Ανοίγοντας τις εργασίες του φετινού Συνεδρίου, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Υγείας, Γιώργος Γιαννόπουλος, ανέφερε μεταξύ άλλων ότι το υπουργείο Υγείας μέσα στον Οκτώβριο θα νομοθετήσει τη δημιουργία του Εθνικού Ινστιτούτου Νεοπλασιών, που θα εισηγηθεί τη χάραξη εθνικής πολιτικής για τον καρκίνο. Επίσης, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας, το υπουργείο Υγείας προχωρά στη δημιουργία δικτύου μονάδων Ιατρικής Ακριβείας σε όλη τη χώρα. Όπως τόνισε ο κ. Γιαννόπουλος, η λειτουργία των μονάδων αυτών θα οδηγήσει στην ενσωμάτωση των ερευνητικών αποτελεσμάτων για τις εξατομικευμένες θεραπείες του καρκίνου και θα συμβάλει στη διάδοση της χρήσης των νέων βιοδεικτών. «Οι βιοδείκτες, που τεκμηριωμένα αποτελούν δείκτη για τη λήψη αποφάσεων όσον αφορά τη θεραπεία, θα αποζημιώνονται από τον ΕΟΠΥΥ» πρόσθεσε ο κ. Γιαννόπουλος.
Ευάγγελος Φιλόπουλος: «Το μέλλον βρίσκεται στην Ιατρική Ακριβείας»
Στη σημασία της Ιατρικής Ακριβείας αναφέρθηκε κατά τον χαιρετισμό του ο Ευάγγελος Φιλόπουλος, Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας και Διευθυντής Κλινικής Μαστού του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ», τονίζοντας ότι η χάραξη εθνικής στρατηγικής για τον καρκίνο προϋποθέτει την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες.
Τον συντονισμό της πρώτης συνεδρίας με τίτλο «Cancer Policies and the cost of preventing, researching and treating cancer» ανέλαβε η Ζένια Σαριδάκη-Ζώρα, MD, PhD, Παθολόγος-Ογκολόγος, Επιστημονικός Υπεύθυνος Ογκολογικού Τμήματος «Ασκληπιός» και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας.
Luca Sangiorgi: «Στόχος των Ευρωπαϊκών Δικτύων Αναφοράς είναι να διευκολύνουν τη συζήτηση για περίπλοκες ή σπάνιες ασθένειες»
Η πρώτη συνεδρία ξεκίνησε με την ομιλία του Luca Sangiorgi, MD, Head, Medical Genetic Department Rizzoli Orthopedic Institute, Coordinator of Expert Centre Network, European Reference Network on Rare Bone Disorders, ο οποίος ανέλυσε τον ρόλο των Ευρωπαϊκών Δικτύων Αναφοράς (European Reference Networks) για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Τα εικονικά αυτά δίκτυα περιλαμβάνουν παρόχους υγειονομικής περίθαλψης σε ολόκληρη την Ευρώπη, με σκοπό τη διευκόλυνση της συζήτησης σχετικά με την αντιμετώπιση σύνθετων ή σπάνιων νοσημάτων.
Ιωάννης Μπουκοβίνας: «Δεν έχουμε κατανοήσει πλήρως την ανάγκη και τη χρησιμότητα των registries»
Για την ανάγκη οργανωμένης σύστασης μητρώων ασθενών (registries) στην ογκολογία σε πανελλήνιο επίπεδο μίλησε ο Ιωάννης Μπουκοβίνας, MD, PhD, Ογκολόγος, Διευθυντής της Ογκολογικής Κλινικής στη «Βιοκλινική» Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων-Παθολόγων Ελλάδας, τα οποία χαρακτήρισε ως το καλύτερο εργαλείο για τον έλεγχο της ποιότητας της παρεχόμενης φροντίδας υγείας. «Ο λόγος για την ύπαρξη τοπικών και διάσπαρτων αρχείων καταγραφής στη χώρα μας είναι ότι δεν έχουμε κατανοήσει πλήρως την ανάγκη και τη χρησιμότητα των registries» ανέφερε χαρακτηριστικά. Όπως επισήμανε, τα registries έχουν ουσιαστικό ρόλο να παίξουν σε όλα τα επίπεδα των προγραμμάτων ελέγχου του καρκίνου. Αυτό που χρειάζεται είναι ένας οργανισμός, τον οποίο πρέπει να ορίσει το υπουργείο, ώστε να του δώσει το δικαίωμα να δράσει αποτελεσματικά, με το απαιτούμενο ανθρώπινο δυναμικό, υποδομές και πλατφόρμα, ώστε να μπορεί να επικοινωνεί με τα διεθνή δίκτυα.
