17 Φεβρουαρίου 1996 έφυγε ο Μιχάλης Ράπτης, ο επονομαζόμενος “Πάμπλο”

Στις 17 Φεβρουαρίου 1996 φεύγει από τη ζωή μια εμβληματική μορφή της Ελληνικής Αριστεράς, ο Μιχάλης Ράπτης, γνωστότερος ως Πάμπλο. Το τελευταίο του κείμενο έχει δημοσιευτεί λίγες μέρες πριν το θάνατό του, αφορά την κρίση των Ιμίων και τα ελληνοτουρκικά, και ηχεί επίκαιρο σήμερα.

Ο θάνατος του Μιχάλη Ράπτη, του Πάμπλο της Αλγερίνικης Επανάστασης, στις 17 Φεβρουαρίου του 1996, στέρησε από την παγκόσμια αριστερά, και πολύ περισσότερο από την Ελλάδα, μια καθαρή φωνή, έναν άνθρωπο που έζησε όλο του το βίο με μοναδική συνέπεια, έναν αγωνιστή που άφησε πίσω του τεράστια παρακαταθήκη.

Ο Μιχάλης Ράπτης αυτοπροσδιοριζόταν ως απόλυτος οπαδός της ουτοπίας και ως άνθρωπος που οτιδήποτε ανθρώπινο δεν του είναι ξένο και έλεγε: «αν δεν έχει κανείς ένα όραμα, αν δε θέλει να ξεπεράσει το παρόν στο όνομα πάντα της πραγματικότητας, αν δεν τείνει πάντα σε κάτι πάνω απ’τα παρόντα, είναι χαμένος. Η ουτοπία είναι κίνητρο προς κάτι το καλύτερο- και ευτυχώς που υπάρχει».

Τους κυριότερους σταθμούς της πολιτικής του δράσης περιγράφει ο Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος, λίγο μετά τον θάνατό του, στις 17 Φεβρουαρίου του 1996:

Αλεξανδρινός επαναστάτης

«Ο Μιχάλης Ράπτης, γνωστός και ως «Πάμπλο», γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στις 24 Αυγούστου 1911 και τελείωσε το Πολυτεχνείο της Αθήνας, ενώ συνέχισε με σπουδές πολεοδομίας και στατιστικής στο Παρίσι.

Πολύ γρήγορα τον τράβηξε η πολιτική. Στις μεγάλες φοιτητικές απεργίες του μεσοπολέμου συνδέεται με τη οργάνωση των αρχειομαρξιστών, από όπου όμως θα αποχωρήσει και θα προσανατολισθεί τελικά στη συνεργασία με το τροτσκιστικό ρεύμα του «Σπάρτακου», υπό την ηγεσία του πρώην γενικού γραμματέα του ΚΚΕ Παντελή Πουλιόπουλου. Για τη δράση του συλλαμβάνεται από τη δικτατορία του Μεταξά. Με εντολή του ίδιου του Πουλιόπουλου φεύγει από την Ελλάδα και εκπροσωπεί τους Έλληνες τροτσκιστές στο ιδρυτικό συνέδριο της Τετάρτης Διεθνούς, που έγινε στα περίχωρα του Παρισιού το 1938.

Διανοούμενος, κοσμοπολίτης

Παρέμεινε στη Γαλλία, στην παρανομία ως επί το πλείστον, στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ενώ από το 1943 εκλέγεται οργανωτικός γραμματέας του Ευρωπαϊκού Γραφείου της Τετάρτης Διεθνούς που αναλαμβάνει, μετά τον πόλεμο, την ανασυγκρότηση του διεθνούς τροτσκιστικού κινήματος. Ένας από τους βασικότερους ηγέτες αυτού του κινήματος, μαζί με τον Βέλγο οικονομολόγο Ερνέστ Μαντέλ, ο Πάμπλο διακρίνεται από το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του και την ενεργό συμμετοχή του στο κύμα των επαναστάσεων κατά της αποικιοκρατίας που ξεσπούν μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στην Αλγερία υπέρ της απελευθέρωσης

Όταν ένα πραξικόπημα ανατρέπει τον πρώτο πρόεδρο της Αλγερίας Μπεν Μπελά, ο Μιχάλης Ράπτης κρύβεται και στη συνέχεια φεύγει κρυφά από τη χώρα με τη βοήθεια ιδίως του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Αγκόλας.

