Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης
1) Αρνούμενοι την αυτοδιάθεση των Καταλανών ακυρώνουμε αυτόματα τη δυνατότητα επιλογής των λαών και των εργαζόμενων τάξεων να επιλέγουν να διαχειριστούν το πολιτικό και κοινωνικό παρόν και μέλλον τους, ακόμα κι όταν εμπλέκονται σε αυτό πολλές αντιφάσεις και ιδεολογικά μπερδέματα. Δυστυχώς όμως για όσους ευαγγελίζονται μια ανύπαρκτη ιδεολογική καθαρότητα ως προαπαιτούμενο για να στηρίξουν μια πολιτική, κινηματική ή απελευθερωτική διαδικασία, η ιστορική πραγματικότητα και οι εξελίξεις των τελευταίων μηνών έρχονται να τους διαψεύσουν. Παράλληλα, με αυτό τον τρόπο, αποδεχόμαστε την δυνατότητα της αντίδρασης να επιβάλλει την θέληση της σε βάρος των κοινωνικών αναγκών και συμφερόντων.
2) Την ίδια ακριβώς ώρα και στιγμή που τα αστικά επιτελεία στην ΕΕ και στις ΗΠΑ αναγνωρίζουν στην Ισπανία το δικαίωμα να αντιτίθεται στην ανεξαρτησία του Καταλανικού λαού (χρησιμοποιώντας μεθόδους οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής και φυσικής καταστολής, φυλακίζοντας ακτιβιστές και προχωρώντας σε συνταγματικά πραξικοπήματα αγνοώντας ακόμα και την ύπαρξη καθαρά αστικών, δημοκρατικών δικαιωμάτων όπως της δυνατότητας της ψήφου), ο λαός της περιοχής βρίσκεται αντιμέτωπος με την άρνηση αυτών ακριβώς των δυνάμεων στο να έχει τη δυνατότητα για να καθορίζει το ίδιο του το μέλλον. Δυστυχώς, υπάρχει κι ένα τμήμα, όχι ενιαίο, μειοψηφικό, εντός της Αριστεράς (ή της “Αριστεράς”, αν θέλετε) που εκφράζει ενστάσεις κι αντιρρήσεις σχετικά με την ανεξαρτησία. Οι θεωρίες, αντιφατικές μεταξύ τους αλλά και με κοινή βάση την αμφισβήτηση της δυνατότητας της εργαζόμενης πλειοψηφίας να επιλέγει το μέλλον της, μέσα από υπαρκτές αντιφάσεις, διλήμματα και προβλήματα, που βλέπουν ενδοαστικές αντιθέσεις χωρίς να τις κατονομάζουν, που εντοπίζουν ιμπεριαλιστικούς χειρισμούς για την διάλυση της εθνικής ενότητας της Ισπανίας ή που ανησυχούν για την επέκταση του φαινομένου στην ΕΕ, λειτουργούν αρνητικά, αν όχι αντιδραστικά, κι έναντια στην στήριξη που αυτές τις κρίσιμες στιγμές εκδηλώνεται υπέρ του Καταλανικού λαού.
3) Το ζήτημα δεν είναι να υπάρχει μια στείρα αποδοχή της καταλανικής αυτοδιάθεσης ή και μια μονόπλευρη στοχοποίηση και καταγγελία της. Αντίθετα με βάση τις υπαρκτές ανάγκες, δυνατότητες και εξελίξεις χρειάζεται να οικοδομηθεί μια γόνιμη πολιτική παρέμβαση που θα ενισχύει τις εργατικές, κοινωνικές δυνάμεις στην Καταλωνία (κι όπου εκφράζονται τέτοιες τάσεις ή και ευρύτερα) για να μην περιοριστούν οι διεκδικήσεις στο ζήτημα της εθνικής αυτοδιάθεσης αλλά στο να προχωρήσουν οι διαδικασίες για την προετοιμασία και την οργάνωση του αγώνα για την ταξική και κοινωνική χειραφέτηση. Κι αυτά δεν είναι θεωρητικά ζητήματα ή οι ιδέες κάποιων ουτοπιστών αλλά θέματα που ανοίγουν στο σήμερα και που ζητούν άμεση λύση: για παράδειγμα, απέναντι στην ενεργοποίηση του νόμου 155 που φέρνει τον ολοκληρωτικό έλεγχο της καταλανικής οικονομίας και κοινωνίας στην κεντρική, ισπανική διοίκηση ή απέναντι στην φυγή των μεγάλων καταλανικών εταιρειών και τραπεζών στο εξωτερικό για να αποφύγουν τις συνέπειες της αυτοδιάθεσης, ενώ προκαλούν οικονομική ζημιά στην περιοχή, η μόνη λύση είναι το πέρασμα της κοινωνικής διακυβέρνησης στα χέρια της πλειοψηφίας κάτω από εργατικό έλεγχο.