Tomasz Kluszczynski: «Καινοτόμες λύσεις υπάρχουν, όμως τα εμπόδια είναι πολλά»
Από την πλευρά του, ο Tomasz Kluszczynski, Senior Principal της IQVIA, υπογράμμισε ότι η απουσία μητρώου ογκολογίας στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την έλλειψη υποδομών, εμποδίζουν την ισότιμη πρόσβαση στις καινοτόμες θεραπείες. Επιπλέον, ανέφερε ότι η ανάπτυξη των νέων εξατομικευμένων θεραπειών αποτελεί μεγάλη πρόκληση για το μέλλον του συστήματος υγείας, λόγω του υψηλού κόστους, σημειώνοντας ότι για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης θα πρέπει να οριστούν κριτήρια επιλογής ασθενών που θα τις λαμβάνουν.
Μάκης Παπαταξιάρχης: «Ανατροπή στη θεώρηση της αξίας στη θεραπεία του καρκίνου»
Από την πλευρά της φαρμακευτικής βιομηχανίας, ο Πρόεδρος του PhRMA Innovation Forum και Πρόεδρος του AmCham Pharmaceutical Committee, Μάκης Παπαταξιάρχης, ανέφερε ότι η σύγχρονη καινοτόμος φαρμακευτική έρευνα επιτρέπει στη βιομηχανία να εξελίσσει την ανάπτυξη πέρα των 8.000 projects στον καρκίνο, προσφέροντας ουσιαστικά το ένα στα τρία νέα φάρμακα στην ογκολογία. Παρουσίασε μια νέα πρόταση προσδιορισμού και μέτρησης της αξίας στη θεραπεία του καρκίνου, η οποία επικεντρώνεται στη διαφοροποίηση της έννοιας «αξία» από τον έως τώρα επικρατούντα όρο «κόστος» και αφορά τους παρόχους, τους πληρωτές και τους ασθενείς με τον ίδιο τρόπο. Η πρόταση αξίας που διατυπώνεται από την καινοτόμο φαρμακευτική βιομηχανία δεν μπορεί παρά να συνοψίζει τις προσπάθειες βελτίωσης της ποιότητας και μείωσης της δαπάνης. «Στο επίκεντρο παραμένει πάντοτε ο Έλληνας ασθενής και η υποχρέωσή μας να του προσφέρουμε ένα καλύτερο αύριο» ανέφερε ο κ. Παπαταξιάρχης.
Καίτη Αποστολίδου: «Χωρίς δεδομένα δεν θα γίνουν βήματα μπροστά»
Στα εμπόδια που δημιουργεί η έλλειψη Εθνικού Μητρώου Νεοπλασιών αναφέρθηκε και η Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ) και Αντιπρόεδρος του ECPC-European Cancer Patient Coalition, Καίτη Αποστολίδου. Χαρακτηρίζοντας τις ενέργειες που έχουν γίνει έως σήμερα ως μεμονωμένες, η κα Αποστολίδου τόνισε ότι «δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος στη θεραπεία του καρκίνου χωρίς τη συμπόρευση Πολιτείας, επιχειρηματικής κοινότητας, επιστημονικής κοινότητας και ασθενών».
Οι εργασίες του Συνεδρίου συνεχίστηκαν με τη διενέργεια συζήτησης με θέμα «Το μέλλον της Εξατομικευμένης Ιατρικής στην Ελλάδα» και συντονιστή τον Αναπληρωτή Καθηγητή Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Καινοτομίας, Όθωνα Ηλιόπουλο.
