Παρά τη λειτουργία πλέον Κέντρου Φιλοξενίας Αστέγων στα Χανιά, στο κτίριο της πρώην Φιλαρμονικής, με δυνατότητα φιλοξενίας 20 συνανθρώπων μας, ακόμα και στις μέρες τις μεγάλης βαρυχειμωνιάς βλέπουμε σε κεντρικούς δρόμους στα Χανιά να κοιμούνται άστεγοι, με πολλούς συμπολίτες μας να αναρωτιούνται, γιατί δεν επιλέγουν να κοιμηθούν στο Κέντρο Φιλοξενίας που πλέον λειτουργεί.
Η εμπειρία δείχνει ότι οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί. Και είναι σημαντικοί
1. Όροι λειτουργίας. Κατ’ αρχάς είναι οι ίδιοι οι όροι λειτουργίας αυτών των χώρων που πολλές φορές αποκλείουν ένα μεγάλο μερίδιο αστέγων αφού για να γίνουν αποδεκτοί πρέπει να μην έχουν πρόβλημα αλκοολισμού, ναρκωτικών ή ψυχικό. Τέτοιες εγκαταστάσεις δίχως κατάλληλα προγράμματα επανένταξης, πάντα θα λειτουργούν μόνο σε ένα πολύ βασικό επίπεδο και για μια σχετικά μικρή μερίδα αστέγων.
2. Δεν επιτρέπονται τα ζώα. Όμως για πολλούς άστεγους το να ανταλλάξουν την πιστή συντροφιά του σκύλου τους για ένα μέρος να κοιμηθούν δεν αποτελεί επιλογή. Φαντασθείτε τον σκύλο σας που τον έχετε μια ζωή και τον αντιμετωπίζετε ως μέλος της οικογένειάς σας. Τώρα φαντασθείτε ότι μένετε άστεγος και το μόνο που σας έχει μείνει είναι αυτός ο πιστός σύντροφος. Σε κατάσταση αστεγίας οι σχέσεις συντροφικότητας που διαμορφώνει ένας άνθρωπος με έναν σκύλο είναι πολύ πιο έντονες. Και για ένα μεγάλο αριθμό άστεγων, το να παρατήσουν τον σκύλο τους για να κοιμηθούν σε ένα κρεβάτι, απλά δεν είναι επιλογή.
3. Φόβος ότι θα κολλήσουν παράσιτα όπως ψείρες ή ψύλλους. Μπορεί να φαντάζει περίεργο, όμως οι άστεγοι πολλές φορές αποφεύγουν αυτούς τους χώρους εξαιτίας του φόβου ότι θα κολλήσουν κάποιο είδος παράσιτου. Ανεξαρτήτως του πόσο καθαροί είναι αυτοί οι χώροι, ο κίνδυνος για να κολλήσεις κάποιο παράσιτο είναι υψηλοί. Και αυτό δεν είναι ζήτημα του προσωπικού που εργάζεται στο καταφύγιο και της δουλειάς που κάνουν, είναι απλά μια αλήθεια που ισχύει όπου συγκεντρώνονται και κοιμούνται μαζί πολλοί άνθρωποι. Κάποιοι άστεγοι συνήθως κουβαλούν πολλά παράσιτα, κυρίως επειδή κοιμούνται σε πολλά διαφορετικά μέρη. Οπότε, αν κοιμάσαι κάθε βράδυ σε ένα κρεβάτι που έχει κοιμηθεί μια σειρά άλλων ανθρώπων, ή, αν κοιμάσει δίπλα σε άλλους ανθρώπους που είναι πιθανό να κουβαλάνε παράσιτα, στο τέλος είναι σχετικά αναπόφευκτο να κολλήσεις κάτι. Και όταν είσαι άστεγος, το να καταπολεμήσεις αυτά τα παράσιτα είναι πολύ πιο δύσκολο από όταν έχεις σταθερή στέγη.
4. Οι ώρες λειτουργίας ή η τοποθεσία του καταφυγίου. Πολλοί πιστεύουν ότι οι άστεγοι δεν εργάζονται. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Πολλοί εργάζονται. Και μερικές φορές οι ώρες λειτουργίας του καταφυγίου ή η τοποθεσία του απλά δε βολεύουν για να μπορούν να το χρησιμοποιήσουν. Ένας άλλος λόγος είναι ότι πολλά καταφύγια απαιτούν από τους χρήστες τους να συμμετάσχουν σε προγράμματα απεξάρτησης από ναρκωτικά ή άλλα παρεμφερή προγράμματα που συνήθως λειτουργούν εργάσιμες ώρες της ημέρας, κάθε μέρα ή τις περισσότερες ημέρες που χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις, είτε έχουν πρόβλημα με ναρκωτικά ή αλκόολ, είτε δεν έχουν. Ως εκ τούτου, ένα μερίδιο αστέγων επιλέγει να μένει στο δρόμο ώστε να μπορεί να συνεχίσει να εργάζεται.
