Θρηνεί σήμερα η Ελλάδα. Ο άνθρωπος που συνδέθηκε με τις σημαντικότερες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της, ο αστείρευτος μουσικοσυνθέτης και ακατάβλητος αγωνιστής, δεν βρίσκεται πια ανάμεσά μας. Ο Μίκης Θεοδωράκης «έφυγε» σε ηλικία 96 ετών για τη συνοικία των αγγέλων αφήνοντας πίσω του ανεκτίμητη παρακαταθήκη.
Ο Μίκης Θεοδωράκης έχει γράψει όλων των ειδών μουσικής, από όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, ορατόρια, μπαλέτα και χορωδιακή εκκλησιαστική, έως μουσική για αρχαίο δράμα, θέατρο, κινηματογράφο, έντεχνο λαϊκό τραγούδι και μετασυμφωνικά έργα. Το έργο του μπορεί να διακριθεί σε τρεις κύριες περιόδους: Στην πρώτη περίοδο (1937-1960) συνθέτει έργα συμφωνικά και μουσικής δωματίου σύμφωνα με δυτικοευρωπαϊκές μορφές και σύγχρονες τ:εχνικές, στη δεύτερη περίοδο (1960-1980) επιχειρεί σύζευξη της συμφωνικής ορχήστρας με λαϊκά όργανα και δημιουργεί νέες φόρμες με βάση τη φωνή, ενώ από το 1981 επιστρέφει στις συμφωνικές μορφές και ασχολείται με την όπερα.
Το πλούσιο βιογραφικό του
Ο Μίκης (Μιχαήλ) Θεοδωράκης γεννήθηκε το 1925 στη Χίο και σπούδασε μουσική στην Αθήνα και το Παρίσι.
Κορυφαίος μουσικοσυνθέτης με δραστηριότητα τόσο στον χώρο της λαϊκής, όσο και της έντεχνης μουσικής. Μελοποίησε στίχους μερικών από τους μεγαλύτερους ποιητές της Ελλάδας, όπως ο Αγγελος Σικελιανός, ο Ανδρέας Κάλβος, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Γιάννης Ρίτσος και ο Μανόλης Αναγνωστάκης, καθώς και ποιήματα των Πάμπλο Νερούδα, Λόρκα και Μπερναρντ Μπίαμ.
Τα πρώτα του μουσικά ακούσματα ήταν οι ψαλμωδίες της ορθόδοξης εκκλησίας, στις οποίες έπαιρνε μέρος σαν ψάλτης. Το 1937, άρχισε να παίρνει μαθήματα βιολιού στο Ωδείο Πατρών και το 1943 σπούδασε αρμονία και θεωρία στο Ωδείο Αθηνών.
Το 1943, εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ και το 1944, έγινε γραμματέας εκπολιτισμού. Τον ίδιο χρόνο εντάχθηκε στον εφεδρικό ΕΛΑΣ Αθηνών και έλαβε μέρος σε μάχες κατά των Γερμανών και των Ταγμάτων Ασφαλείας, καθώς και στα Δεκεμβριανά.
Το 1945, συνελήφθη για πρώτη φορά.
Το 1946, ίδρυσε το ”Σωματείο Νέων Ελλήνων Μουσικών”.
Το 1947, εξορίστηκε στην Ικαρία και το 1948 μεταφέρθηκε στη Μακρόνησο, από την οποία απολύθηκε τον Αύγουστο του 1949.
Εξαιτίας της πολιτικής του δράσης και των διώξεων, που υπέστη, καθυστέρησε να πάρει το δίπλωμά του (1950) από το Ωδείο στην αρμονία, την αντίστιξη και τη φούγκα.
Από το 1954 έως το 1957, σπούδασε στο παρισινό Ωδείο με υποτροφία και συνέθεσε τρεις μουσικές μπαλέτου “Αντιγόνη”, “Οι Εραστές του Teruel” και “I, o feu auv Poudres”, που γνώρισαν επιτυχία στο Παρίσι και το Λονδίνο με επιτυχία, ενώ την ίδια περίοδο συνέθεσε και το έργο “Οιδίπους Τύραννος”.