Κώστας Φωτάκης: «Στόχος είναι να όλοι οι ασθενείς να έχουν πρόσβαση στις καινοτόμες υπηρεσίες Εξατομικευμένης Ιατρικής»
Η συζήτηση ξεκίνησε με την ομιλία του Αναπληρωτή Υπουργού Έρευνας και Καινοτομίας, Κώστα Φωτάκη, ο οποίος υπογράμμισε ότι η πρόσβαση όλων των πολιτών στις κλινικές εφαρμογές της Εξατομικευμένης Ιατρικής αποτελεί άμεσο σκοπό του Εθνικού Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας. Ο κ. Φωτάκης υπογράμμισε ότι η πρόσβαση όλων των πολιτών στις κλινικές εφαρμογές της Εξατομικευμένης Ιατρικής αποτελεί άμεσο σκοπό του Εθνικού Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας. Προς αυτή την κατεύθυνση, πρόσφατα υπογράφτηκε συμφωνητικό σύμπραξης των εμπλεκόμενων Φορέων για τη δημιουργία του Εθνικού Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας με εστίαση στην Ογκολογία. Η δράση του Εθνικού Δικτύου, η οποία ξεκινά με τέσσερις Μονάδες Ιατρικής Ακριβείας σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη, θα αφορά την έρευνα, την ανάπτυξη νέων θεραπειών βάσει της χρήσης περισσότερων βιοδεικτών και τις εξειδικευμένες διαγνωστικές υπηρεσίες με απώτερο στόχο τη στοχευμένη θεραπεία των ασθενών. Επιπλέον, ο κ. Φωτάκης αναφέρθηκε στη δημιουργία ενός δεύτερου Εθνικού Δικτύου έρευνας για τα καρδιολογικά νοσήματα, με εστίαση στον αιφνίδιο θάνατο. Τέλος, ανέφερε ότι θα δημιουργηθεί υπερταμείο για τη σωστή λήψη μέτρων ανάδειξης της καινοτομίας, τα οποία θα εφαρμόζονται τόσο στον δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα.
John Iafrate: «Η γενετική έρευνα αποτελεί το ‘ιερό δισκοπότηρο’ στην αντιμετώπιση του καρκίνου»
Τη δεκαετή εμπειρία του από την εφαρμογή της γονιδιωματικής έρευνας για την αντιμετώπιση του καρκίνου κατέθεσε στη συνέχεια ο John Iafrate, MD, PhD, Medical Director, Center for Integrated Diagnostics, Associate in Pathology, Massachusetts General Hospital, Professor of Pathology, Harvard Medical School. Ο Καθηγητής Iafrate τόνισε ότι σήμερα δίνεται βάρος στη μελέτη του ρυθμού των μεταλλάξεων που οδηγούν στην ογκογένεση, καθώς η γενετική έρευνα επιτρέπει την πρώιμη ανίχνευση των καρκινικών όγκων, αποτελώντας συνεπώς το «ιερό δισκοπότηρο» για τη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου.
Γιώργος Χουρδάκης: «Εθνικό Δίκτυο Ιατρικής Ακριβείας»
Ο Δρ Γιώργος Χουρδάκης, Διευθυντής του Γραφείου Αναπληρωτή Υπουργού Έρευνας και Καινοτομίας, ανέφερε ότι σήμερα υπάρχουν τέσσερις Μονάδες Ιατρικής Ακριβείας σε όλη την Ελλάδα, ενώ έως το 2020 προβλέπεται το δίκτυο να έχει επεκταθεί, ώστε να γίνεται εθνική και διεθνής διαχείριση των δεδομένων. Απώτερος σκοπός του έργου είναι η διασύνδεση ολόκληρου του «οικοσυστήματος της Υγείας».
