Της Ιωάννας Κλεφτογιάννη
Με αφορμή τον νέο ρωσικό νόμο μέσω του οποίου καθίσταται παράνομη στο εξής και η εξίσωση και η χρήση ναζιστικών συμβόλων στη δημόσια σφαίρα, ακαδημαϊκοί, ιστορικοί και νομικοί απαντούν στο ζήτημα της εξίσωσης Ναζισμού και Κομμουνισμού.
Συνέβη και αυτό. Η εξίσωση Ναζισμού-Κομμουνισμού, κάτι που επιχειρείται σταθερά διεθνώς και από αναθεωρητές της Ιστορίας. Όχι στα λόγια. Θεσμικά. Καθώς, με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων, από την έναρξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, το ’19, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκριναν με συντριπτική πλειοψηφία ένα ψήφισμα που φέρει τον τίτλο «Η σημασία της ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης», το οποίο κατ’ ουσίαν εξισώνει τον Ναζισμό με τον Κομμουνισμό.
Το γεγονός προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα, με πολιτικούς, διανοούμενους, ιστορικούς, ακαδημαϊκούς, αγωνιστές κατά του Ναζισμού να κάνουν λόγο για διαστρέβλωση της Ιστορίας.
Την πρώτη ωστόσο «ηχηρή» απάντηση επί του θέματος την έδωσε αναπάντεχα με έναν τρόπο που φαίνεται πως προκαλεί αντιφατικές αντιδράσεις πρόσφατα ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν: Η ρωσική νομοθεσία απαγορεύει πλέον τις συγκρίσεις μεταξύ της Σοβιετικής Ρωσίας και της Ναζιστικής Γερμανίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθιστώντας παράνομη και την άρνηση του «αποφασιστικού ρόλου» της κομμουνιστικής Σοβιετικής Ένωσης στην αναχαίτιση και εξάλειψη του Ναζισμού και στην απελευθέρωση της Ευρώπης.
Η Ρωσία είχε εγκαίρως διαφωνήσει με τα πρώην «δορυφορικά» κράτη της σχετικά με τον ρόλο που έπαιξε ο Ιωσήφ Στάλιν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μέσω της υπογραφής του Συμφώνου Μολότωφ – Ρίμπεντροπ με τη ναζιστική Γερμανία. Ήδη τα τελευταία χρόνια, η ηγεσία της αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον της για τη μνήμη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς ακόμη και Ρώσοι ερευνητές ξεκίνησαν νέες έρευνες για τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν από τις ναζιστικές δυνάμεις σε ολόκληρη τη Ρωσία.
«Να σταματήσει η εξίσωση των δύο άκρων»
«Η νομοθετική κίνηση είναι πολύ σημαντική γιατί καταδεικνύει ένα πράγμα» μας σχολιάζει η Μαρίνα Πρεντούλη, καθηγήτρια Μέσων Ενημέρωσης και Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας.
«Ότι η εξίσωση που επιχειρούν και προσπαθούν να γίνει εδώ και πολλά χρόνια σε πολλές δημοκρατίες, όπως και στην Ελλάδα και την Αγγλία, αυτών που λέμε δυο άκρων, του Φασισμού και του Κομμουνισμού, πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει. Υπό αυτή την έννοια, η νομοθετική πρωτοβουλία είναι μια σωστή κίνηση που προσπαθεί να βάλει τέλος σε αυτά» προσθέτει.
«Ωστόσο, η ποινικοποίηση δεν είναι κάτι που μπορεί να βοηθήσει. Πρέπει να θυμόμαστε ότι η Ιστορία εδώ και πάρα πολλά χρόνια έχει παραχαραχθεί και σε πολλές περιπτώσεις άνθρωποι που δεν είναι ιστορικοί προσπαθούν να επιβάλλουν την εξίσωση, η οποία είναι απαράδεκτη, παρόλο που που σε κάποιες περιπτώσεις ο Κομμουνισμός έχει πάρει λάθος στροφή και έχει διαπράξει εγκλήματα. Μόνο που δεν προέρχονται από το ίδιο σημείο εκκίνησης. Το μόνο πράγμα που θα μπορούσε να βοηθήσει, λοιπόν, αντί των νομοθετημάτων, είναι μια άλλη παιδεία και μια άλλη Ιστορία η οποία δεν θα προσπαθεί να κάνει αυτού του είδους την πολιτικοποίηση» συνοψίζει η κα Πρεντούλη.
«Ιστορικά αβάσιμη η εξομοίωση Ναζισμού-Κομμουνισμού»
«Η εξομοίωση του Ναζισμού και του Κομμουνισμού κυριαρχεί στη δημόσια ιστορία των πρώην κομμουνιστικών χωρών, κάτι όμως που οφείλεται στις πολιτικές της μνήμης αυτών των χωρών παρά στην ιστορική πραγματικότητα. Από την άλλη, η Ιστορία δεν μπορεί να αποτελεί αντικείμενο νομοθετικής παρέμβασης, η ακαδημαϊκή έρευνα και η ελευθερία της έκφρασης δεν μπορούν να περιστέλλονται ώστε να προσαρμόζονται στην εικόνα του παρελθόντος που θέλει να καλλιεργήσει η εξουσία. Αντιμετωπίζουμε έτσι το λάθος με λανθασμένο τρόπο» μας επισημαίνει ο Πολυμέρης Βόγλης, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και συγγραφέα της ιστορικής μελέτης «Η Αδύνατη Επανάσταση-Η κοινωνική δυναμική του Εμφύλιου Πολέμου» (Αλεξάνδρεια).
«Η εξομοίωση του Ναζισμού και του Κομμουνισμού είναι ιστορικά αβάσιμη και λανθασμένη. Διότι παρά τις όποιες ομοιότητες μπορεί να εμφανίζουν σε επιμέρους πολιτικές, υπήρξαν δύο συστήματα με τεράστιες δομικές διαφορές και διαδραμάτισαν διαφορετικό ρόλο στην Ιστορία της Ευρώπης» καταλήγει.
«Ο ρωσικός νόμος προς τη σωστή κατεύθυνση»
«Το νέο ρωσικό νομοθέτημα συνιστά μια σημαντική εξέλιξη προς τη θετική κατεύθυνση, παρότι δεν υπάρχει πια ΕΣΣΔ, κι έρχεται σε αντίθεση με την Ε.Ε και την κυρίαρχη αντίληψη που επικρατεί και εξισώνει Ναζιστές και Κομμουνιστές. Κάτι που συνιστά μια ανιστόρητη αντίληψη. Η Σοβιετική Ένωση πλήρωσε εξάλλου το μεγαλύτερο τίμημα για να απαλλαχθούμε από το Ναζισμό, με περισσότερο 20 εκ. νεκρούς» τονίζει από την πλευρά του, ο νομικός και συνήγορος υπεράσπισης θυμάτων της εγκληματικής Χρυσής Αυγής, Παναγιώτης Σαπουντζάκης.