Tης Mαριαννας Tζιαντζη
«Ζηλεύω τα νεανικά σου» λέει μια λαμπερή τηλεστάρ σε μια εξίσου λαμπερή συνάδελφό της. Και οι δύο δεν βρίσκονται στον ανθό της νιότης τους, όμως παραμένουν εντυπωσιακές, τουλάχιστον στο γυαλί. Εδώ το αντικείμενο της ζήλιας είναι τα «νεανικά κοινά», η ηλικία και όχι το πλήθος των τηλεθεατών. Βλέπετε, τα κοινά (δηλαδή το διαφοροποιημένο, όχι το ενιαίο κοινό) που προτιμούν οι διαφημιστές είναι τα «νεανικά» (18 – 24 ετών) και τα «δυναμικά» (25 – 44), τα πρώτα λόγω της καταναλωτικής τους ορμής και τα δεύτερα λόγω της αγοραστικής τους δύναμης. Τα κοινά αυτά διαχωρίζονται παραπέρα ανάλογα με το φύλο, τη μόρφωση, το εισόδημα, με το αν κατοικούν σε αστικό κέντρο κ.λπ., όπως διαχωρίζονται και οι ψηφοφόροι των κομμάτων.
«Ζηλεύω τα νεανικά σου» θα μπορούσε να πει ο κ. Σαμαράς στον κ. Τσίπρα ή, με λίγη παρατραβηγμένη φαντασία, «ζηλεύω τα φρούτα σου τα ώριμα» θα μπορούσε να πει ο δεύτερος στον πρώτο.
Δύσκολη εποχή για όλες τις ηλικίες, μόνο που για κάποιους δεν είναι απλώς δύσκολη, αλλά αδιέξοδη μέχρι και αφόρητη. Ομως στη ζωή δεν υπάρχουν μόνο βαθμοί, μόνο επίπεδα δυσκολίας, αλλά και διαφορετικά είδη δυσκολίας. Κάποιες δυσκολίες μάς «ψήνουν», μας διδάσκουν, μας κάνουν πιο ανθεκτικούς και μαχητικούς, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος μόνο να υποφέρει. Υπάρχουν και δυσκολίες ελπιδοκτόνες, που μας διαβρώνουν και μας καθηλώνουν, που οδηγούν στην απώλεια της αυτοεκτίμησης, ίσως και στην κατάθλιψη. H βιοπάλη μπορεί να είναι σχολείο, αλλά και ισόβιο κάτεργο. Ομως η απραξία, η ανεργία, η απουσία προοπτικής και ελπίδας ισοδυναμεί με αργό θάνατο – και σ’ αυτόν τον ύπουλο τρόπο θανάτου φαίνεται να είναι καταδικασμένες οι παραγωγικές ηλικίες, τα «δυναμικά» κοινά που δεν έχουν τι να τον κάνουν τον δυναμισμό τους.
Ψήφος παραφοράς από τη μια, ψήφος σύνεσης και φόβου από την άλλη; Και πού συναντάμε την ελπίδα; Aς αποφύγουμε τις σχηματικές ερμηνείες. Το μεγάλο χάσμα δεν βρίσκεται ανάμεσα στις γενιές, αλλά ανάμεσα στις θαυμαστές δυνατότητες που προσφέρει η εποχή μας και στα οικονομικά άρματα που μας ζώνουν. Η τρίτη ηλικία, παρά τις συρρικνωμένες συντάξεις, συχνά συντηρεί ενήλικα παιδιά κι εγγόνια, αναβάλλει ή αμβλύνει την ορατή εξαθλίωσή τους.
«Εζησα από την ικμάδα σου όπως το γέρικο δέντρο που ρουφάει τον ασβέστη από τον φρεσκοχτισμένο τοίχο», λέει ο σοφός γερο-δάσκαλος, ο chela, στον έφηβο Κιμ του Κίπλινγκ. Ομως σήμερα τα νιάτα λιώνουν χωρίς να μπουν στο καμίνι της δουλειάς, λιώνουν καθώς πληθαίνουν τα πλεονάζοντα, τα αζήτητα και περιττά νεανικά χέρια και μυαλά. Η παγκόσμια γεωγραφία της απασχόλησης αλλάζει, ενώ η «νεκρή εργασία» δεν έχει πια ανάγκη παντού να τρέφεται από το αίμα της ζωντανής, από τον ασβεστωμένο τοίχο της ευρωπαϊκής νεότητας. Και οι μεγάλες ηλικίες, παρά τις εκλογικές τάσεις που καταγράφτηκαν από τα exit polls, μεταγγίζουν οικειοθελώς το δικό τους αίμα στο σώμα μιας νιότης που κινδυνεύει να ναυαγήσει προτού καν ταξιδέψει. Ωστόσο, τα «νεανικά» κοινά μπορούν να βρουν τον δικό τους δρόμο προς την ελευθερία.