Το 1957, η “Πρώτη Συμφωνία για πιάνο και ορχήστρα”, έλαβε το χρυσό μετάλλιο στο Φεστιβάλ της Μόσχας.
Ιδρυτικό μέλος της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη (1963), της οποίας διετέλεσε και πρόεδρος (1964-67), συνελήφθη πάλι το 1963, επειδή έλαβε μέρος στη 1η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης και ενώ ήταν ήδη γνωστός ως συνθέτης και μάλιστα με μεγάλη δημοτικότητα.
Το 1964, εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής της ΕΔΑ στη Β’ εκλογική περιφέρεια Πειραιά.
Το 1965, εξελέγη μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΔΑ.
Το 1967, η δικτατορία των συνταγματαρχών απαγόρευσε την εκτέλεση, πώληση καθώς και την ακρόαση των τραγουδιών του. Την ίδια χρονιά ήταν ιδρυτικό μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης ”Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο” (ΠΑΜ) και λόγω της δράσης του συνελήφθη, δικάστηκε από στρατοδικείο, φυλακίστηκε και στη συνέχεια εξορίστηκε. Το 1970, κάτω από τις πιέσεις της διεθνούς κοινής γνώμης, καθώς και πολλών προσωπικοτήτων και με την μεσολάβηση του Ζαν Ζακ Σρεβάν Σρεμπέρ, η δικτατορία τον άφησε να φύγει στο Παρίσι. Το ίδιο έτος έγινε πρόεδρος του ΠΑΜ και μέλος του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ εσ. Από την απελευθέρωσή του και μέχρι την πτώση της δικτατορίας τον Αύγουστο του 1974, έδινε συναυλίες σε όλο τον κόσμο προπαγανδίζοντας την αντίσταση του ελληνικού λαού και ζητώντας την πτώση της δικτατορίας.
Ταυτόχρονα, στην Ελλάδα τα τραγούδια του ακούγονταν παράνομα και έγιναν σύμβολο αντίστασης.
Το 1972, ίδρυσε την πολιτική κίνηση ”Νέα Ελληνική Αριστερά” και ήταν συνιδρυτής του Εθνικού Συμβουλίου Αντίστασης. Το 1975, επανεξελέγη μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΔΑ.
Το 1978, συμμετείχε στις δημοτικές εκλογές ως υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων υποστηριζόμενος από το ΚΚΕ.
Το 1979, ήταν ιδρυτικό μέλος της Κίνησης για την Ενότητα της Αριστεράς (ΚΕΑ).
Επίσης ήταν ιδρυτικό μέλος (1987) της Ελληνοτουρκικής Επιτροπής Φιλίας. Το 1989, έγραψε τον πρόλογο στην βιογραφία του τότε αρχηγού της ΝΔ Κ. Μητσοτάκη, ο πρώτος τόμος της οποίας κυκλοφόρησε πριν από τις εκλογές του Ιουνίου. Μαζί με τον σκηνοθέτη Θεόδωρο Αγγελόπουλο υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου (Απρίλιος 1989), η οποία απονέμει τα βραβεία ”Φελίξ”.
Στις 16 Οκτωβρίου 1989, συμπεριλήφθηκε στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας της οποίας ήταν υποψήφιος στις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου. Υπήρξε ο μοναδικός πρώην βουλευτής του ΚΚΕ που εκτέθηκε με τη συντηρητική παράταξη και όπως δήλωσε στο Τύπο στρατεύτηκε με τη ΝΔ η οποία είναι η ισχυρή έπαλξη που μπορούσε να βγάλει τον τόπο από τα εθνικά αδιέξοδα στα οποία οδηγήθηκε από την οκτάχρονη πολιτική του ΠΑΣΟΚ. Από τις 29 Νοεμβρίου 1989, έως τις εκλογές της 8ης Απριλίου 1990 υπήρξε ανεξάρτητος βουλευτής συνεργαζόμενος με τη Νέα Δημοκρατία.
