Ο Γιώργος Σταθάκης σε 11 σημεία ανέλυσε τις θέσεις μίας μελλοντικής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για το μέλλον, της Κρήτης και της Ελλάδας. “Το όραμά μας”, όπως θα μπορούσε να τιτλοφορείται η ομιλία που έδωσε στα πλαίσια της περιφερειακής συνδιάσκεψης του ΣΥΡΙΖΑ που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο με την παρουσία Αλέξη Τσίπρα, επικεντρώνεται στα θετικά και αρνητικά μίας πραγματικότητας που υπάρχει σήμερα, και στο ποια στοιχεία μπορούν να χρησιμεύσουν στο νέο μοντέλο που θέλει να εφαρμόσει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Πιο συγκεκριμένα ο κ. Σταθάκης για το θέμα της ανεργίας και τα προβλήματα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ανέφερε ότι από τις περίπου 50.000 μικρές επιχειρήσεις του νησιού περί του 35% έχει αναγκαστεί να βάλει λουκέτο ενώ, όπως σημειώνει, “οι άμεσες ξένες επενδύσεις είχαν εκλείψει και οι ελάχιστες που πραγματοποιούταν ήταν σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που αντλούσαν χρηματοδότηση από το εξωτερικό απουσία άλλου μέσου και σε παραθεριστικές κατοικίες. Μόνο εξαίρεση, βέβαια, η διαφαινόμενη εκποίηση του αερολιμένα Χανιών που προσπαθεί να πλήξει τα θεμέλια και αυτής τη ίδιας της τουριστικής οικονομίας”. Λογικό επακόλουθο αυτής της πραγματικότητας η έκρηξη στα ποσοστά ανεργίας όπου ενώ προ κρίσης, το 2007 έφθανε στο 6,8%, το 2012 ξεπέρασε το 24,3%.
Όλα αυτά, τη στιγμή που παρουσιάζεται μία “διπλή γεωγραφική μετακίνηση”. Από τη μία οι μετανάστες μειώνονται και από την άλλη και στην Κρήτη, παρά την ύπαρξη υψηλών προδιαγραφών ερευνητικών και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, υπάρχει μία τεράστια αιμορραγία μορφωμένων νέων προς το εξωτερική. Αυτή η “πληγή”, όπως την χαρακτήρισε ο κ. Σταθάκης, “πρέπει να κλείσει πάση θυσία”
Για να συμβεί αυτό βασική προϋπόθεση είναι και η δημιουργία θεσμικού πλαισίου όπου θα διασαφηνίζονται τα όρια των σχέσεων ερευνητικού τομέα με δημόσια πανεπιστημία και το πέρασμα της παραγόμενης τεχνογνωσίας στις επιχειρήσεις του νησιού που θα δημιουργήσει ένα συγκριτικό αποτέλεσμα.
Ο κ. Σταθάκης αναφέρθηκε επίσης στο ρόλο των τραπεζών δίνοντας έμφαση στον σημαντικό ρόλο των Συνεταιριστικών Τραπεζών της Κρήτης, της Παγκρήτιας και των Χανίων. Όπως σημείωσε:
“Η θεσμική θωράκιση του συνεταιριστικού τραπεζικού τομέα και η συνεργασία των σχετικών ιδρυμάτων σε ένα δευτεροβάθμιο επίπεδο σε συνδυασμό με την ύπαρξη μιας ισχυρής αναπτυξιακής τράπεζας προδιαγράφει για εμάς τα ψήγματα ενός νέους τραπεζικού χάρτη για τη χώρα.”
Όσο αφορά τις ΑΠΕ και το ζήτημα της ενέργειας, ξεκαθάρισε ότι προτεραιότητα του ΣΥΡΙΖΑ είναι ο απεγκλωβισμός από το πετρέλαιο και η προώθηση των ΑΠΕ, όχι όμως με τον τρόπο που έχει συμβεί έως τώρα, με απόλυτο σεβασμό των τοπικών κοινωνία ενώ διατύπωσε για άλλη μία φορά την απόλυτη αντίθεση στη μετατροπή της Κρήτης σε μία τεράστια μπαταρία για τις ανάγκες άλλων, εκτός Κρήτης.
Για τα απορρίμματα και τη διαχείρισή τους, αφού αναφέρθηκε στις κακές πρακτικές που παρατηρούνται τόσο σε περιφερειακό επίπεδο όσο και σε δήμους της Κρήτης αναφέρθηκε στην “υποδειγματική” μονάδα διαχείρισης στα Χανιά η οποία θα έπρεπε να αποτελεί “το πρότυπο μια αποκεντρωμένης τοπικής διαχείρισης” αν και σήμερα βρίσκεται υπό την απειλή της ιδιωτικοποίησης.