Η ιδέα της αυτοδιαχείρισης, ως έννοιας που προσδίδει συγκεκριμένο νόημα στο σοσιαλισμό και έρχεται σε αντίθεση με τη διαχείριση της κρατικής εξουσίας από ένα και μόνο κόμμα, είναι μια από τις κεντρικές ιδέες της πολιτικής δράσης του Μιχάλη Ράπτη, που υποστηρίζει τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο, στη σύγκρουσή της με τον Στάλιν.

Στην Πράγα κατά των Ρώσων

Η στάση όμως που θα πάρει ο Τίτο στον πόλεμο της Κορέας ψυχραίνει τις σχέσεις των τροτσκιστών με το Βελιγράδι. Πάντα κριτικός απέναντι στα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού», ο Μιχάλης Ράπτης τα υποστηρίζει εναντίον της «επιθετικής πολιτικής του ιμπεριαλισμού», εκφράζει όμως την αλληλεγγύη του προς την επανάσταση του 1956 στην Ουγγαρία και την Άνοιξη της Πράγας, το 1968.

Οι σκληροπυρηνικοί κομμουνιστές τον διαγράφουν

Αντιτίθεται στην επιστροφή στον καπιταλισμό, υποστηρίζει όμως ότι στην υποθετική περίπτωση που η ίδια η εργατική τάξη αποβλέψει σε μια τέτοια εξέλιξη, δεν μπορεί το κόμμα να την εμποδίσει. Το 1963 διαγράφεται από την Τέταρτη Διεθνή για παραβάσεις του «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού», μια διαφωνία που πέραν των πολιτικών διαφορών που την προκάλεσαν, αντανακλά την αντίθεσή του στην ιδέα ενός τελειωμένου «επαναστατικού προγράμματος» και μιας μεσσιανικής οργάνωσης. Δημιουργεί την επιθεώρηση «Αυτοδιαχειρίσεις» με τον Μισέλ Γκολμάν και του Ντανιέλ Γκερέν και θεωρεί το Μάη του ΄68 ως μια επιβεβαίωση των ιδεών του για την αυτοδιαχείριση.

Αντιχουντικός στην Ελλάδα

Μετά την επιβολή της χούντας των συνταγματαρχών εργάζεται για την ενότητα όλων των δημοκρατικών δυνάμεων της αντίστασης και δημιουργεί ένα δίκτυο για την έξοδο από την Ελλάδα πολλών αγωνιστών κατά της χούντας. Είναι η περίοδος που γνωρίζεται και συνεργάζεται με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Συνεργάζεται επίσης στενότατα, την ίδια περίοδο, με το παλαιστινιακό κίνημα. Ακούραστος μέχρι το τέλος του, αφιερώνει τα τελευταία χρόνια του αντιτασσόμενος στη «νέα παγκόσμια τάξη», όπως ο ίδιος αντιλαμβάνεται να επιβάλλεται στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.

Προέβλεψε τον φονταμενταλισμό της θρησκείας

Παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, οργανώνει σχεδόν μόνος του δύο διεθνή συνέδρια κατά των κυρώσεων εναντίον του Ιράκ, της Λιβύης και της Κούβας. Φεβρουάριος 1996». Ένα από τα ζητήματα που απασχόλησαν τον Μιχάλη Ράπτη είναι και το θέμα της θρησκείας. Διαβάστε τι έγραφε σε ένα από τα κείμενά του για τη θρησκεία, το 1995:

Στην αρχή μιας νέας ιστορικής εποχής, ύστερα από την κατάρρευση του Ανατολικού χώρου, και την εκ βάθρων αναδόμηση του Κόσμου από τις νέες δυνάμεις που απέκτησε με την συλλογική της γνώση η Ανθρωπότητα στον τομέα της Επιστήμης και της Τεχνολογίας, βρισκόμαστε μπροστά στην έξαρση εθνικών, θρησκευτικών ολοκληρωτικού χαρακτήρα φανατισμών. Επισημαίνουν μία γενικότερη στροφή προς διευρυνόμενη βαρβαρότητα.

Οι θρησκευτικοί φανατισμοί με προεξέχοντα αυτή την στιγμή τον λεγόμενο «Ισλαμικό φονταμενταλισμό», παρουσιάστηκαν πολλές φορές στην ιστορία όλων των Θρησκειών, σε περιόδους κοινωνικών κρίσεων, που απόρρεαν από μαζική εξαθλίωση και απελπισία ευρέων λαϊκών στρωμάτων. Κάθε παροξυσμός εθνικός ή θρησκευτικός, είναι εκδήλωση βαθύτερης κοινωνικής κρίσης, χωρίς άμεση διέξοδο.

Πέθανε στην Αθήνα στις 17 Φεβρουαρίου 1996 και η κηδεία του έγινε δημοσία δαπάνη.

"google ad"