Στις 30 Μαρτίου 1992, παραιτήθηκε από το αξίωμα του υπουργού Επικρατείας για να αφοσιωθεί, όπως ανέφερε, στο συνθετικό του έργο. Ταυτόχρονα, δήλωσε υποστήριξη στην κυβέρνηση Μητσοτάκη και συμμετοχή στις εργασίες της Βουλής ως ανεξάρτητος βουλευτής συνεργαζόμενος με τη ΝΔ. Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1992, υπέβαλε την παραίτησή του από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου, επειδή δέχθηκε στο διαγωνιστικό της τμήμα ταινία προερχόμενη από τη δημοκρατία των Σκοπίων, ως προερχόμενη από τη ”Δημοκρατία της Μακεδονίας”.
Το 1992, συνέθεσε τον ύμνο των Ολυμπιακών Αγώνων της Βαρκελόνης. Στις 12 Οκτωβρίου 1992, κατέθεσε δήλωση ανεξαρτησίας στο προεδρείο της Βουλής, τερματίζοντας τη συνεργασία του με την κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ, αλλά ταυτόχρονα δήλωσε ότι στηρίζει την πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Στις 9 Μαρτίου 1993, παραιτήθηκε από βουλευτής και ανέλαβε γενικός διευθυντής των μουσικών προγραμμάτων της ΕΡΤ (τη θέση του στη Βουλή κατέλαβε η Μερόπη Σπυροπούλου).
Στις 16 Ιουνίου 1994, παραιτήθηκε από τη θέση του γενικού διευθυντή των μουσικών συνόλων της ΕΡΤ, καταγγέλοντας την κυβέρνηση του Α. Παπανδρέου και τη γενική διεύθυνση της ΕΡΤ για προσπάθεια θανάτωσης του οργανισμού δια της μεθόδου της ασφυξίας. Η παραίτησή του έγινε δεκτή από το ΔΣ της ΕΡΤ στις 5 Οκτωβρίου.
Τον Ιούνιο του 1996, ορίστηκε μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Τουρισμού που συστάθηκε από την υπουργό Ανάπτυξης Βάσω Παπανδρέου.
Την 1η Δεκεμβρίου του 2010 ανακοίνωσε την ίδρυση Κίνησης Ανεξάρτητων Πολιτών με το όνομα “Σπίθα” ενάντια στο καθεστώς του “Μνημονίου”, με στόχο τη συμμετοχή του κάθε ανεξάρτητου πολίτη για την έξοδο της χώρας από τη βαθειά κρίση, στην οποία την υποχρέωσαν η διεθνής κρίση του καπιταλισμού και οι εξαρτημένοι από διεθνή κέντρα εξέχοντες πολιτικοί και οικονομικοί κύκλοι.
Την 1η Φεβρουαρίου, μαζί με τον Μανώλη Γλέζο και τον καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου Γιώργο Κασιμάτη παρουσίασαν την πολιτική κίνηση ΕΛΑΔΑ (Ενιαία Λαϊκή Δημοκρατική Αντίσταση) με σκοπό τη συγκρότηση ενός μεγάλου αντιμνημονιακού μετώπου.
Τα πρώτα χρόνια
Με το όραμα μιας ελεύθερης δημοκρατικής Ελλάδας
Μίκης Θεοδωράκης και Χαρίλαος Φλωράκης.
Πήρε μέρος στην Αντίσταση εναντίον των γερμανών και ιταλών κατακτητών. Στη μεγάλη διαδήλωση της 25ης Μαρτίου, συμμετείχε δυναμικά και, μάλιστα, είχε καταθέσει στεφάνι στο άγαλμα του Κολοκοτρώνη. Συνελήφθη και βασανίστηκε από τις ιταλικές αρχές, αλλά κατόρθωσε να διαφύγει στην Αθήνα. Παρά την επιθυμία του πατέρα του να ακολουθήσει τη νομική επιστήμη, τον κέρδισε η μουσική. Στο σύντομο πέρασμά του από τη Νομική Σχολή, γνώρισε τον έρωτα της ζωής του, τη φοιτήτρια ιατρικής Μυρτώ Αλτίνογλου, με την οποία μοιράστηκε τη ζωή του. Σύνθεση σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών.