Σχετικά με τον ΒΟΑΚ ο κ. Σταθάκης δήλωσε ότι πρέπει να προχωρήσει άμεσα η αναβάθμιση ή ανακατασκευή πολλών τμημάτων του δρόμου μέσω όμως “από ένα ολοκληρωμένο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό”. To ίδιο ισχύει και για τις κάθετες διόδους για τις γεωργικές περιοχές.
Έμφαση επίσης δόθηκε στην αναγκαιότητα “να φανταστούμε ένα μέλλον στο οποίο ο δημόσιος χώρος επεκτείνεται”, στον οποίο η χρήση του αυτοκινήτου περιορίζεται και μέσα από ένα σύνθετο σύστημα μεταφορών, με την επέκταση των μέσων μαζικής μεταφοράς και των συστημάτων των πράσινων εφοδιαστικών αλυσίδων, “θα αναδείξουμε το δυναμική και την κληρονομιά τους”.
O κ. Σταθάκης τελείωσε την ομιλία του με μία αναφορά στο περιβάλλον, όχι ως πόρο, αλλά ως πλούτο που πρέπει να διασφαλιστεί για να μεταβιβαστεί στις επόμενες γενιές.
“Μέσα από την θεσμική θωράκιση των σημείων εξαιρετικού φυσικού κάλους του τόπου, των παραλιών και των προστατευόμενων περιοχών. Την μέριμνα για την μη υπερεξάντληση των αποθεμάτων, του νερού και της γης, που σήμερα απειλούνται.”
Διαβάστε και τα 11 σημεία της ομιλίας που εμπερικλείουν το πρόγραμμα μίας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για την Κρήτη:
1. Εισαγωγή
Κυρίες και κύριοι
Έχουμε την τύχη να κάνουμε αυτή την συζήτηση σε μια πολύ κρίσιμη συγκυρία.
Σε μια εποχή που είναι σαφές ότι δεν διακυβεύεται μόνο το μέλλον της προεδρικής εκλογής και της παρούσας κυβέρνησης.
Αλλά μια στιγμή που αυτό που αναζητούμε είναι συνολικά ένα διαφορετικό οικονομικό και κοινωνικό προσανατολισμό για την ελληνική κοινωνία.
Και δεν υπάρχει καλύτερη περίοδος για να θέσουμε όλα αυτά τα μεγάλα και ανοιχτά ερωτήματα για την ελληνική κοινωνία αλλά και για την ιδιαίτερη μας πατρίδα, την Κρήτη.
Ο προγραμματικός λόγος του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα είναι ένα από τα μεγαλύτερα όπλα του. Όχι επειδή απαραίτητα είναι καθολικός ή θεραπεύει κάθε πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Αλλά επειδή, μέσα από τις διαφορετικές κλιμακώσεις του, συνθέτει ένα σώμα ιδεών για μια διαφορετική πορεία για την ελληνική κοινωνία.
Γιατί υποχρεώνει τους αντιπάλους μας και τους διεθνείς μας συνομιλητές να τοποθετηθούν απέναντι σε αυτόν και, είτε συμφωνούν είτε διαφωνούν, να συνομιλήσουν με αυτά που λέμε και με αυτό τον τρόπο να αντιληφθούν αυτό που λέγαμε τόσο καιρό.
Ότι τα μνημόνια δεν ήταν ποτέ μονόδρομος για την ελληνική κοινωνία.
Ο προγραμματικός μας λόγος, εν ολίγης, μας επιτρέπει να θέτουμε εμείς την ατζέντα και νομίζω ότι δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα για αυτό που λέω από τον τρόπο με τον οποίο επέδρασαν οι διακηρύξεις μας από την Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης στη δημόσια συζήτηση.
Επ’ αφορμή αυτού, επιτρέψτε μου να πω δύο λόγια για τον τρόπο που δομείται το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Θα μπορούσαμε να τον χωρίσουμε σε δύο διαφορετικής τάξεις κειμένων. Στο άμεσο πρόγραμμα, αυτό της ΔΕΘ, και στις θέσεις. Θέσεις χωρισμένες θεματικά και γεωγραφικά. Θέσεις που δεν τις αντιλαμβανόμαστε ως ένα κλειστό σύνολο ιδεών, αλλά ως ιδέες τις οποίες θέλουμε να τις θέσουμε στη δημόσια συζήτηση με τους παραγωγικούς φορείς και τις τοπικές κοινωνίες, να πείσουμε για αυτές αλλά και να τις τροποποιήσουμε από αυτό τον ζωντανό διάλογο.
Και αυτό ακριβώς είναι που έχουμε έρθει να κάνουμε σήμερα εδώ.
Να μιλήσουμε για το πώς φτάσαμε ως εδώ.
Αλλά, πάνω από όλα να συζητήσουμε για το που θα πάμε.
2. Η οικονομία της Κρήτης στην κρίση
Τα έξι τελευταία χρόνια η οικονομία της Κρήτης επηρεάστηκε από την κρίση με ένα ιδιόμορφο τρόπο που νομίζω ότι αποδεικνύει και μια σειρά από τις κριτικές μας παρατηρήσεις για τις ασκούμενες πολιτικές τα τέσσερα τελευταία χρόνια.