4) Προβληματική είναι η θέση που εκπορεύεται από νεοφιλελεύθερους κύκλους (ή, το χειρότερο, από αριστερούς) πως το κίνημα της αυτοδιάθεσης είναι βαθειά συντηρητικό. Αυτή είναι μία λανθασμένη αντίληψη που διαβάζει το παρόν με τα δεδομένα του παρελθόντος αγνοώντας πως τα συνθήματα και τα πλακάτ των διαδηλώσεων που ξεκίνησαν με τις διαμαρτυρίες κατά της καταστολής του δημοψηφίσματος αντανακλούν και το χαρακτήρα του κινήματος.
Σε πρώτη γραμμή, όπως μας πληροφορεί ο Νίκος Λούντος από την Βαρκελώνη σε σχετική ανταπόκριση (α), είχαν έρθει οι φωνές και τα τραγούδια για τη δημοκρατία, τα δικαιώματα, ενάντια στη Χωροφυλακή και την αστυνομία. Ξεκινώντας με αιτήματα όπως “Θα ψηφίσουμε”, “Θέλουμε να ψηφίσουμε”, η νεολαία άρχισε να φωνάζει “Έξω οι κατοχικές δυνάμεις” προς την Αστυνομία ενώ δεν υπήρξε το παραμικρό ίχνος μισαλλοδοξίας στις κινητοποιήσεις. Πουθενά οι κινητοποιήσεις δεν απέκτησαν στόχευση των Καταλανών ενάντια σε Ισπανούς, ούτε έχει ακουστεί κανένα παρόμοιο σύνθημα μέχρι σήμερα. Αντίθετα σε όλες τις διαδηλώσεις έχουν περίοπτη θέση τα πανό ότι δεν είναι ευπρόσδεκτοι οι φασίστες, ενάντια στο ρατσισμό και ότι οι πρόσφυγες είναι καλοδεχούμενοι. Το ερώτημα για το πώς συνεχίζουμε άρχισε να απαντιέται αυθόρμητα με πολύ κόσμο που μιλούσε για κήρυξη γενικής απεργίας ώσπου αυτό έγινε πραγματικότητα δύο μέρες μετά την ημέρα του δημοψηφίσματος. Οι φοιτητές έκαναν γρήγορα ένα βήμα μπροστά και άρχισαν τις καταλήψεις των Πανεπιστημίων, σε πολλές περιπτώσεις, όπως στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης σε συνεργασία με τους εργαζόμενους και τους διδάσκοντες. “Αδειάζουμε τις αίθουσες, γεμίζουμε τους δρόμους” ήταν το σύνθημα και έγινε πράξη παντού με μαζικές καταλήψεις που έγιναν κέντρο οργάνωσης πρωτοβουλιών και επιτροπών για την υπεράσπιση του δημοψηφίσματος, με επιτροπές που πλέον υπάρχουν σε γειτονιές σε πόλεις και χωριά. Στις αγροτικές περιοχές της Καταλωνίας έγιναν μάλιστα τοπικές διαδηλώσεις με τρακτέρ, στα γήπεδα οι αγώνες ξεκινούσαν και τελείωναν με τραγούδια “Μποταρέμ” (Θα ψηφίσουμε). Επίσης, απέναντι στην κατάσχεση του προεκλογικού υλικού, κάθε εκτυπωτής σε σπίτι, γραφείο, και κάθε φωτοτυπικό μηχάνημα έγινε όπλο ενώ κανείς δεν έβγαινε για αφισοκόλληση μόνος του. Παντού οργανώνονταν τοπικές διαδηλώσεις για ασφαλή αφισοκόλληση: σε πολλές γειτονιές βγήκαν εκατό και διακόσιοι άνθρωποι να αφισοκολλήσουν ταυτόχρονα.