Είχε ήδη οργανωθεί στο ΕΑΜ και συμμετείχε στα ταραγμένα γεγονότα εκείνης της περιόδου. Πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση και αντέδρασε στη μετακατοχική επέμβαση των Άγγλων στην ελληνική πολιτική σκηνή. Στα Δεκεμβριανά, τραυματίστηκε τόσο βαριά, που είχε θεωρηθεί νεκρός. Την περίοδο του Εμφυλίου, κρυβόταν σε διάφορα προάστια των Αθηνών. Εξορίστηκε πρώτα στην Ικαρία και μετά στη Μακρόνησο. Τότε ρίζωσε μέσα του το όραμα μιας ελεύθερης δημοκρατικής Ελλάδας, χωρίς διαιρέσεις. Η εξορία δεν τον εμπόδισε να γράφει μουσική. Μετά από μια επώδυνη στρατιωτική θητεία, έφυγε με τη γυναίκα του, με υποτροφία, στο Παρίσι (1954 -1959). Στο Conservatoire, μελέτησε μουσική ανάλυση και, σταδιακά, άρχισε να αναγνωρίζεται διεθνώς το ταλέντο του στη συμφωνική μουσική.
Η επιστροφή στην πατρίδα
Η αναγνώριση δεν ήταν αρκετή, για να τον κρατήσει άλλο στη Γαλλία. Όταν ο Γιάννης Ρίτσος τού έστειλε τη θρυλική συλλογή ποιημάτων του, «Επιτάφιος», ο Θεοδωράκης, συνέθεσε το γνωστό αριστούργημά του και αποφάσισε να επιστρέψει στην πατρίδα του. Η Ελλάδα του 1960, με νωπές ακόμα τις πληγές του Εμφυλίου, παρέμενε βαθύτητα διχασμένη. Οι προσπάθειές του να επιτευχθεί μια συμφιλίωση, προκαλούσαν αμηχανία στους συντρόφους του, αλλά και στους ιδεολογικούς αντιπάλους του.
Με το έργο του, δημιούργησε ένα νέο μουσικό ρεύμα, ίδρυσε τη Μικρή Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών και πραγματοποίησε περιοδείες σε όλη την Ελλάδα. Παράλληλα, συνέχισε τους αγώνες του για τις δημοκρατικές ελευθερίες. Μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, ηγήθηκε της «Νεολαίας Λαμπράκη» και εκλέχτηκε βουλευτής της ΕΔΑ. Ως μέλος του ελληνικού κοινοβουλίου, ταξίδεψε στην Κύπρο, για να συναντηθεί με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Το 1964, το όνειρό του για συμφιλίωση ανάμεσα στις δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις του εμφυλίου, αποτυπώνεται στο κλασικό έργο του, «Το τραγούδι του νεκρού Αδελφού». Όμως, δέχτηκε πυρά από όλο το πολιτικό φάσμα.
Θρήνησε μουσικά τον δολοφονημένο Σωτήρη Πέτρουλα και παρέστη ως μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη Λαμπράκη. Οι επεμβάσεις του Παλατιού, που προσπαθούσε να μεθοδεύσει τη διάλυση της «Νεολαίας Λαμπράκη» προκάλεσαν την αντίδρασή του.
Ηγέτης στην πρώτη αντιδικτατορική οργάνωση
Από επίσκεψη του Μίκη Θεοδωράκη στη Μακρόνησο.