Πέτρος Σφηκάκης: «Υπάρχει υποχρεωτικό επιλεγόμενο μάθημα Ιατρικής Ακριβείας στην Ιατρική Σχολή»
Στη συμβολή της ερευνητικής υποδομής της Ιατρικής Σχολής Αθηνών στην ανάπτυξη της Ιατρικής Ακριβείας στη χώρα μας αναφέρθηκε ο Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και Καθηγητής Παθολογίας και Ρευματολογίας Ιατρικής Σχολής, ΕΚΠΑ, Πέτρος Σφηκάκης. Συγκεκριμένα, ανακοίνωσε ότι στην Ιατρική Σχολή Αθηνών δημιουργείται τελευταίας τεχνολογίας ερευνητική υποδομή μοριακής ανάλυσης, καθώς και ότι η Ιατρική Ακριβείας αποτελεί πλέον υποχρεωτικό μάθημα επιλογής στο πρόγραμμα προπτυχιακών σπουδών της Σχολής.
Stephen Palmer: «Η τεχνολογία θα αλλάξει τον τρόπο διαχείρισης των ασθενών»
Κατά την έναρξη της δεύτερης συνεδρίας, ο Stephen Palmer, Deputy Director of TEEHTA, Centre for Health Economics, York University, ανέφερε ότι «δεν υπάρχει αμφιβολία πως η χρήση των νέων τεχνολογιών είναι ελπιδοφόρα και καινοτόμα και πιθανόν να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού για τη διαχείριση της νόσου» συμπληρώνοντας ωστόσο ότι είναι απαραίτητη η σωστή διαχείριση των νέων τεχνολογιών, καθώς και η βέλτιστη δυνατή τιμολόγηση.
Γιώργος Γαλανόπουλος: «Απαραίτητη η αναγνώριση της καινοτομίας στην Ελλάδα»
Αναφορικά με την εφαρμογή της θεραπείας CAR-T στο ελληνικό σύστημα υγείας, ο Γιώργος Γαλανόπουλος MD, Ιατρικός Διευθυντής, Gilead Sciences Hellas, υπογράμμισε ότι η επιστήμη βρίσκεται στο λυκαυγές μιας νέας εποχής στη θεραπεία του καρκίνου και η Ελλάδα μπορεί να έχει δυναμική παρουσία στον τομέα αυτό. Ο κ. Γαλανόπουλος σημείωσε ότι είναι αναγκαία η τήρηση μητρώων καταγραφής, καθώς επίσης η δημιουργία κατάλληλων υποδομών.
Χρήστος Αντωνόπουλος: «Αναγκαία η προσέγγιση των βιοδεικτών»
Στη συνέχεια, ο Χρήστος Αντωνόπουλος MD, PhD, ΜΒΑ, Διευθυντής Τμήματος Ογκολογίας, AstraZeneca Pharmaceuticals Greece, αναφέρθηκε στη σημασία της ανάπτυξης της μοριακής βιολογίας στην Ιατρική, καθώς αποτελεί τη βάση για τον σχεδιασμό των κλινικών μελετών, καθορίζοντας το προφίλ των ασθενών που μπορούν να συμμετάσχουν σε αυτές. Στο πλαίσιο αυτό, η χρήση των βιοδεικτών επιτρέπει την ακριβέστερη προσέγγιση των κατάλληλων ασθενών και η χρήση τους κρίνεται πλέον αναγκαία.
Βασίλης Ραμφίδης: «Η λύση στην αντιμετώπιση του καρκίνου είναι η εξατομικευμένη θεραπεία»
Με τη σειρά του, ο Βασίλης Ραμφίδης, MD, MSc, Παθολόγος-Ογκολόγος, 3η Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική ΓΝΑ «Σωτηρία» και 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας, αναφέρθηκε στη χρήση της εξατομικευμένης θεραπείας για την αντιμετώπιση των μεταλλάξεων στον καρκίνο του πνεύμονα, σημειώνοντας ότι ήδη υπάρχουν διαθέσιμες τέσσερις μοριακές θεραπείες κατά της συγκεκριμένης μορφής της νόσου.
