων χρηματοδότησης ταμείων από τον κρατικό προϋπολογισμό και εναρμόνιση των ασφαλιστικών εισφορών αλλά και των παροχών με τη δομή και τις προϋποθέσεις του Ι.Κ.Α. για όλα τα ταμεία από 1 Ιουλίου 2015. Από τα μέτρα αυτά θα έχουμε αυξήσεις των εισφορών σε ΟΓΑ, ΝΑΤ και ΟΑΕΕ, αφού θα επέλθει δραματική περικοπή της κρατικής επιχορήγησης στον ΟΓΑ (σήμερα αγγίζει το 85% των εσόδων του), στο ΝΑΤ (σχεδόν 90% των εσόδων του) και στον ΟΑΕΕ.

11.  Κατάργηση όλων των φόρων υπέρ τρίτων (π.χ. αγγελιόσημο), που λαμβάνουν κάποια ταμεία, μέχρι 31 Οκτωβρίου 2015, και αντίστοιχες αυξήσεις των εισφορών ή μειώσεις των παροχών. Αυτό το μέτρο θα έχει άμεση επίπτωση σε μια σειρά από ταμεία που εισπράττουν έσοδα μέσω φόρων υπέρ τρίτων.

12.  Εύρεση ισοδύναμων που θα καλύψουν το κόστος της απόφασης του Συμβουλίου Επικρατείας περί αντισυνταγματικότητας των περικοπών που επέβαλλαν διάφοροι νόμοι την περίοδο 2010-2012. Οι αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου Επικρατείας κρίνουν ως αντισυνταγματικές, κι επομένως καταργούν άμεσα, σειρά περικοπών που επιβλήθηκαν σε κύριες και επικουρικές συντάξεις με διατάξεις που θεσπίστηκαν μετά την 1-1-2012 με τους νόμους 4051/2012 και 4093/2012. Επιπρόσθετα αντισυνταγματική κρίνεται και η πλήρης κατάργηση των δώρων και επιδομάτων (Δώρο Χριστουγέννων 400 €, Δώρο Πάσχα 200 € και Επίδομα αδείας 200 €), που ελάμβαναν οι συνταξιούχοι άνω των 60 ετών αλλά και οι συνταξιούχοι του ΟΓΑ και είχαν καταργηθεί με διάταξη του ν. 4093/2012. Σύμφωνα με εκτιμήσεις το κόστος για τα ασφαλιστικά ταμεία μπορεί να αγγίξει τα 2,6 έως 3 δις ευρώ, δηλαδή περίπου 1,5 % του ΑΕΠ.

13.  Σταδιακή ολοκλήρωση της ενοποίησης των ταμείων με ενοποίηση των νομικών πλαισίων και των προϋποθέσεων παροχών σε πρώτη φάση, ώστε να είναι εφικτή η λειτουργία ενός μόνο ταμείου στο τέλος του 2016. Τα μέτρα αυτά θα επιφέρουν μείωση του διοικητικού κόστους όμως θα προκαλέσουν πολλά λειτουργικά προβλήματα και ισοπέδωση παροχών προς τα κάτω.

14.  Οι αλλαγές στο νόμο 4321/2014 για τη ρύθμιση οφειλών στα ασφαλιστικά ταμεία σε βάρος των 300.000 οφειλετών που ρύθμισαν σε αυτά οφειλές 5,66 δις ευρώ είναι πλήγμα στα οικονομικά της κοινωνικής ασφάλισης και στη δυνατότητα οικονομικής επανεκκίνησης αυτών των επιχειρήσεων ή αυτοαπασχολουμένων.

Όλες οι παραπάνω μνημονιακές δεσμεύσεις επικεντρώνονται στο να περικόπτουν τα εισοδήματα των ασθενέστερων εισοδηματικά νέων και παλαιών συνταξιούχων που διαβιούν σε συνθήκες απόλυτης υλικής στέρησης (364.000 άτομα) και με κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού και φτώχειας (615.000 άτομα).

Τα προωθούμενα μνημονιακά μέτρα πλήττουν κυρίως τους χαμηλοσυνταξιούχους, αφού και το Ε.Κ.Α.Σ. και η κατώτερη σύνταξη του Ι.Κ.Α. αλλά και οι κατώτερες συντάξεις του Ο.Γ.Α. κυρίως δίνονται για την αντιμετώπιση του κινδύνου φτώχειας των συνταξιούχων αυτών των κατηγοριών. Αυτοί οι συνταξιούχοι ήδη αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει καμία περαιτέρω μείωση των συντάξεών τους. Αν ισχύσουν τα μέτρα αυτά, θα έχουμε μια εκτίναξη του αριθμού των συνταξιούχων που διαβιούν με κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.

Στα εργασιακά μεγάλο πισωγύρισμα και χτύπημα στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας αποτελεί η επαναφορά της μετενέργειας της ισχύος τους, που πρόσφατα αυξήθηκε από τους 3 μήνες στους 6 (με το νόμο 4331/205) και η επαναφορά της στους 3 μήνες στους οποίους είχε μειωθεί με μνημονιακό νόμο. Επίσης η επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων εργασίας παραπέμπεται στις καλένδες, ενώ παραμένει ανοικτό το θέμα της απελευθέρωσης των ομαδικών απολύσεων και της αλλαγής του συνδικαλιστικού νόμου 1264/1982 με στόχο τον περιορισμό του απεργιακού δικαιώματος.

Χρέος των εργαζομένων, των ανέργων και των συνταξιούχων είναι να αγωνιστούν μέσα από ένα μεγάλο λαϊκό μέτωπο, που θα συνεχίσει τον αγώνα για την δικαίωση του μεγαλειώδους ΟΧΙ του λαού μας σε νέα μνημόνια στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, για να μην γίνει το νέο μνημόνιο νόμος του κράτους.

*Ο Δημήτρης Στρατούλης είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ στη Β’ Αθηνών.

"google ad"