Το 1966, προέβλεψε την επικείμενη δικτατορία. Η Χούντα του 1967 τον έστειλε ξανά στην παρανομία, καθώς ανέλαβε ηγετικό ρόλο στην πρώτη αντιδικτατορική οργάνωση. Το έργο του απαγορεύτηκε από το καθεστώς, αλλά αγκαλιάστηκε κρυφά από τη νεολαία. Τον Αύγουστο του 1967, συνελήφθη και μετά από βασανιστήρια, απομόνωση και απεργίες πείνας, μεταφέρθηκε βαριά άρρωστος στο νοσοκομείο των φυλακών Αβέρωφ. Στη συνέχεια καταδικάστηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό με την οικογένειά του, στην απομονωμένη Ζάτουνα. Η επιστροφή του στη Φυλακή του Ωρωπού επιδείνωσε την κλονισμένη του υγεία και ξεσηκώθηκε διεθνής κατακραυγή. Η Ακαδημία Τεχνών στο Βερολίνο, έστειλε επιστολές διαμαρτυρίας, ενώ προσωπικότητες όπως οι Ιγκόρ Στραβίνσκι, Άρθουρ Μίλερ, Άρθουρ Σλέσιντζερ, Υβ Μοντάν κ.ά., οργάνωσαν επιτροπές για την απελευθέρωσή του. Υπό την πίεση της κοινής γνώμης, απελευθερώνεται και αυτοεξορίζεται στο Παρίσι.
Υποστηρικτής όλων των καταπιεσμένων λαών
Στο εξωτερικό, προσπαθεί να διατηρήσει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, υπονομεύοντας την προπαγάνδα της Χούντας. Συναντιέται με αρχηγούς κρατών και προσωπικότητες και συνδυάζει την πολιτική δράση με τις περιοδείες του σε ευρωπαϊκές χώρες. Οι λαϊκές συναυλίες του έγιναν σύμβολα ελευθερίας και αφορμή για να εκφράσουν τη διαμαρτυρία τους και άλλοι καταπιεσμένοι λαοί. Μάλιστα, ανέλαβε διαμεσολαβητικό ρόλο στην ισραηλινο-παλαιστινιακή διένεξη, ως άτυπος πρεσβευτής. Το 1972, λειτούργησε ως δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα στον ισραηλινό αντιπρόεδρο Αλόν και τον Αραφάτ. Η τριλογία του «Μαουτχάουζεν», βασισμένη στην ομώνυμη ποιητική συλλογή του Ιάκωβου Καμπανέλλη, γνώρισε μεγάλη επιτυχία στο Ισραήλ και ανταποκρίθηκε στο αίτημα των Παλαιστινίων να συνθέσει έναν «Ύμνο» που να εκφράζει τον αγώνα τους για μια πατρίδα. Είναι χαρακτηριστικό, ότι όταν γιορτάστηκε στο Όσλο, το 1994, η υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, ακούστηκαν και τα δύο αυτά έργα ως αναγνώριση τις φιλειρηνικής του δράσης.
Με υποδοχή ήρωα
Το 1973, πρότεινε τη λύση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, στο όνομα της πολιτικής σταθερότητας και ελευθερίας. Αυτό προκάλεσε πολλές αντιδράσεις στους κόλπους της Αριστεράς. Μετά την πτώση της δικτατορίας, ο ελληνικός λαός επεφύλαξε υποδοχή ήρωα στον αγαπημένο του συνθέτη. Οι συναυλίες του γέμιζαν τα στάδια και τα τραγούδια του ακούστηκαν, επιτέλους, ελεύθερα στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, ενώ η αίγλη του παρέμενε ισχυρή και στο εξωτερικό. Τα έργα του: «Άξιον Εστί» και «Κάντο Χενεράλ», ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή στις Σκανδιναβικές Χώρες. Στη Σουηδία, είχε αναπτύξει προσωπική φιλία με τον Ούλοφ Πάλμε, ο οποίος δολοφονήθηκε. Στην κηδεία του, ακούστηκε το αγαπημένο του μουσικό κομμάτι, «Ο ύμνος στην ελευθερία» του Θεοδωράκη.
