Τι σχέση μπορεί να ‘χει η Ροτόντα της Επισκοπής Κισσάμου, η βυζαντινή εκκλησία με την Τζοκόντα τον περίφημο πίνακα που απεικονίζει την Μόνα Λίζα; Καμμία! Πέρα από συνειρμική! Βεβαίως, βεβαίως!
Η πρώτη μου γνωριμία με την Τζοκόντα έγινε με πολύ παράδοξο τρόπο. Βεβαίως! Πιτσιρίκα στα 13-14 το πρώτο αγόρι που του άρεσα μ’ έπαιρνε από πίσω και μου λεγε διάφορα κοπλιμέντα. Εγώ, εκεί, βράχος. Έκανα ό,τι μου ‘λεγε η μαμά μου: «Μην ακούς τι θα σου λένε οι άντρες, λένε τρέλες. Μην πιστεύεις». Έε, και γώ αυτό, έκανα! Δεν πίστευα αλλά δεν μπορούσα να μην γελλώ όταν μου ‘λεγε: «Το χαμόγελό σου, μοιάζει με της Τζοκόντα».
Φοβόμουν να το πω στη μαμά μου και ρωτώ την γιαγιά μου την Σμυρνιά.
– Γιαγιά, ποια είναι η Τζοκόντα;
Η γιαγιά η καϋμένη δεν ήξερε. Μου στερέωνε το βιβλίο πιο καλά στο κεφάλι μου, με κοίταζε καλά – καλά και μου ‘λεγε:
– Δεν ξέρω. Ξέρω πως έχεις φρύδια γιαταγάνι –μανία που ‘χαν οι Ανατολίτισσες απ’ την Χουρέμ μέχρι την γιαγιά μου με τα γιαταγάνια–.
– Προχώρα τώρα!
Και γω πήγαινα με το βιβλίο στο κεφάλι πάνω – κάτω κατά που ήθελε η γιαγιά. Αλλοίμονό μου, και το ‘ριχνα.
Αλλά έλα που η Τζοκόντα είχε μπει στο μυαλό μου.
Οπότε όταν μας αγόρασε ο μπαμπάς μια εγκυκλοπαίδεια έψαξα και βρήκα ποια ήταν η Τζοκόντα. Είδα και την φωτογραφία της. Δεν μου άρεσε καθόλου. Είχε στρογγυλό πρόσωπο και μαγουλάκια. Εμάς τότε μας άρεσε η Τουίγκυ. Και μετά, αυτή η Μόνα Λίζα είχε αρρωστήσει. Και δεν είχε ούτε φρύδια ούτε βλέφαρα. Πώς την έλεγαν όμορφη; Τώρα θα στον περιποιηθώ εγώ αυτόν τον βλάκα. Ας με ξαναπεί έτσι, και θα δει!
Αλήθεια σας λέω, δεν κάνω πλάκα. Ακριβώς έτσι έγινε! Την επόμενη φορά λοιπόν που με πήρε από πίσω εγώ ξαναχαμογέλασα συγκρατημένα, όπως πάντα, για να μην πάρει θάρρος, αλλά τώρα κοντοστάθηκα και τον άφησα να με πλησιάσει. Οπότε όταν αυτός χαρούμενος μου είπε για το χαμόγελλο μου πως μοιάζει με της Τζοκόντα του αστράφτω ένα χαστούκι που είδε ο κακομοίρης άστρα. Και του λέω: «Να για να μάθεις να μου λες πως μοιάζω μ’ αυτήν την άσκημη που δεν έχει ούτε φρύδια ούτε βλέφαρα».