Όταν ξεσπάει η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση παρατηρείται μια συνολική κάμψη της οικονομίας. Οι κλάδοι στους οποίους παρουσιάζει μια ιδιαίτερη ειδίκευση όντας κατεξοχήν εξωστρεφής δραστηριότητες κάμπτονται. Ο τουρισμός στασιμοποιείται και μαζί του παρασέρνει και τις κατασκευές που στηρίζονταν στην στον τουρισμό και στην παραθεριστική κατοικία.
Όταν, όμως, η διεθνή οικονομία παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης η ελληνική οικονομία παγιδεύεται από το καταστροφικό πλαίσιο των μνημονίων και εισέρχεται σε μια φάση παρατεταμένης ύφεσης. Η κατακόρυφη μείωση της εσωτερικής κατανάλωσης μεταφέρει την κρίση από τους εξωστρεφείς κλάδους σ αυτούς που επαφίονταν στην εσωτερική ζήτηση. Έτσι από το 2010 και μετά ο εμπορικός κόσμος δέχεται το πιο σφοδρό πλήγμα την ίδια στιγμή που οι επιδόσεις στον τουριστικό τομέα, (περισσότερο για συγκυριακούς λόγους, αραβική άνοιξη, κλπ) εμφανίζει σημάδια ανάκαμψης.
Ομοίως, η συρρίκνωση της εσωτερικής ζήτησης, και όχι κάποια πολιτική που ασκείται την ίδια περίοδο, υποχρεώνει πολλές μεταποιητικές επιχειρήσεις του νησιού να στρέψουν την προσοχή τους προς τα έξω συγκρατώντας έτσι την γενική κατάρρευση που επικρατεί και στην μεταποίηση στην υπόλοιπη χώρα.
Η εικόνα αυτή νομίζω ότι αποδεικνύει με τον πλέον προφανή τρόπο αυτό που λέμε από την αρχή της περιόδου των μνημονίων. Ότι, δηλαδή, η ύφεση της ελληνικής οικονομίας δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των υπαρκτών εσωτερικών αδυναμιών της ή της ίδιας της διεθνούς κρίσης, αλλά των πολιτικών λιτότητας που καταδίκασαν πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες σε συρρίκνωση και την Ελλάδα περισσότερο από κάθε άλλη.
3. 35% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Κρήτη έκλεισαν
Το σχέδιο της βίαιης εσωτερικής υποτίμησης σάρωσε τον ιδιωτικό τομέα. Η υπερχρέωση σταδιακά συρρίκνωσε τα κεφαλαιακά αποθέματα των επιχειρήσεων ακόμα και στους κλάδους που διατηρούσαν την δυναμική τους. Ο συνδυασμός της υπερφορολόγησης και της αδυναμίας άντλησης κεφαλαίων από τις συστημένες τράπεζες συρρίκνωσε και τις επενδύσεις στο νησί.
Οι λίγες ΑΕ στο βαθμό που είναι στον τουρισμό ή πέριξ επιβιώνουν. Ωστόσο στο χώρο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων η κατάσταση είναι δραματική. Από τις περίπου 50.000 μικρές επιχειρήσεις του νησιού περί του 35% έχει αναγκαστεί να βάλει λουκέτο. Όσο εξελισσόταν αυτή η τραγωδία η κυβέρνηση, εν απουσία οποιασδήποτε πηγής χρηματοδότησης για την εσωτερική οικονομία, μιλούσε για success story, για τις επενδύσεις που έρχονται και άλλα ευφάνταστα.
Οι άμεσες ξένες επενδύσεις είχαν εκλείψει και οι ελάχιστες που πραγματοποιούταν ήταν σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που αντλούσαν χρηματοδότηση από το εξωτερικό απουσία άλλου μέσου και σε παραθεριστικές κατοικίες. Μόνο εξαίρεση, βέβαια, η διαφαινόμενη εκποίηση του αερολιμένα Χανιών που προσπαθεί να πλήξει τα θεμέλια και αυτής τη ίδιας της τουριστικής οικονομίας.
4. Έκρηξη της ανεργίας, μειώνονται οι μετανάστες, φεύγουν οι μορφωμένοι νέοι
Ο κόσμος της εργασίας και εδώ όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα είναι φυσικά το μεγαλύτερο θύμα των μνημονίων και την κρίσης. Στις ιδιαίτερες συνθήκες της κρητικής οικονομίας παρουσιάζεται η εξής παράδοξη εικόνα. Η Κρήτη, περιφέρεια με της χαμηλότερη ανεργία προ κρίσης, παρουσιάζει τα πρώτα χρόνια της κρίσης την ταχύτερη αύξηση. Την περίοδο όμως των μνημονίων παρόλο την εκρηκτική της άνοδο σε όλη τη χώρα η αύξηση της είναι ελαφρά χαμηλότερη από ότι αλλού. Έτσι, ενώ προ κρίσης η ανεργία το 2007 βρίσκεται στο 6,8% το 2012 πλέον είναι στο 24,3%.