Αδιάκοπος αγώνας για την ειρήνη και την ελευθερία
Η ακτιβιστική δράση του συνθέτη και ο αγώνας του για την προάσπιση της ειρήνης, της δημοκρατίας και της ελευθερίας δε σταμάτησαν ποτέ. Είχε πρωτοστατήσει στην παγκόσμια κινητοποίηση για την αποφυλάκιση του Νέλσον Μαντέλα. Το 1976, ίδρυσε το Κίνημα για τον Πολιτισμό και την Ειρήνη και, την επόμενη χρονιά, πραγματοποίησε στην Κρήτη συνέδριο για τον «Πολιτισμό και τον Σοσιαλισμό», με τη συμμετοχή γνωστών πολιτικών και προσωπικοτήτων. Το 1983, τιμήθηκε με το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη. Μετά το ατύχημα στο Τσέρνομπιλ, ξεκίνησε περιοδεία στην Ευρώπη κατά της πυρηνικής ενέργειας. Ηγήθηκε, επίσης, διαφόρων επιτροπών για την ελληνοτουρκική φιλία και έδωσε αρκετές συναυλίες στη γειτονική χώρα.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, υποστήριξε την ένωση των αριστερών δυνάμεων, αλλά απογοητεύτηκε από την άρνησή τους για συνεργασία. Το 1989, υποστήριξε την κυβέρνηση συνεργασίας ΝΔ – Συνασπισμού του Τζαννή Τζαννετάκη, ενώ την επόμενη χρονιά, εκλέχτηκε ανεξάρτητος Βουλευτής, συνεργαζόμενος με την κυβέρνηση Μητσοτάκη, και έγινε Υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου παρά τω Πρωθυπουργώ.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, έδωσε αρκετές συναυλίες για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το Κυπριακό ζήτημα, υπό την Αιγίδα της Διεθνούς Αμνηστίας. Επισκέφθηκε, επίσης, την Αλβανία, για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας. Πρότεινε τη διοργάνωση Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου για την Ειρήνη στους Δελφούς, υπέβαλλε στην Κυβέρνηση σχέδιο για μια «Ολυμπιάδα του πνεύματος» και οργάνωσε μια επιτροπή με διανοούμενους και καλλιτέχνες για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των Κούρδων στην Τουρκία.
Το 1992 παραιτήθηκε από το υπουργικό του αξίωμα και, έναν χρόνο μετά, παραιτήθηκε και από Βουλευτής. Ανέλαβε για σύντομο χρονικό διάστημα τη διεύθυνση της Συμφωνικής Ορχήστρας και των Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ. Το 1998, έδωσε μια σειρά κονσέρτων για την επέτειο των 100 χρόνων από την Ίδρυση της Διεθνούς Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και, την επόμενη χρονιά, έδωσε μια συναυλία διαμαρτυρίας στο Βελιγράδι, καταγγέλλοντας τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για τους βομβαρδισμούς στη Σερβία. Το 2000, οι Γερμανοί, στο Μόναχο, τον τίμησαν ως άνθρωπο – σύμβολο για την Αντίσταση, τον Ανθρωπισμό και την Ισότητα, ενώ προτάθηκε επίσημα για το Νόμπελ Ειρήνης.
Το 2004, εξαιτίας προβλημάτων υγείας, δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει τη λαμπρή Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά η μουσική του ήταν παρούσα, αφού η είσοδος της Ολυμπιακής Σημαίας από τους έλληνες αθλητές συνοδεύτηκε από ένα απόσπασμα του Ζορμπά. Την ίδια χρονιά, τιμήθηκε με το Βραβείο Olympiart για την Προαγωγή του Αθλητισμού και της Ειρήνης. Οι δημόσιες παρεμβάσεις του σε κρίσιμα ζητήματα της ελληνικής πολιτικής ζωής συνεχίστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Διατηρώντας πάντα το θάρρος της γνώμης του
Η πληθωρική του προσωπικότητα συνέχισε να προκαλεί έκπληξη και αποδοχή, τόσο στους αντιπάλους όσο και στους φίλους του. Δέχτηκε πυρά από όλο το πολιτικό φάσμα για τις μουσικές του καινοτομίες, την πολιτική του δράση, αλλά και τις δημόσιες παρεμβάσεις του. Ωστόσο, διατηρούσε πάντα το θάρρος της γνώμης του και έδινε προτεραιότητα στην ιδιότητα του πολίτη, δηλώνοντας: «Η εθνική ενότητα, όπως ασφαλώς γνωρίζετε, υπήρξε ανέκαθεν η μεγάλη ουτοπία της ζωής μου… Έθεσα την ιδιότητα του Πολίτη πάνω από εκείνη του Καλλιτέχνη, μιας και τα δραματικά γεγονότα δεν μου επέτρεπαν να είμαι ένας απλός παρατηρητής και, ως πολίτης, θεώρησα πρώτο μου καθήκον την ανάμιξή μου στα κοινά».