Πέρασαν τα χρόνια και δεν με απασχολούσε η Τζοκόντα. Μόνο τα μαθηματικά! Δεν μου άρεσαν καθόλου. Ας ήταν Ελληνικά όλες οι ώρες. Έκθεση, ιστορία, αρχαία. Ταξίδευα, ταξίδευα!, ταξίδευα! Η φαντασία μου οργίαζε. Ολόκληροι κόσμοι ξετυλιγόταν μπροστά μου. Χρόνια άλλα! Με τα μαθηματικά τίποτα. Μόνο ο Περράκης σαν μπαμπούλας να μας χτυπά την βίτσα και να μας κάνει διαγωνίσματα.
Ευτυχώς και υπήρχαν οι σοκολάτες και μου ‘φτιαζαν την διάθεση όταν μας τη χαλούσε ο μαθηματικός. Όλες τις σοκολάτες τις τιμούσα ιδιαιτέρως. Και τώρα, όταν δεν είμαι στα χάι μου, μου μπαίνει μια εμμονή: Σοκολατάκια Τζοκόντα. Τα φέρνω στο μυαλλό μου. Τα διώχνω απ’ το μυαλλό μου. Τα φέρνω στον ουρανίσκο μου. Τα διώχνω απ’ τον ουρανίσκο μου. Λέω στον εαυτό μου: «ΠΡΟΣΟΧΗ» το ζάχαρό σου ήταν σταθερά 0,80 και τώρα είναι 1,15. Ανεβαίνει αυτό κατεβαίνεις εσύ. Τελειώνουν οι απολαύσεις όλες. Ακόμα και η γλύκα της σοκολάτας. Το μέλλον είναι πλέον λίγο και μας το κάνουν, δυσοίωνο. Μην το επιβαρύνεις και σύ. Άσε τη σοκολάτα, πήγαινε κομμωτήριο! Πήγαινε κομμωτήριο!
Πάω κομμωτήριο. Η διάθεση δεν φτιάχνει. Κατεβάζω το «Κάστρα και Φορτέτζες της Κρήτης» με την υπέροχη φωτογράφιση της Λίζα Έβερτ. Με την ιστορία της κάθε πέτρας της κάθε γωνιάς της πατρίδας μου. Με πιάνει μεγαλλίτερη θλίψη. Κοίτα, σκέφτομαι, τι πουλάμε. Την ιστορία μας, τον εαυτό μας, την ψυχή μας. 99 χρόνια! Ποιος θα θυμάται τα μνημεία μας μετά από 99 χρόνια! Εκεί στοχεύουν.
Δε πρέπει να υπάρχουν στο σπίτι σοκολάτες. Τρως μια, τρως δυό, τρως… σου φεύγει λίγο η θλίψη. Τα χαρτάκια σωρό με δεκάδες Τζοκόντες να σου γελλούν ειρωνικά. Όχι αινιγματικά. Ειρωνικά!
"google ad"
Και τότε, μόνο τότε, σου ‘ρχεται η «φλασιά». Μωρέ, σκέφτεσαι, θαρρώ δεν είμαι σίγουρη, πως είπα την Ροτόντα που είναι στην Επισκοπή, Τζοκόντα. Λές; Να ‘κανα τέτοιο πράγμα; Αδιανόητο! Δεν ξέρω, θαρρώ πως την είπα Τζοκόντα. Αν είναι δυνατόν!
Αλήθεια, δεν ξέρω. Η κυρία μόνο ξέρει που κουβεντιάζαμε. Κι η θλίψη για το μέλλον μας. Για τα μνημεία μας, για την ιστορία μας, για ό,τι αγαπάμε που το χάνομε. Απ’ τους ανθρώπους μας μέχρι τα μνημεία μας. Και ο συνειρμός. Και το φθινόπωρο, και τα γεννέθλιά μου που είναι σε λίγες μέρες. Και ο συνειρμός. Ό,τι είναι ωραίο είναι γλυκό και ό,τι είναι γλυκό είναι Τζοκόντα. Σοκολατάκι!
Και αυτό το ειρωνικό χαμόγελο – όχι αινιγματικό – που ταιριάζει γάντι με την εποχή μας.
Άννα Κωνσταντουδάκη – Αγγελάκη