Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΝΑΠΟΛΕΩΝ Α΄ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ -NAPOLEON I BONAPARTE
(Αιάκιο, Κορσική 1769 – Αγία Ελένη 1821)
Στρατιωτική, πολιτική και οργανωτική μεγαλοφυΐα, Ύπατος (1799), Αυτοκράτωρ των γάλλων (1804), ιδρυτής δυναστειών, καταλυτής και θεμελιωτής θρόνων και κρατών, θρυλούμενης ελληνικής καταγωγής. Αναδείχθηκε ως στρατιωτικός κατά τους επαναστατι-κούς χρόνους στην Τουλόν (1793) και ακολούθως οργάνωσε την εκστρατεία στην Ιταλία και πέτυχε την Συνθήκη του Κάμπο Φόρμιο (1797), την εκστρατεία στην Αίγυπτο (1798) και τη νίκη στο Μαρέγκο (1800). Μετά το Τράφαγκαρ και το Αούστερλιτς (1805) κατέλαβε την Ιβηρική (1807). Μετά τη Συνθήκη του Τίλσιτ (1807) επιχείρησε την αποτυχούσα εκστρατεία στη Ρωσία (1812), έδωσε τη «Μάχη των Εθνών» στη Λειψία (1813), τελικά δε περιορίστηκε στη νήσο Έλβα, απ’ όπου επιχείρησε την ανασύσταση της αυτοκρατορίας του και μετά την ήττα του Βατερλώ (1815), εξορίστηκε στην Αγία Ελένη. Επέβαλε ριζική διοικητική, φορολογική, δικαστική και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη Γαλλία και μετέδωσε το πνεύμα της επανάστασης σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Έργα: Ιστορία της Κορσικής, (Λα Καζ), Απομνημονεύματα του Ναπολέοντα, (Ιωάν. Σαβάν), Η διαθήκη του Ναπολέοντα (1952), Η αλληλογραφία του Ναπολέοντα (2004).
Βιβλιογραφία: Φρ. Μασσόν, Ναπολεόντειοι μελέται, 1897-1919, Ιωάν. Τιρύ, Η ναπολεόντειος εποποιία, Εμίλ Λούντβιχ, Ναπολέων, 1926, Ιωάν. Σαβάν, Υπό τους αυτοκρατορικούς αετούς, 1946, Ιωάν. Ωζέ, Το πεδίο της μάχης του Βατερλώ, Πωλ Μπαρτέ, Ο Ναπολέων εις την νήσον της Έλβας, 1950, David Gates, The Napoleonic Wars 1803-1815, 2003, Susan Conner, The age of Napoleon, 2004, John Abbot, Life of Napoleon Bonaparte, 2005, Owen Connelly, Bludering to glory, Napoleon’s military campaigns, 2006, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου (άρθρ. Κωστ. Αθανάτου και Α. Εδιπίδη), Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Ο Ναπολέων μετά τη μάχη του Αούστερλιτς, πίνακας, Ζεράρ, 1810, Μουσείο Βερσαλλιών, Η μάχη των πυραμίδων, πίνακας, Α. Γκρο, 1810, Μουσείο Βερσαλλιών, Ναπολέων ο Α΄, πίνακας, Δαβίδ, 1812, Μουσείο Βερσαλλιών, Ο Ναπολέων μετά των Μυρά και Μπερτιέ προ της μάχης της Ιένας, πίνακας, Horace Vernet, 1806, Μουσείο Βερσαλλιών, Σαρκοφάγος Ναπολέοντα, Μέγαρο Απομάχων, Παρίσι.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Οσάκις λέγεται δι’ ένα διοικούντα ότι είναι καλός, η διοίκησίς του απέτυχε» (Ναπολέων Βοναπάρτης).