Επίσης, έλεγε με πικρία:
«Οι αρχηγοί όλων των κομμάτων με καλούν στις γιορτές τους. Όσες φορές, όμως, έγινα βουλευτής, ποτέ δε με άκουσαν τα κόμματα. Τις εισηγήσεις για θέματα Πολιτισμού, Τεχνών, ακόμη και για μουσικά θέματα, κυρίως κλαδικά, τις έδιναν σε οποιονδήποτε άλλον, εκτός από εμένα, πάντα με διάφορα προσχήματα… Δεν ήθελαν τον πολιτικό Θεοδωράκη, ήθελαν τη μουσική του, τον ήθελαν κλεισμένο στο κλουβί να τραγουδά και να φέρνει κόσμο!».
Βραβεία-Διακρίσεις.
Στις 24 Ιουλίου 1995, τιμήθηκε από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωστή Στεφανόπουλο, με το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος, ενώ τον Μάρτιο του 1996 του απονεμήθηκε το παράσημο του αξιωματικού της Λεγεώνας της Τιμής, ανώτατη διάκριση της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Στις 27 Μαϊου 1996, το Πανεπιστήμιο Αθηνών τον αναγόρευσε ”ομοθύμως” επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Μουσικών Σπουδών.
Τον Μάρτιο του 2000, αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).
Τον Ιούλιο του 2002, τιμήθηκε με το γερμανικό μουσικό βραβείο ”Εριχ Κόρνγκολντ”. Το Μάιο του 2005, τιμήθηκε με το διεθνές βραβείο μουσικής για το 2005, από το Διεθνές Συμβούλιο Μουσικής και την UNESCO (Το βραβείο τού απονεμήθηκε το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου).
Στις 31 Ιουλίου του 2005, τιμήθηκε με το βραβείο “Διάλογος των Πολιτισμών” από το ρωσικό μη κυβερνητικό Ίδρυμα του Ανδρέα Πρωτόκλητου και το Κέντρο Εθνικής Δόξας της Ρωσίας και την 1η Αυγούστου, αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το Μάιο του 2006, τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, και αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας οκτώ τμημάτων του Πανεπιστημίου.
Τον Μάρτιο του 2007, τιμήθηκε με τον Ταξιάρχη της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Συγγραφικό έργο.
Μεταξύ των βιβλίων του περιλαμβάνονται:”Το χρέος” (δύο τόμοι), εκδ. Τετράδια της Δημοκρατίας 1970-1971, “Το μανιφέστο των Λαμπράκηδων”, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, “Μουσική για τις μάζες”, εκδ. Ολκός, 1972, “Στοιχεία για μια νέα πολιτική”, “Δημοκρατική και συγκεντρωτική αριστερά”, 1976, “Οι μνηστήρες της Πηνελόπης”, εκδ. Παπαζήσης, 1976, “Περί Τέχνης”, 1976, “Η αλλαγή. Προβλήματα ενότητας της Αριστεράς”, 1978, “Μαχόμενη Κουλτούρα”, 1982, ”Για την ελληνική μουσική”, 1983 (το 1986 επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις Καστανιώτη), ”Ανατομία της σύγχρονης μουσικής”, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1983, ”Star Sυstem”, εκδ.Κάκτος, 1984, ”Οι δρόμοι του αρχάγγελου” (αυτοβιογραφία σε πέντε τόμους), εκδ. Κέδρος, 1986-1995, “Ζητείται Αριστερά”, εκδ. Σιδέρη 1989, “Αντιμανιφέστο”, εκδ. Γνώσεις, “Που πάμε”, εκδ. Γνώσεις, 1989, ”Να μαγευτώ και να μεθύσω”, 2000, εκδ. Λιβάνη και η τριλογία ”Που να βρω την ψυχή μου”, 2003, με αποσπάσματα από συνεντεύξεις, άρθρα και ομιλίες του της τελευταίας δεκαετίας, “Σπίθα για μια Ελλάδα ανεξάρτητη και δυνατή”, Συνέγραψε πολλούς κύκλους ποιημάτων που μελοποίησε ο ίδιος, μεταξύ των οποίων και τα: ”Το τραγούδι του νεκρού αδελφού”, ”Ο Ηλιος και ο Χρόνος”, “Αρκαδία Ι”, “Αρκαδία VI” και “Αρκαδία X” και το “Τραγούδι της γης” από τη συμφωνία.