Παρουσιάζεται παράλληλα μια διπλή γεωγραφική μετακίνηση. Από τη μια οι μετανάστες μειώνονται τα πρώτα χρόνια της κρίσης και στην συνέχεια σταθεροποιούνται. Από την άλλη, και παρά την πλειάδα ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων στο νησί, ξεκινάει μια τεράστια αιμορραγία μορφωμένων νέων προς το εξωτερικό. Μια πληγή που παραμένει ανοικτή παρά την υποτιθέμενη σταθεροποίηση της οικονομίας. Μια πληγή που πρέπει να κλείσει πάση θυσία.
Εδώ βρισκόμαστε λοιπόν.
Και ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για αυτά που επείγουν.
Για το που πάμε.
Και για να θέσουμε αυτά τα ερωτήματα πρέπει να επίσης να αναρωτηθούμε. Με ποιους πόρους, με ποιες πρώτες ύλες και με ποιες προϋποθέσεις μπορεί να επανέλθει η οικονομία μας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και να ορθοποδήσει η κοινωνία;
5. Παράδειγμα προς μίμηση οι συνεταιριστικές τράπεζες της Κρήτης
Στο ερώτημα των πόρων ο ΣΥΡΙΖΑ μέσα από τις διακηρύξεις της ΔΕΘ έχει δώσει μια σειρά από απαντήσεις. Η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος της χώρας και η διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών με άμεση ζημιά για το ελληνικό δημόσιο διαμορφώνει όρια στο κατά πόσο μπορεί να στηριχτεί η ελληνική οικονομία στο μέλλον της σε αυτές. Σε αυτές τις εξαιρετικές συνθήκες πρέπει να εφεύρουμε εξαιρετικές λύσεις που να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα στην πραγματική τους διάσταση. Και η πραγματικότητα είναι ότι ο μέχρι σήμερα σχεδιασμός για την μελλοντική βιωσιμότητα των συστημικών τραπεζών δεν σχετίζεται με την στήριξη που θα δώσουν προς την πραγματική οικονομία.
Ως εκ τούτου έπρεπε να βρούμε δύο λύσεις για τα δύο προβλήματα που πλέον χρονίζουν. Τη ρύθμιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, την οποία προτείνουμε να γίνει με ένα καθολικό κανονιστικό πλαίσιο με αυστηρά κοινωνικά κριτήρια, που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να ξανασχεδιάσουν το μέλλον τους και άρα είναι σε θέση να επανεπενδύσουν. Και, ταυτόχρονα, να βρούμε πηγές χρηματοδότησης της ιδιωτικής οικονομίας. Η πρόταση μας για την ίδρυση αναπτυξιακής τράπεζας προσπαθεί να απαντήσει σε αυτό ακριβώς το ερώτημα.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90 η Κρήτη ήταν στην κορυφή των απορροφήσεων κοινοτικών ενισχύσεων στον ιδιωτικό τομέα. Σήμερα όμως βρισκόμαστε σε μια διαφορετική εποχή. Το νέο ΣΕΣ θα μπορεί να επιδοτεί τις μεγαλύτερες ιδιωτικές επενδύσεις αλλά το πρόβλημα της αδυναμίας άντλησης κεφαλαίων κίνησης για τις ΜμΕ θα παραμείνει ανοιχτό αν δεν δημιουργήσουμε ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία.
Στο νέο τοπίο πρέπει συνολικά να επανανοηματοδοτήσουμε την λογική και την κατεύθυνση των κρατικών ενισχύσεων προς τον ιδιωτικό τομέα. Η χώρα χρειάζεται άμεσα ένα νέο αναπτυξιακό νόμο, αλλά η λογική στην οποία αυτός θα κινείται πρέπει να διαφοροποιηθεί από τις δύο προηγούμενες δεκαετίας. Οι άμεσες ενισχύσεις πρέπει να εστιάσουν σε τομείς και κλάδους που θα δώσουν την απαραίτητη αναπτυξιακή δυναμική και ο συνολικός σχεδιασμός πρέπει να αναπροσανατολιστεί προς τις έμμεσες ενισχύσεις, την τόνωση της περιφερειακής διάστασης των νόμων και στα περιβαλλοντικά και εργασιακά κριτήρια για την παροχή των ενισχύσεων.