Ιωάννα Μιχαλοπούλου: «Τα Big Data θα συμβάλουν στη μείωση των δαπανών υγείας»
Η Ιωάννα Μιχαλοπούλου, δικηγόρος, LL.M, και Managing Partner στη δικηγορική εταιρεία Michalopoulou & Associates χαρακτήρισε εξαιρετικά σημαντική τη συνεισφορά των Big Data και των προσωπικών δεδομένων στην Ιατρική, καθώς αναμένεται να συμβάλουν στη βελτίωση του επιπέδου υγείας των πολιτών και στη μείωση των δαπανών υγείας. Σύμφωνα με την κa Μιχαλοπούλου, ο νέος κανονισμός για την προστασία των προσωπικών δεδομένων που τέθηκε σε εφαρμογή πρόσφατα (GDPR) οριοθετεί πλέον το θεσμικό πλαίσιο και βοηθά να δρομολογηθούν σωστά οι διαδικασίες διαχείρισης των προσωπικών δεδομένων των πολιτών εκ μέρους των εταιρειών και οργανισμών του κλάδου της Υγείας.
Η χρήση των βιοδεικτών ήταν το θέμα συζήτησης της τρίτης συνεδρίας με τίτλο «Personalized and Targeted Therapies & The Use of Biomarkers» και συντονίστρια την Παθολόγο-Ογκολόγο Ελένη Λινάρδου, MD, PhD, PhD Imperial College University of London, Αν. Διευθύντρια Α’ Ογκολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Metropolitan.
Μαρία Γαζούλη: «Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν βιοτράπεζες ούτε registries»
Κατά τη διάρκεια της τρίτης συνεδρίας, η Μαρία Γαζούλη, PhD Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μοριακής Βιολογίας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ, επισήμανε ότι η εισαγωγή νέων βιοδεικτών, η οποία παρατηρείται σήμερα σε καθημερινή βάση, ωφελεί το σύστημα υγείας, δεδομένου ότι η εξατομικευμένη θεραπεία υποδεικνύει το κατάλληλο φάρμακο για τον κατάλληλο ασθενή, συμβάλλοντας στην εξοικονόμηση πόρων. Από την άλλη όμως, η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από την απουσία βιοτραπεζών και μητρώων στην Ογκολογία, ενώ οι αποζημιώσεις αφορούν παλιούς βιοδείκτες.
Ιωάννης Μούντζιος: «Η χρήση των βιοδεικτών στην Ογκολογία»
Στην Ελλάδα, έστω και καθυστερημένα, έχει γίνει αποδεκτή η αξία των βιοδεικτών και αυτή τη στιγμή αποζημιώνονται κάποιοι εξ αυτών, τόνισε κατά την ομιλία του ο Ιωάννης Μούντζιος, MSc, PhD, Παθολόγος-Ογκολόγος, Β’ Ογκολογικό Τμήμα, Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν». Ωστόσο, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν στον τομέα αυτό, μεταξύ των οποίων είναι η επικαιροποίηση των δεδομένων».
Στη συνέχεια, ο Γιώργος Πενθερουδάκης, ΜD, Αναπληρωτής Καθηγητής Ογκολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Πρόεδρος της Επιτροπής Κατευθυντήριων Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογικής Ογκολογίας (ESMO), ανέλυσε τη χρήση των βιοδεικτών με τη βοήθεια της υγρής βιοψίας.
Χρήστος Κρούπης: «Στην Ελλάδα αυτή στιγμή υπάρχουν 82 διαπιστευμένα κλινικά εργαστήρια»
Η συνεδρία ολοκληρώθηκε με την ομιλία του Χρήστου Κρούπη, Επίκουρου Καθηγητή Κλινικής Βιοχημείας και Μοριακής Διαγνωστικής, ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ», ΕΚΠΑ, Αξιολογητή στο Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης, Εθνικό Αντιπρόσωπο στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Κλινικής Χημείας και Εργαστηριακής Ιατρικής, ο οποίος υπογράμμισε ότι σε κάθε χώρα είναι απαραίτητη η λειτουργία εθνικού συστήματος διαπίστευσης των ερευνητικών εργαστηρίων, ώστε κάθε εργαστήριο να λαμβάνει έγκριση από το εθνικό σύστημα υγείας.