Να υπενθυμίσουμε εδώ αυτό που έχουμε σημειώσει και σε άλλη παρέμβαση μας, πως όλα τα παραπάνω “δεν είναι μία μάχη μόνο για την αυτοδιάθεση αλλά κάτι πολύ ευρύτερο: μια μάχη που εκφράζει τη συνολικότερη οργή ενάντια στη λιτότητα, τη διαφθορά, την καταστολή και την διακυβέρνηση του Παλατιού, που αναπτύσσεται και σε ολόκληρη την Ισπανία, τουλάχιστον από το 2012 μέχρι σήμερα. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι μέσα στο φιλο-ανεξαρτησιακό ρεύμα στην Καταλονία, όσο κι εκτός, έχει αναπτυχθεί μια συνολικότερη αριστερή στροφή. Οι σύμμαχοι του Ποδέμος κέρδισαν τη δημαρχία στην Βαρκελώνη (όσο κι αν η Δήμαρχος της πόλης κρατάει τώρα “ίσες” αποστάσεις σχετικά με το δημοψήφισμα) ενώ και στις ισπανικές εκλογές ήρθαν πρώτοι στην Καταλονία. Εντός του ανεξαρτησιακού ρεύματος η ίδια στροφή εκφράστηκε με άνοδο του αντικαπιταλιστικού CUP και της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς”. (β)
5) Σε όλα τα παραπάνω μπορεί να τεθεί η πολύ θεμιτή ένσταση πως “ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα” και πως θα πρέπει να διατηρούμε τις επιφυλάξεις μας για μια διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη. Πέρα βέβαια ότι εξαρτάται από την φύση του σκοπού η οποία κριτική που πρέπει να κάνουμε, το καλύτερο είναι να δούμε πως έχουν τα πράγματα σήμερα στην Καταλονία, σύμφωνα και με τις σχετικές ανταποκρίσεις από το μέτωπο του αγώνα. Σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Καρβάλααπό την Βαρκελώνη και για λογαριασμό της εφημερίδας Socialist Worker (γ):
“η κήρυξη της ανεξαρτησίας έρχεται μετά από την συγκλονιστική υπεράσπιση του δημοψηφίσματος από εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους τη 1 Οκτώβρη και τη Γενική Απεργία στις 3 Οκτώβρη. Έρχεται επίσης μετά από κάποιες βδομάδες δισταγμού, ακόμα και μέχρι χθες, τη δεξιάς πτέρυγας του Καταλανικού εθνικισμού. Στο τέλος αυτοί οι δισταγμοί ξεπεράστηκαν από την άρνηση του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος (PP) του Ραχόι να κάνει την παραμικρή παραχώρηση σε συνδυασμό με την εκκωφαντική απάντηση των από τα κάτω. Όταν ο Πουτζντεμόν επιχείρησε την Πέμπτη να τα ακυρώσει όλα και να καλέσει εκλογές, μια μαζική φοιτητική κινητοποίηση κινούνταν ήδη στους δρόμους της Βαρκελώνης. Οι πολιτικοί είχαν κάνει μια συμφωνία που τους φαινόταν ωραία από τα γραφεία τους -αλλά όταν θέλησαν να την παρουσιάσουν στους δρόμους έγινε πολύ φανερό ότι ήταν εντελώς απαράδεκτη. Η μάχη κάθε άλλο παρά έχει τελειώσει. Μόνο μια πολιτική ανυπακοή μαζικής κλίμακας μπορεί να αντισταθεί στην καταστολή του Ραχόι -και να αποτρέψει τις προδοσίες των Καταλανών πολιτικών. Χρειάστηκαν ήδη απεργίες, καταλήψεις, μαζικές διαδηλώσεις για να φτάσουμε ως εδώ. Θα χρειαστούν περισσότερα, και η αλληλεγγύη θα είναι απαραίτητη. Πολλοί άνθρωποι στο άκουσμα της κήρυξης της ανεξαρτησίας έκλαψαν. Κάποιοι παλεύανε γι’ αυτό δεκαετίες. Άνθρωποι πήγαν φυλακή. Το 1992, πριν του Ολυμπιακούς αγώνες της Βαρκελώνης, οι αρχές έβαλαν εκατοντάδες υποστηριχτές της ανεξαρτησίας στη φυλακή χωρίς δίκη για να τους βγάλουν απ’ τη μέση. Ακόμη και τώρα, ο Τζόρντι Σάντσες και ο Τζόρντι Κουσάρτ, οι ηγέτες των δυο βασικών οργανώσεων υπέρ της ανεξαρτησίας είναι τώρα στη φυλακή περιμένοντας να δικαστούν με την κατηγορία της “στάσης”.