Ωστόσο η κρητική οικονομία έχει να μας δώσει μερικά πολύ σημαντικά διδάγματα για την μορφή και την λειτουργία του τραπεζικού τομέα αν δεν θέλουμε στο μέλλον να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος. Υπό συνθήκες κατάρρευσης του τραπεζικού τομέα οι δύο συνεταιριστικές τράπεζες της Κρήτης έδιναν ανάσες ζωής στην οικονομία του νησιού. Και οι δύο μαζί έχουν ενεργητικό 0,6 και 1,6 δις και δραστηριοποιούνται κατά 87% στην χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων, δραστηριότητα που, ας σημειωθεί, ενισχύθηκε ακόμα και την περίοδο της κρίσης.
Όλα αυτά τα επιτεύγματα έγιναν ενώ, με προκλητικό τρόπο, οι τράπεζες αυτές δανείζονται και άρα δανείζουν με υψηλότερα επιτόκια. Ενώ η πολιτική της ανακεφαλαιοποίησης και η «Βασιλεία 2» σκιαγραφούσε ένα τραπεζικό τοπίο με μόνο τις 4 συστημικές τράπεζες. Και ενώ οι κυβερνήσεις με εγκληματικό τρόπο ωθούσαν τις συνεταιριστικές τράπεζες στη χώρα σε εκκαθάριση ή χρεοκοπία. Η πολιτική όμως της μη επένδυσης σε θολά χρηματοπιστωτικά προϊόντα και σε στεγαστικά δάνεια και η επένδυση στην τοπική οικονομία έχει δώσει καρπούς για την Παγκρήτια και την Χανίων.
Η θεσμική θωράκιση του συνεταιριστικού τραπεζικού τομέα και η συνεργασία των σχετικών ιδρυμάτων σε ένα δευτεροβάθμιο επίπεδο σε συνδυασμό με την ύπαρξη μιας ισχυρής αναπτυξιακής τράπεζας προδιαγράφει για εμάς τα ψήγματα ενός νέους τραπεζικού χάρτη για τη χώρα.
6. Αναγκαιότητα η διασύνδεση ιδιωτικού και ερευνητικού τομέα στην Κρήτη
Δεν είναι όμως μόνο στο ζήτημα των τραπεζών που η τοπική οικονομία έχει να μας δώσει ενδιαφέροντα διδάγματα. Στον τομέα της έρευνας και τεχνολογίας παρατηρούμε τις πιό εντυπωσιακές και αντιφατικές διεργασίες. Η Κρήτη παρουσίαζε δαπάνες 0.9 επί του τοπικού ακαθάριστου προϊόντος σε σχέση με το πανελλαδικό 0,6 του ΑΕΠ την περίοδο 2000-2008. Και ταυτόχρονα επιδείκνυε μικρότερο από το εθνικό μέσο όρο σε επιχειρηματική δαπάνη για Ε&Τ.
Έτσι έχουμε την αντιφατική εικόνα ενός ερευνητική τομέα που παράγει και κινείτε σε μια διεθνοποιημένη ερευνητική αγορά και ενός ιδιωτικού τομέα που ενώ διψάει για τεχνολογικό εκσυγχρονισμό και ενίοτε κινείτε με επιτυχία σε αυτή την κατεύθυνση, όπως λίγα επιτυχημένα παραδείγματα στα πλαστικά ή στο κρασί αποκαλύπτουν, δεν έχει καμία διασύνδεση με τους ερευνητές του νησιού.
Για μας, λοιπόν, προέχει η δημιουργία μια δημόσιας υποδομής που θα διασύνδεει τον ιδιωτικό και κοινωνικό τομέα του νησιού με το πλούσιο ερευνητικό δυναμικό που υπάρχει. Προϋπόθεση για αυτό είναι η ύπαρξη ενός νέου θεσμικού πλαισίου που θα διασαφηνίσει τα όρια και τις οικονομικές σχέσεις του ερευνητικού τομέα με τα δημόσια πανεπιστήμια. Στόχος όχι μόνο ο τεχνολογικός εκσυγχρονισμός των επιχειρήσεων του νησιού αλλά και η δημιουργία ενός πλήρους επιχειρηματικού οικοσυστήματος στους δυναμικούς κλάδους των νέων τεχνολογιών γύρω από τα δημόσια πανεπιστήμια.
7. Ναι στις ΑΠΕ, αυστηρά χωροθετημένες, όχι σε μετατροπή της Κρήτης σε μπαταρία
Μια οικονομία που να στηρίζεται σε τεχνολογίες αιχμής και να πράττει σε ένα διεθνές περιβάλλον, να στηρίζεται στα δικά της πόδια και στους δικούς της φυσικούς πόρους. Αυτό είναι το όραμα μας.
Και αυτό το όραμα δεν μπορεί παρά να περνά και από τον τομέα της ενέργειας.
Και εδώ, φίλες και φίλοι δεν μπορούμε παρά να έχουμε καθαρές θέσεις. Πρώτη προτεραιότητα για τον νησί μας δεν μπορεί να είναι άλλη από τον περιορισμό στην χρήση των ρυπογόνων και ακριβών ορυκτών καυσίμων.