5. Κίνδυνος να πέσεις θύμα βίας. Πολλοί άστεγοι έχουν άσχημες εμπειρίες από καταφύγια. Οι εγκληματίες γνωρίζουν ότι η αστυνομία δε λαμβάνει στην πλειοψηφία των περιπτώσεων σοβαρά καταγγελίες αστέγων όταν πέφτουν θύματα βίας και το εκμεταλλεύονται. Αν και στα Χανιά, ο χώρος φιλοξενίας είναι μικρός, σε μεγάλες εγκαταστάσεις στο εξωτερικό, υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που παραμονεύουν έξω από καταφύγια με στόχο να βρούνε άστεγους για να τους δείρουν, μόνο και μόνο για την ευχαρίστησή τους. Επίσης, έχουν υπάρξει περιπτώσεις βιασμών και άλλων ειδών βίας. Και όταν ένας άστεγος έχει ένα τέτοιο βίωμα, δύσκολα θα ξαναπλησιάσει έναν τέτοιο χώρο. Επίσης, η συσσώρευση μεγάλου αριθμού ανθρώπων με διαφορετικά χαρακτηριστικά και πολλά προβλήματα σε έναν κλειστό χώρο κάποιες φορές συντελεί στη δημιουργία επεισοδίων. Και το προσωπικό συνήθως είναι λίγο και ανεκπαίδευτο για να μπορεί να ανταποκριθεί σε τέτοιες καταστάσεις.
6. Φόβος ότι θα κολλήσουν κάποια αρρώστια. Οι ιοί μεταφέρονται πολύ πιο γρήγορα σε κλειστούς χώρους. Και πάντα υπάρχει κάποιος που βήχει. Ένας από τους λόγους που είναι τόσο δύσκολο να κοιμηθείς σε ένα καταφύγιο είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι που βήχουν ασταμάτημα. Κάποιοι βήχουν από ψυχολογικούς λόγους, άλλοι όμως έχουν χρόνιες αρρώστιες. Και όταν κοιμάσαι στους δρόμους, ακόμα και μία γρίπη μπορεί να θέσει τη ζωή σου σε κίνδυνο.
8. Χωρισμός από άλλα μέλη οικογένειας. Αν και αυτο δεν ισχύει στην περίπτωση των Χανίων, σε άλλους ξενώνες είναι ένας σημαντικός παράγοντας. Οι γυναίκες μπορούν να φέρουν τα παιδιά τους στις εγκαταστάσεις, όμως αγόρια από 13 ετών και άνω χρειάζεται να μένουν σε καταφύγια αστέγων για άνδρες, στα οποία είναι πιθανό να μη μπορούν να μπουν λόγω έλλειψης χωρητικότητας. Μπορείτε να φαντασθείτε μία μάνα να αφήνει τον έφηβο γιο της να κοιμηθεί μόνο στο δρόμο ενώ αυτή θα κοιμάται μέσα σε έναν ξενώνα; Οι περισσότεροι γονείς δε θα αφήσουν τα παιδιά τους, κι έτσι, επιλέγουν όλοι μαζί ως οικογένεια να κοιμούνται σε κάποιο αμάξι ή έξω σε κάποια καβάτζα. Επίσης τα παιδιά δε μπορούν να μείνουν στην πλειοψηφία των ξενώνων για άνδρες. Έτσι ένας πατέρας δε θα μπορεί ποτέ να μείνει με το παιδί του σε έναν ξενώνα.
9. Οι υποθέσεις που κάνει το προσωπικό για τον χαρακτήρα του αστέγου. Αν και σπάνια ακούγεται φωναχτά, πολλοί που εργάζονται σε καταφύγια θεωρούν όλους τους ανθρώπους που χρειάζονται τις υπηρεσίες τους, ως εξαρτημένους από ναρκωτικά ή εγκληματίες. Άλλοι πάλι φέρονται στους άστεγους σα να είναι παιδιά και όχι ενήλικες, και αυτό είναι εξαιρετικά προσβλητικό. Εξαιτίας αυτών των συμπεριφορών, πολλοί άστεγοι επιλέγουν να παραμείνουν στους δρόμους. Αν και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι προθέσεις του προσωπικού αλλά και των εθελοντών είναι οι καλύτερες, πολλές φορές κατορθώνουν το ανάποδο από το επιθυμητό.
10. Κίνδυνος να τους κλέψουν. Αν και η πλειοψηφία των αστέγων δεν είναι κλέφτες, κάποιοι είναι. Και δε χρειάζονται πολλοί κλέφτες για να δημιουργήσουν πρόβλημα σε έναν κλειστό χώρο. Όταν δεν έχεις ένα σπίτι, αυτό το λίγο που εχεις γίνεται πολύτιμο, γιατί είναι ότι έχεις. Μεταξύ αυτών που μπορούν να τους κλέψουν είναι ένα ζευγάρι παπούτσια. Κάποιοι που βιώνουν αυτή την εμπειρία δύσκολα μένουν ξανά σε κάποιο καταφύγιο.
11. Απουσία ιδιωτικότητας και φόβος πολυκοσμίας. Πολλοί νομίζουν ότι κάποιος επειδή είναι άστεγος δεν τον νοιάζει η ιδιωτικότητά του. Η απόλυτη απουσία ιδιωτικότητας μπορεί να είναι εξαιρετικά ενοχλητική για κάποιους ανθρώπους, ειδικά όταν έχουν κάποιο ψυχικό νόσημα που τους κάνει να φοβούνται την πολυκοσμία, όπως κλειστοφοβία.