5 Απρίλη 1897: Όταν η Τουρκία κήρηξε τον πόλεμο στην Ελλάδα με αφορμή την Κρήτη

Από το historyreport.gr  του Κάρολου Μπρούσαλη:

 Στα 1896, ο πρωθυπουργός Θεόδωρος Δηλιγιάννης (1820 – 1905) ήταν ευτυχισμένος άνθρωπος. Ο αντίπαλός του, Χαρίλαος Τρικούπης, είχε εκμηδενιστεί στις εκλογές του 1895 και είχε φύγει στο εξωτερικό. Κι ενώ ο θανάσιμος αντίπαλός του πέθαινε , ο ίδιος ζούσε τον θρίαμβο του να είναι το κεντρικό πρόσωπο της γης καθώς τον ίδιο μήνα, αναβίωναν στην Αθήνα οι Ολυμπιακοί αγώνες. Εκείνο που τάραζε την ευφορία ήταν η εξέγερση στην Κρήτη, όπου οι Τούρκοι φορολογούσαν άγρια και τρομοκρατούσαν τους χριστιανούς. Η εξέγερση καταλάγιασε όταν οι μεγάλες δυνάμεις επέβαλαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία να σεβαστεί το Χάτι Χουμαγιούν  με ακόμα πιο ευνοϊκούς όρους.

Η ανάπαυλα στην Κρήτη δεν κράτησε πολύ. Τον Ιανουάριο του 1897, σφαγές χριστιανών από τους Τούρκους οδήγησαν σε γενικευμένη επανάσταση. Ο Δηλιγιάννης έσπευσε να καρπωθεί το πολιτικό όφελος από μια ένωση της μεγαλονήσου κι έστειλε εκεί στρατιωτικές δυνάμεις. Έφτασαν στην Κρήτη τον Φεβρουάριο, με αρχηγό τον συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο, υπασπιστή του βασιλιά Γεώργιου. Ο ελληνικός στρατός κυρίευσε το νησί, εκτός από τις τρεις μεγάλες πόλεις, τις οποίες κατέλαβαν στρατεύματα των μεγάλων δυνάμεων.

Στις 5 Απριλίου (18, με το νέο ημερολόγιο) του 1897, η Τουρκία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα. Ο Δηλιγιάννης δέχτηκε την πρόκληση. Φανταζόταν νέο Εικοσιένα. Όμως, η Ελλάδα ήταν απαράσκευη, με ανοργάνωτο στρατό. Οι Τούρκοι μπήκαν στη Θεσσαλία και νίκησαν. Οι Έλληνες υποχώρησαν και ο Δηλιγιάννης, κάτω από το βάρος της ήττας, παραιτήθηκε στις 16 Απριλίου, έντεκα μέρες μετά την έναρξη των εχθροπραξιών. Στις 5 Μαΐου, στη μάχη του Δομοκού, οι Έλληνες νικήθηκαν και πάλι. Στις 8, ο πόλεμος είχε τελειώσει ταπεινωτικά για την Ελλάδα.

Άρχισαν ατέλειωτες διαπραγματεύσεις. Ευτυχώς, οι καιροί δεν ευνοούσαν την Τουρκία. Στις 4 Δεκεμβρίου 1897, υπογράφηκε η συνθήκη της Κωνσταντινούπολης. Σύμφωνα με αυτήν, η Ελλάδα υποχρεώθηκε να πληρώσει πολεμική αποζημίωση τέσσερα εκατομμύρια τουρκικές λίρες. Η Κρήτη κέρδισε την αυτονομία της κάτω από την εγγύηση των μεγάλων δυνάμεων. Τον επόμενο χρόνο, ο πρίγκιπας Γεώργιος διοριζόταν ύπατος αρμοστής στο νησί.