Σήμερα η Κρήτη παράγει το 20% της ενέργειας της από φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα. Η επέκταση των ΑΠΕ έγινε με άναρχο τρόπο στα πλαίσια ενός οικονομικού Ελντοράντο στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας βάζοντας πολλούς ανθρώπους και τις περιουσίες τους σε περιπέτειες. Και υλοποιήθηκε με φοβερά λάθη στο βαθμό που δεν ακολούθησε μια συγκροτημένη πολιτική χωροθέτησης τους στο νησί. Σήμερα δεκάδες παραγωγοί είναι παγιδευμένοι από τη φορολογική πολιτική στο κλάδο και από τις ανορθολογικές αυξομειώσεις στις τιμολογιακές πολιτικές.
Όλα αυτά τα λάθη όμως δεν πρέπει να μας κάνουν να χάσουμε το βλέμμα μας από τον στρατηγικό στόχο. Και αυτός δεν είναι άλλος από την παραγωγή του συνόλου των ενεργειακών αναγκών του νησιού μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ήμαστε κάθετα αντίθετοι σε οποιαδήποτε προσπάθεια να καταστεί η Κρήτη χώρος εξαγωγής ενέργειας και της μετατροπής της σε μια τεράστια μονάδα παραγωγής ενέργειας. Αλλά δεν είναι λογικό να νομιμοποιούμε την εισαγωγή πετρελαίου στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος.
Υπό αυτό το πρίσμα αντιμετωπίζουμε και το ζήτημα της ενεργειακής διασύνδεσης της Κρήτης. Ως ένα βήμα προς την σταθεροποίηση του συστήματος απαραίτητου στο μέλλον για την αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα είναι ένα θέμα υπό συζήτηση. Ως πύλη εξαγωγής ενέργειας, ωστόσο, ήμαστε κάθετα αντίθετοι.
Τέλος, πρέπει να μετασχηματίσουμε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε την εξοικονόμηση ενέργειας. Δεδομένων των καιρικών συνθηκών στο νησί και των υψηλών αυξομειώσεων στις καταναλώσεις λόγω της τουριστικής κίνησης πρέπει να αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε της πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας, και τις πολιτικές με τις οποίες θα τις στηρίξουμε, όχι ως μορφή εξοικονόμηση πόρων, αλλά ως ένα πόρο καθ’ εαυτό, ώριμο kαι συνάμα πλήρως ανεκμετάλλευτο.
8. Όχι στην ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των απορριμμάτων – πρότυπο η μονάδα στα Χανιά
Στα απορρίμματα παρουσιάζεται μια ανάλογη εικόνα κατακερματισμού. Και μια αδυναμία να τα κατανοήσουμε ως συλλογικό πλούτο, ως συλλογικό αγαθό που χρήζει συλλογικής διαχείρισης στη βάση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Και για αυτό πρέπει και εδώ να ήμαστε ξεκάθαροι. Η διαχείριση τους δεν πρέπει να περάσει στους ιδιώτες. Και, επίσης, η εκμετάλλευση τους πρέπει να κινείται προς την κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος και όχι της επιβάρυνσης του.
Με λίγα λόγια θέλουμε τα μορφές διαχείρισης των απορριμμάτων από τις οποίες η τοπική οικονομία να αντλεί πλούσιες πρώτες ύλες, μέσω της κομποστοποίησης, της ανακύκλωσης με μεγαλύτερο βαθμό εξειδίκευσης, συγκομιδή από την πηγή και της παραγωγής γεωργικών προϊόντων και λιπασμάτων βάση ενός κεντρικού σχεδιασμού. Λέμε όχι, όμως, σε όλες τις μορφές καύσης των απορριμμάτων.
Η περιφέρεια, σήμερα, ακολουθεί μια αντιφατική πολιτική που υπονομεύει και απειλεί όσα έχουμε πετύχει μέχρι σήμερα, θέτοντας πολλούς και αλληλοσυγκρουόμενους στόχους παράλληλα. Ενώ προωθεί την δημιουργία 3 μονάδων διαχείρισης γεωργικών αποβλήτων, κίνηση με την οποία συμφωνούμε, η συγκεντρωτική λογική του συστήματος και η μη συγκομιδή στην πηγή αυξάνει το δυνητικό κόστος και μειώνει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Και, ενώ στα Χανιά υπάρχει η πλέον υποδειγματική μονάδα διαχείρισης και επεξεργασίας απορριμμάτων η οποία θα έπρεπε να αποτελεί, και για εμάς είναι, το πρότυπο μια αποκεντρωμένης τοπικής διαχείρισης, βρίσκεται υπό την απειλή της ιδιωτικοποίησης. Σήμερα πλέον υπάρχει και η μελέτη του Πολυτεχνείου για την γενίκευση αυτού του μοντέλου τοπικής και οικολογική διαχείρισης των απορριμμάτων με έξι ή εφτά μονάδες σε όλο το νησί.
