8η Μάρτη: Παγκόσμια ημέρα των γυναικών του λαού

Του Σπύρου Δαράκη *
Ο αγώνας για τη χειραφέτηση των γυναικών στοιχείο της ταξικής πάλης.

Η 8η του Μάρτη έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας, στη μνήμη των εργατριών στα υφαντουργεία και τα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης, η κινητοποίηση των οποίων στις 8 Μάρτη 1857, πνίγηκε στο αίμα από τις αστυνομικές δυνάμεις. Οι εργάτριες εκείνη την εποχή δούλευαν περίπου 16 ώρες τη μέρα, ενώ οι μισθοί τους ήταν σημαντικά μικρότεροι από τους μισθούς των ανδρών εργατών. Ετσι, με την απεργία και τις διαδηλώσεις τους διεκδικούσαν «δεκάωρη δουλειά, φωτεινές και υγιεινές αίθουσες εργασίας, μεροκάματα ίσα με αυτά των ανδρών κλωστοϋφαντουργών και των ραφτών».
Η Β’ Διεθνής Συνδιάσκεψη των Σοσιαλιστριών Γυναικών, που συνήλθε στην Κοπεγχάγη το 1910, αποφάσισε να καθιερώσει, μετά από πρόταση μιας από τις ηγετικές γυναικείες προσωπικότητες του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, της Κλάρα Τσέτκιν, τη μέρα της 8ης Μάρτη ως Διεθνή Μέρα της Γυναίκας.

Η 8η του Μάρτη είναι μια αγωνιστική ιστορική επέτειος, μέρα απολογισμού της πάλης για την ισοτιμία των εργαζόμενων γυναικών, για την κοινωνική τους ισότητα. Μέρα που το εργατικό, και το γυναικείο κίνημα, κάνει το δικό του απολογισμό, προετοιμάζει τη συνέχεια της δράσης του σε μια περίοδο που εξαπολύεται μια καταιγιστική επίθεση σε βάρος των όποιων κατακτήσεων έχουν αποσπαστεί στις συνθήκες του καπιταλισμού.

Στο σύγχρονο καπιταλισμό είναι πιο σαφής ο ταξικός χαρακτήρας του προβλήματος της ανισοτιμίας των γυναικών, παρά τους αστικούς εκσυγχρονισμούς, που οδήγησαν στην αναγνώριση των τυπικών αστικών, νομικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων των γυναικών. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να παραχωρήσει πραγματική ισοτιμία, γιατί ακριβώς αυτή έρχεται σε αντίθεση με τον εκμεταλλευτικό του χαρακτήρα.

Η σύγχρονη πολιτική του κεφαλαίου, που υπηρετούν τα αστικά κόμματα στην Ελλάδα, στο όνομα της ισότητας και με πρόσχημα την οικονομική καπιταλιστική κρίση, εντείνει την επίθεση στα εργασιακά, ασφαλιστικά και κοινωνικά δικαιώματα της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, με μεγαλύτερα θύματα τις γυναίκες και τη νεολαία.

Χειροτερεύει συνολικά το επίπεδο ζωής του εργαζόμενου λαού και ιδιαίτερα των γυναικών που, έτσι και αλλιώς, οι μισθοί τους και οι συντάξεις τους είναι μικρότερες, η ανεργία μεγαλύτερη, ενώ ταυτόχρονα οι ανάγκες τους που απορρέουν από τον αναπαραγωγικό τους ρόλο που είναι αυξημένες, δεν μπορούν να ικανοποιηθούν. Αυτή η πραγματικότητα πλήττει ιδιαίτερα τις νέες γυναίκες και τα νέα ζευγάρια, αφού σε όλα τα παραπάνω προβλήματα που οξύνονται, αδυνατούν να ικανοποιήσουν ανάγκες για κατοικία, παιδικούς σταθμούς και κάθε άλλο αγακαίο μέτρο ανακούφισης που έχει άμεση σχέση με τη μητρότητα. Επιδεινώνονται όχι μόνο οι συνθήκες δουλειάς, αλλά και διαβίωσης των γυναικών με την ανάληψη ενός μεγάλου μέρους της διαδικασίας αναπαραγωγής των μελών της οικογένειας, επειδή οι τομείς αυτοί συνεχώς εμπορευματοποιούνται και ιδιωτικοποιούνται. Τα αντιλαϊκά μέτρα και οι συνθήκες αυτές επιβαρύνουν περισσότερο τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζόμενων γυναικών και εντείνουν την ανισοτιμία τους.

Γίνεται πιο φανερό ότι η απελευθέρωση της γυναίκας από τη διπλή καταπίεση και εκμετάλλευση μπορεί να συντελεσθεί σε μια κοινωνία, όπου θα καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο ως αποτέλεσμα συνειδητής δράσης, τουλάχιστον της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης και της μαζικής μαχητικής δράσης των λαϊκών στρωμάτων για την ανατροπή του τελευταίου εκμεταλλευτικού συστήματος, του καπιταλισμού.
Στην Ελλάδα, η πρώτη απεργία εργατριών έγινε στις 13/4/1892, από τις υφάντριες του εργοστασίου των Αδελφών Ρετσίνα, στον Πειραιά. Εκείνη τη χρονιά, οι εργοδότες αποφάσισαν να μειώσουν την αμοιβή των εργατριών από 80 σε 65 λεπτά το τόπι υφάσματος.