Η σημερινή νίκη είναι επίσης αποτέλεσμα δεκαετιών κοινωνικών αγώνων στην Καταλονία. Του αντικαπιταλιστικού κινήματος των αρχών του 2000, των μαζικών διαδηλώσεων ενάντια στον πόλεμο στο Ιράκ το 2003 και της πάλης ενάντια στο φασισμό. Έγινε μια πολύ μαζική διαδήλωση το Φλεβάρη για την υποδοχή των προσφύγων. Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις του Αυγούστου έγινε μια διαδήλωση που ύψωσε τη φωνή ενάντια στο εμπόριο όπλων, ενάντια στο ρατσισμό και την ισλαμοφοβία και για ειρηνική συνύπαρξη σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Είναι η Καταλανική κοινωνία που πέτυχε αυτή τη νίκη ως πολυπολιτισμική κοινωνία, κι αυτός έγινε ένας κρίσιμος παράγοντας στις συζητήσεις στη Βουλή. Ο εκπρόσωπος του PP προσπάθησε να χρησιμοποιήσει μια στενή ερμηνεία του όρου Ισπανός και Καταλανός για να υπερασπιστεί την αντίθεσή του στην ανεξαρτησία. Η αριστερά -από το αντικαπιταλιστικό CUP μέχρι το ρεφορμιστή Καταλανό αντιπρόεδρο Οριόλ Ζουνκέρας υπερασπίστηκαν ξεκάθαρα έναν πιο συμπεριληπτικό ορισμό. Αυτό το όραμα για την Καταλονία συμπεριλαμβάνει τους μετανάστες από άλλες περιοχές του Ισπανικού κράτους και απ’ όλο τον κόσμο, σαν κομμάτι της πολυπολιτισμικής κοινωνίας που θα εργάζεται συλλογικά για την οικοδόμηση της Καταλανικής δημοκρατίας.
Οι ακτιβιστές της Καταλονίας έχουν ακόμα πολλή δουλειά για να χτίσουν αυτή τη δημοκρατία -και να παλέψουν ενάντια στην καταπίεση του Ισπανικού κράτους. Αλλά η κήρυξη της ανεξαρτησίας είναι ένα τεράστιο βήμα μπροστά και θα μπορούσε να γίνει το ξεκίνημα μιας θετικής αλλαγής για τους λαούς όλου του κόσμου.Η κινητοποίηση του λαού της Καταλονίας ανάγκασε σε ήττα την αστυνομική βία και τις προσπάθειες των πολιτικών να τον πουλήσουν, στέλνοντας το μήνυμα ότι αυτή η δύναμη μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε άλλα μέρη”.
Πηγές αναφοράς
(α) Η μάχη του δημοψηφίσματος: Στην Καταλωνία ζει η ανταρσία, Εργατική Αλληλεγγύη (26/9/2017),
(β) Αλληλεγγύη στην Καταλωνία, Αγώνας της Κρήτης (2/10/2017),
(γ) Η Καταλονία κηρύσσει την ανεξαρτησία της!, https://state2parastate