9. Αναβάθμιση ή πλήρη ανακατασκευή του ΒΟΑΚ, όχι στην ιδιωτικοποίηση υποδομών μεταφορών
Στις υποδομές πρέπει να αντιληφθούμε ότι η εποχή έχει αλλάξει. Και πρέπει να επίσης διδαχτούμε από τις αποτυχίες που παρήγαγαν τα προηγούμενα μοντέλα χρηματοδότησης που επιλέγονταν. Οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι έχουν αποτύχει γιατί στηρίζονταν σε ένα πρότυπο απόδοσης των ιδιωτικών κεφαλαίων 13% και όλες οι μέχρι σήμερα προσπάθειες της κυβέρνησης για την επανεκκίνηση τους ζημιώνει όλο και περισσότερο τα δημόσια ταμεία με αμφίβολα αποτελέσματα. Και, από την άλλη, το Ελ. Βενιζέλος επιβαρύνει τις προοπτικές ανάπτυξης της ιδιωτικής τουριστικής οικονομίας σε όλη την ευρύτερη περιοχή πέριξ του Λεκανοπεδίου όταν, διεθνώς, ο αστικός τουρισμός διογκώνεται. Άρα, το πρότυπο της ιδιωτικής κερδοφορίας με δημόσιο χρήμα εις βάρος των κοινωνικών αναγκών πρέπει να λάβει τέλος.
Τα έργα υποδομών, όπως αντιμετωπίζονται από την κυβέρνηση στην Κρήτη, αποτελούν κατεξοχήν παράδειγμα επικοινωνιακής εκμετάλλευσης και προσπάθειας δημιουργίας πλαστών εντυπώσεων. Και παραπέμπει σε μια εποχή διεθνούς οικονομικής άνθησης και όχι γενικευμένης καθήλωσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Για αυτό και οι παρεμβάσεις μας πρέπει να χαρακτηρίζονται από φρόνηση και σχεδιασμό. Το οδικό δίκτυο του νησιού υποφέρει σήμερα από την γήρανση και την ελλιπή συντήρηση. Ο ΒΟΑΚ έχει σειρά προβληματικών τμημάτων, στο Λασίθι, στο Καστέλι, στην διαδρομή μετά τη Χερσόνησο και αλλού, τα οποία όλοι τα γνωρίζουμε. Πρέπει κατεπειγόντως να προχωρήσει η αναβάθμιση πολλών τμημάτων του δρόμου και όπου αυτό είναι απαραίτητο η πλήρης ανακατασκευή τους μέσα από ένα ολοκληρωμένο και μακροπρόθεσμο σχέδιασμό.
Και, φυσικά, οι κάθετοι δίοδοι για τις πλούσιες γεωργικές περιοχές βρίσκονται σε εξαιρετικά προβληματική κατάσταση αυξάνοντας το κόστος των αγροτικών προϊόντων μας. Παρεμβάσεις σε όλα αυτά τα επίπεδα πρέπει να γίνουν μέσα από μια λογική αύξηση του ΠΔΕ και αντλώντας ευρωπαϊκούς πόρους πιθανά από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Όσοι όμως μιλάνε για νέα χάραξη του ΒΟΑΚ κάνουν λόγο για ιδιωτικοποίηση, για αύξηση του κόστους μεταφοράς για του πολίτες του νησιού και για επιβάρυνση του τουρισμού.
Στο ζήτημα των αερομεταφορών ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καθαρή θέση. Έχουμε πει όχι στην ιδιωτικοποίηση του αεροδρομίου Χανίων. Και ήμαστε θετικοί στην μεταφορά του αεροδρομίου Ηρακλείου που επιτάσσεται από λόγους ασφάλειας, δημόσιας υγείας και ανάδειξης του πολεοδομικού συγκροτήματος του Ηρακλείου. Πρέπει όμως να καταστεί σαφές ότι το νέο αεροδρόμιο θα είναι μια από τις τρεις πύλες εναέριας εισόδου στο νησί.
Οι μέχρι σήμερα κινήσεις στην περιοχή του Καστελίου έχουν γίνει με προχειρότητα, χωρίς μέριμνα για τους κατοίκους της περιοχής και χωρίς να έχουν εξεταστεί όλες οι δυνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες του έργου. Επί της αρχής ωστόσο, ήμαστε θετικοί.
Τέλος, να το επαναλάβουμε άλλη μια φορά. Ήμαστε εναντίον στην δημιουργία ενός τεράστιου διαμετακομιστικού κέντρου στο νότιο άκρο του νησιού από το οποίο θα επωφελούνται μόνο οι διαχειριστές του και καθόλου η τοπική κοινωνία και οικονομία.