Τα επόμενα χρόνια, οι γυναίκες της εργατικής τάξης έλαβαν μέρος σε πολλές κινητοποιήσεις, δίνοντας και θύματα στον αγώνα, κάνοντας το πρώτο ουσιαστικό βήμα για τη χειραφέτηση και την ισοτιμία τους.

Το 1924 οι καπνεργάτες κατεβαίνουν σε απεργία. Οι συνθήκες εργασίας τους ήταν άσχημες, τα μεροκάματά τους μικρά, ενώ η αξιοποίηση των μηχανών έφερνε ανεργία. Στην απεργία των καπνεργατών της Καβάλας σκοτώθηκε η καπνεργάτρια Μαρία Χουσιάδου.

Το 1926, στην απεργία στο εργοστάσιο «Παπαστράτος» στο Αγρίνιο, στην ομάδα περιφρούρησης της απεργίας και στις συγκεντρώσεις συμμετείχε και η εργάτρια Βασιλική Γεωργαντζέλη, μητέρα δύο παιδιών και 6 μηνών έγκυος. Σκοτώθηκε στις 8/8/1926, κατά τη διάρκεια πορείας των απεργών, από τα πυρά της αστυνομίας.

Το 1927 σκοτώθηκε η καπνεργάτρια Κωνσταντέλλη, επίσης από το Αγρίνιο. Αλλά και η Αναστασία Καρανικόλα, στις μεγάλες εργατικές κινητοποιήσεις των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης, στις 9/5/1936.
Μέρα των γυναικών του καθημερινού μόχθου
Η 8η Μάρτη ως επέτειος, φέρνει στη μνήμη τον αγώνα των εργατριών της Νέας Υόρκης. Αποτελεί μέρα τιμής για τους αγώνες αυτούς, απολογισμού της πάλης για την ισοτιμία των γυναικών της εργατικής τάξης και των άλλων φτωχών λαϊκών στρωμάτων ως αναπόσπαστο τμήμα του εργατικού, λαϊκού κινήματος, μέρα που το εργατικό και το γυναικείο κίνημα σχεδιάζουν τα επόμενα βήματα και τη συνέχεια της δράσης τους. Αυτό βάζει τη σφραγίδα του στην επέτειο. Αυτό πρέπει να βάζει τη σφραγίδα του και στην ανάδειξή του ως ιδιαίτερο σταθμό της πάλης του εργατικού, του γυναικείου και γενικότερα του λαϊκού κινήματος. Από κει απορρέουν καθήκοντα για τράβηγμα των εργαζομένων γυναικών, των γυναικών των φτωχών λαϊκών στρωμάτων στην πάλη, δοσμένης με την ταξική, πραγματική διάσταση, και μέσα από την ιδιαίτερη πτυχή του φυλετικού ζητήματος. Οι εργάτριες της Νέας Υόρκης πάλευαν για ισοτιμία. Η ίδια η συμμετοχή στην παραγωγή αναδεικνύει με οξύτητα τα ιδιαίτερα ζητήματα της ανισοτιμίας λόγω φύλου.

Το γυναικείο ζήτημα ως ιστορικό κοινωνικό φαινόμενο είναι ένα σύμπλεγμα οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών ανισοτιμιών και διακρίσεων που εκδηλώνονται σε όλες τις κοινωνικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων και των σχέσεων των δύο φύλων και πηγάζει από τις ταξικές σχέσεις εκμετάλλευσης.
Η 8η Μάρτη δεν είναι μέρα αφιερωμένη γενικά στις γυναίκες, αλλά συγκεκριμένα στις γυναίκες που βιώνουν την ταξική εκμετάλλευση, την κοινωνική καταπίεση και τη φυλετική ανισοτιμία. Είναι, δηλαδή, η μέρα των γυναικών της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, των γυναικών του μεροκάματου και του καθημερινού μόχθου και όχι η μέρα των αστών γυναικών, των επιχειρηματιών. Δεν είναι μια τυχαία μέρα, μια ακόμα μέσα στις πολλές «Παγκόσμιες Μέρες» που το καπιταλιστικό σύστημα έχει καθιερώσει για μια σειρά θέματα, αλλά φέρει τη σφραγίδα των αγώνων ενάντια στην εκμετάλλευση και την ανισοτιμία.

* π. Κοινοτάρχης Μαρτυρικής Μαλαθύρου, π. Δήμαρχος Μηθύμνης,
Ιδρυτικό μέλος του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών της Ελλάδας Περιόδου 41 – 45 «Ελληνικά Ολοκαυτώματα»
6984324735

"google ad"