Έχει επίσης δημοσιεύσει πολλά έργα στα Γαλλικά.
Μουσικό έργο.
Έχει συνθέσει πλήθος έργων λαϊκής, έντεχνης και συμφωνικής μουσικής, καθώς και μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Μεταξύ των κορυφαίων έργων του περιλαμβάνονται:”Το τραγούδι του νεκρού αδελφού”, ”Επιτάφιος”, ”Επιφάνεια”, “Αρχιπέλαγος”, ”Πολιτεία Α”, “Πολιτεία Β”, ”Μικρές Κυκλάδες”, ”Λιποτάκτες”, ”Ρωμιοσύνη”, ”Ενας Ομηρος”, ”Μαουτχάουζεν”, ” Η γειτονιά των Αγγέλων”, ”Γράμματα από τη Γερμανία”, ”Αξιον Εστί”, ”Τα λαϊκά”, “Αρκαδία 1-11″, ”Κατάσταση Πολιορκίας”, ”Ο Ηλιος και ο Χρόνος”, “Ζ”, ”Πνευματικό Εμβατήριο”, ”Μυθιστόρημα”, ”Τα τραγούδια του Αγώνα”, “Τα τραγούδια του Αντρέα”, ”Μπαλάντες”, ”Canto General”, ”18 Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας”, ” Της Εξορίας”, ”Τα Λυρικά”, ”Τα λυρικότερα”, ”Ιφιγένεια”, ”Φαίδρα”, ”Ηλέκτρα”, ”Λιτανεία”, ”Συμφωνία Νο 4” και ”Συμφωνία Νο 7”.
Διετέλεσε υπουργός Ανευ Χαρτοφυλακίου (11/04/1990 08/08/1991) και υπουργός Επικρατείας (08/08/1991 30/03/1992)
Συμμετείχε στις εκλογικές αναμετρήσεις:
16/02/1964 με την ΕΔΑ Β’ Πειραιά
17/11/1974 με την Ενωμενη Αριστερά Β’ Πειραιά
18/10/1981 με το ΚΚΕ Β’ Πειραιά
02/06/1985 με το ΚΚΕ (Ανεξάρτητος Επικρατείας)
05/11/1989 με τη ΝΔ Επικρατείας
08/04/1990 με τη ΝΔ Επικρατείας
Στις 27 Μαϊου 1986 παραιτήθηκε από βουλευτής και αντικαταστάθηκε από τον Κωνσταντίνο Νάση.
Στις 29 Νοεμβρίου 1989 κατέθεσε δήλωση ανεξαρτησίας.
Στις 12 Οκτωβρίου 1992 κατέθεσε δήλωση ανεξαρτησίας.
Στις 9 Μαρτίου 1993 παραιτήθηκε και αντικαταστάθηκε από τη Μερόπη Σπυροπούλου.
Ο Μ. Θεοδωράκης ήταν παντρεμένος με τη Μυρτώ Αλτίνογλου, με την οποία απέκτησαν έναν γιο και μία κόρη.
topontiki.gr, naftemporiki.gr