10. Πρέπει να φανταστούμε ένα μέλλον στο οποίο ο δημόσιος χώρος επεκτείνεται
Και μια και αναφερθήκαμε στο αεροδρόμιο Ηρακλείου πρέπει να μιλήσουμε και για τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την αξιοποίηση του χώρου πρώην αεροδρομίου. Ως ένα διαφορετικό μοντέλο διαχείρισης της δημόσιας περιουσίας. Και ως ένα διαφορετικό μοντέλο χρήσης του δημόσιου χώρου και ένταξης του πρασίνου στον αστικό ιστό. Με εκμετάλλευση των υφιστάμενων κτιριακών υποδομών. Και με μεικτές χρήσεις με έντονο το πολιτισμικό στοιχείο και εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης στη διαχείριση του.
Τα αστικά κέντρα της Κρήτης δεν έχουν σήμερα την τύχη που τους αξίζει. Πρέπει και μπορούμε να φανταστούμε ένα μέλλον στο οποίο ο δημόσιος χώρος επεκτείνεται, η χρήση του αυτοκινήτου περιορίζεται και μέσα από ένα σύνθετο σύστημα μεταφορών, με την επέκταση των μέσων μαζικής μεταφοράς και των συστημάτων των πράσινων εφοδιαστικών αλυσίδων, θα αναδείξουμε το δυναμική και την κληρονομιά τους. Ζητήματα που φυσικά άπτονται της τοπικής αυτοδιοίκησης για να τα προωθήσει, στα οποία όμως χρειάζεται την αρωγή του κεντρικού κράτους και την οικονομική στήριξη, που στην επόμενη προγραμματική περίοδο ούτως η άλλως μπορεί να βρεθεί, των κοινοτικών θεσμών.
Πρέπει να φανταστούμε τα αστικά κέντρα της Κρήτης ως φυτώρια ανάπτυξης της νέας επιχειρηματικότητας στον ιδιωτικό και στον κοινωνικό τομέα. Μέσα από παρεμβάσεις που θα διευκολύνουν τις διαδικασίες αδειοδότησης των επιχειρήσεων, θα δημιουργούν, κατά το πρότυπο των ΚΕΠ, κέντρα εξυπηρέτησης επιχειρήσεων και θα παρέχουν όλη την απαραίτητη στήριξη για τα πρώτα βήματα κάθε νέας προσπάθειας στα πρώτα της βήματα.
11. Ζητούμενο η αναβίωση του συνεταιριστικού κινήματος και η θεσμική θωράκιση του φυσικού κάλους του τόπου
Συντρόφισσες και σύντροφοι, φίλοι και φίλες
Το έργο ανασυγκρότησης της ελληνικής οικονομίας είναι τεράστιο. Έχει όμως και συντελεστές, πρωταγωνιστές και πρώτους ρόλους.
Και για εμάς οι πρωταγωνιστές αυτής της προσπάθειας είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι αυτού εδώ του τόπου και το περιβάλλον του.
Οι άνθρωποι του. Οι οποίοι συνεργάζονται και δημιουργούν. Μέσα από το σεβασμό στους εργαζομένους. Μέσα από την αναβίωση του συνεταιριστικού κινήματος με οριζόντιο τρόπο ώστε να συμπεριλάβει πλήθος νέων τομέων και υπερβαίνοντας της παθογένειες του παρελθόντος. Μέσα από την προαγωγή της συνεργατικότητας και των συνεργειών μεταξύ των ΜμΕ επιχειρήσεων. Μέσα από την προώθηση της μεταβίβασης των επιχειρήσεων από γενιά σε γενιά ώστε να μην χαθεί η συσσωρευμένη γνώση και ο πλούτος αυτού του τόπου με στοχευμένες πολιτικές. Και μέσα από την δημιουργία ενός οικονομικού περιβάλλοντος στο οποίο οι νεοφυείς επιχειρήσεις θα μπορούν να ακμάσουν
Και το περιβάλλον. Το περιβάλλον της Κρήτης. Το περιβάλλον όχι ως πόρος προς εκμετάλλευση αλλά ως πλούτος για να μεταβιβαστεί στις επόμενες γενιές. Μέσα από την θεσμική θωράκιση των σημείων εξαιρετικού φυσικού κάλους του τόπου, των παραλιών και των προστατευόμενων περιοχών. Την μέριμνα για την μη υπερεξάντληση των αποθεμάτων, του νερού και της γης, που σήμερα απειλούνται. Τη δραστική μείωση και την επαναχρησιμοποίηση των παραγόμενων απορριμμάτων. Και την ενεργειακή επάρκεια του νησιού.
Αυτό είναι το όραμα μας. Μια Κρήτη με βαθιές ρίζες, που πατάει στις δικές τις δυνάμεις, για την ενέργεια, τις πρώτες ύλες, την διατροφή, την τεχνολογία και την χρηματοδότηση. Και η οποία δραστηριοποιείται, πράττει και δημιουργεί σε μια διεθνή οικονομία χωρίς να έχει να φοβηθεί απολύτως τίποτα.
Σας ευχαριστώ.