ΚΕΙΜΕΝΑ: CODE CIVIL 1804
** ** **
Είναι ολοφάνερο πως η νέα παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να έχει καμία ιστορική αντιστοίχιση με όσες ανάλογες κινήσεις έχουν παρουσιασθεί στο παρελθόν. Κανείς προφανώς δεν μπορεί να τη συσχετίσει με την εποχή της κρητικής pax minoica. Η πρώτη αυτή γνωστή μας “παγκοσμιοποίηση” κινήθηκε, απ’ όσα μπορούμε να γνωρίζομε, σε ένα πολιτικό-στρατιωτικό πλαίσιο, που εξασφάλιζε την ελευθερία του εμπορίου στο Αιγαίο και μια μορφή αποικιακής πολιτικής, ασύγκριτης με την λεγόμενη pax americana.
Η περίοδος της αθηναϊκής ηγεμονίας αποτέλεσε έκφραση του πανελλήνιου αιτήματος της κατοχύρωσης της ελευθερίας απέναντι στην ανατολική απειλή και αν τελικά οδήγησε στη σύγκρουση, για ένα μεγάλο διάστημα διατήρησε τις ηθικές και πολιτικές αρχές από τις οποίες επήγασε. Η κοσμοκρατία του Μεγάλου Αλεξάνδρου πρόσθεσε στα προηγούμενα και το πολιτιστικό στοιχείο, οδηγώντας όμως σε ισορροπία, με αμοιβαίες παραδοχές, Ανατολή και Δύση του τότε γνωστού κόσμου.
Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία οργάνωσε ένα σταθερό πλαίσιο αναφοράς με δικαιϊκούς θεσμούς που ουσιαστικά βοήθησαν στη διάδοση των ιδεών και στην πάλη των κοινωνικών δυνάμεων. Το κοσμοπολιτικό ιδεώδες των στωικών, απόρροια της φιλοσοφικής ενατένισης της ζωής, της αρετής, της ηθικής, της εξύψωσης του ανθρώπου, του φυσικού δικαίου, χωρίς τα όρια που επιβάλλουν τα στενά πλαίσια της πόλης και του κράτους, δεν μπορεί να αποτελέσει πεδίο σύγκρισης ή αναλογικότητας με τη σύγχρονη παγκοσμιοποίηση.
Η διδασκαλία του Χριστιανισμού, καλλιεργεί βέβαια την ιδέα της πνευματικής οικουμενικότητας ως μια μορφή παγκοσμιότητας, στην οποία συνδέονται με δεσμούς αγάπης, αδελφότητας και συνεργασίας όλοι οι άνθρωποι, κάθε φυλής, γλώσσας και πολιτισμού. Η Ορθοδοξία βιώνει την ενότητα του ανθρώπινου γένους, σεβόμενη τη συναδελφότητα και το ανθρώπινο πρόσωπο που επιθυμεί να υπηρετήσει. Θα ήταν επομένως εντελώς απαράδεκτο να συσχετισθεί η πνευματική ελευθερία του Χριστιανισμού με την αντιπνευματική καταπιεστική δουλεία της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης.
Κατ’ αναλογία και η Καντιανή “αιώνια ειρήνη”, προς την οποία τόλμησαν να συγκρίνουν την εποχή της παγκοσμιοποίησης, κινείται σε εντελώς ασύμπτωτη τροχιά μ’ αυτή. Ο Κάντιος έθεσε το αίτημα της διαρκούς ειρήνης ως ηθικοπρακτικό καθήκον της ανθρωπότητας με την ίδρυση, όχι ενός υπερκράτους, αλλά μιας ομοσπονδίας κρατών. Για την καντιανή ηθική η ανθρωπότητα είναι όχι μέσον προς εκπλήρωση σκοπών, αλλά αυτοσκοπός. Η κατηγορική αρχή, σύμφωνα με την οποία η ελεύθερη χρήση της ελευθερίας καθενός πρέπει να συνυπάρχει με την ελευθερία των άλλων, δεν συμβιβάζεται καθόλου με τις αρχές της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης.