Σε έναν πόλεμο που διεξάγεται σε μεγάλο βαθμό στα χαρακώματα της εποχής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με σοβιετικά πυρομαχικά, η τεράστια εισροή σύγχρονων όπλων του ΝΑΤΟ και στρατιωτικών προμηθειών από τη Δύση στην Ουκρανία έχει αποδειχθεί ότι είναι ένας από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες για το αν χάνεται ή κερδίζεται μια μάχη.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των όπλων και των στρατιωτικών προμηθειών φτάνει στα σύνορα της Πολωνίας, όπου οι σύμμαχοι των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ τα μεταφέρουν γρήγορα μέσω των συνόρων στα χέρια Ουκρανών αξιωματούχων.
Ο Jonas Ohman είναι ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της Blue-Yellow, μιας οργάνωσης με έδρα τη Λιθουανία που συναντά και προμηθεύει μονάδες πρώτης γραμμής με στρατιωτική βοήθεια (όχι θανατηφόρα) στην Ουκρανία. Τον Απρίλιο , εκτίμησε ότι μόλις το «30-40% των προμηθειών που περνούσαν από τα σύνορα έφτασαν στον τελικό προορισμό τους». Αλλά τώρα, όπως λέει ότι η κατάσταση έχει βελτιωθεί σημαντικά από και μια πολύ μεγαλύτερη ποσότητα φτάνει εκεί που ήταν κανονισμένο να φτάσει.
Όπως λέει, επικαλούμενος και μια έρευνα του CBS, το υπόλοιπο περνάει στα χέρια «ισχυρών αφεντικών, ολιγαρχών και πολιτικών παικτών».
«Υπάρχουν άρχοντες εξουσίας, ολιγάρχες και πολιτικοί παίκτες», είπε ο Οχμάν τον Απρίλιο, περιγράφοντας τη διαφθορά και τη γραφειοκρατία που έπρεπε να αντιμετωπίσει.
Η στρατιωτική βοήθεια με βάση τα στοιχεία που δημοσιεύει το Kiel Institute for the World Economy, όπως αναφέρει το CBS, προέρχεται κυρίως από τις ΗΠΑ (23 δισ.), Μ. Βρεττανία (3,7 δισ.), Γερμανία (1,4 δισ.), Πολωνία (1,8 δισ.) με άλλες χώρες να αποστέλλουν μικρότερες ποσότητες και την Ελλάδα οπλισμό αξίας 250 εκ. δολαριων. Συνολικά μέχρι την 1/7/2022 πάνω από 80,7 δισ. ευρώ έχουν προσφερθεί στην Ουκρανική ηγεσία από τη Δύση.
Στην έρευνα υπονοείται ότι «αν από τα όπλα όπου θεωρητικά ο έλεγχος είναι πιο αυστηρός, το 60-70% καταλήγει στα αφεντικά της μαύρης αγοράς, κανείς δεν μπορεί να πει τι γίνεται και ποιοι καρπώνονται τη βοήθεια σε ζεστό χρήμα και ανθρωπιστικά υλικά» που έφτασε μέχρι τώρα τα 47 δισ. $ σε πέντε μήνες.
Ο Ohman βασίζει τις πληροφορίες του σε μεγάλο βαθμό σε ανεπίσημα κανάλια για την παράδοση των προμηθειών του, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν οτιδήποτε, από νυχτερινή όραση και ραδιόφωνα μέχρι γιλέκα Kevlar, βαλλιστικά κράνη και σύγχρονα drones, τα οποία έχουν αποδειχθεί ότι είναι απαραίτητα για να ξεπεράσεις τα αδιέξοδα στο πεδίο της μάχης. Η ιδιότητα της ομάδας του ως ΜΚΟ δεν του επιτρέπει να παραδίδει «φονικά όπλα».
Ο Άντι Μίλμπερν είναι ένας συνταξιούχος πεζοναύτης των ΗΠΑ που υπηρέτησε στο Ιράκ και τη Σομαλία και πρόσφατα ίδρυσε την Ομάδα Μότσαρτ, μια εταιρεία αφιερωμένη στην εκπαίδευση Ουκρανών στρατιωτών πρώτης γραμμής. Ταξίδεψε στην Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή και δημιούργησε μια βάση στην πρωτεύουσα Κίεβο.
«Αν παρέχετε προμήθειες ή έναν αγωγό εφοδιαστικής αλυσίδας, πρέπει να υπάρχει κάποια οργάνωση σε αυτό, σωστά; Εάν η ικανότητα στην οποία είστε διατεθειμένοι να συμμετάσχετε σταματά στα ουκρανικά σύνορα, η έκπληξη δεν είναι ότι όλα αυτά τα πράγματα δεν φτάνουν εκεί που πρέπει – η έκπληξη είναι ότι οι άνθρωποι πραγματικά το περίμεναν», είπε ο Mιλμπερν.
«Εάν η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών είναι να υποστηρίζουν την Ουκρανία στην άμυνα της χώρας της ενάντια στη Ρωσική Ομοσπονδία, δεν μπορείτε να πάτε στα μισά του δρόμου με αυτό. Δεν μπορείτε να δημιουργήσετε τεχνητές γραμμές. Καταλαβαίνω ότι αυτό σημαίνει ότι τα αμερικανικά στρατεύματα δεν πολεμούν τους Ρώσους. Καταλαβαίνω ότι ακόμη και τα αμερικανικά στρατεύματα δεν περνούν τα σύνορα. Αλλά γιατί να μην βάλουμε τουλάχιστον ανθρώπους να επιβλέπουν τη χώρα; Μπορούν να είναι πολίτες για να διασφαλίσουν ότι συμβαίνουν τα σωστά πράγματα», είπε.
Τον Ιούλιο, η πρέσβειρα Bonnie Denise Jenkins, υφυπουργός Ελέγχου Όπλων και Διεθνούς Ασφάλειας στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, δήλωσε ότι «είμαστε σίγουροι για τη δέσμευση της ουκρανικής κυβέρνησης να προστατεύει και να λογοδοτεί για το πού καταλήγει αμυντικός εξοπλισμός αμερικανικής προέλευσης».
Η Ουκρανία έχει δημιουργήσει μια προσωρινή ειδική επιτροπή για την παρακολούθηση της ροής όπλων στο εσωτερικό της χώρας. Ωστόσο, οι ειδικοί των όπλων λένε ότι έχουν δει καταστάσεις όπως αυτή στο παρελθόν.
Διεθνείς παρατηρητές (πχ Διεθνής Αμνηστία) αναφέρουν στην έρευνα φόβους για τη δημιουργία στην καρδιά της Ευρώπης ενός πανίσχυρου κι ανεξέλεγκτου μηχανισμού και δικτύου, που διαθέτει τεράστιο οπλισμό, πολύ χρήμα και γκρίζα η και μαύρη οικονομική δραστηριότητα, συγκρίνοντας την κατάσταση με αυτή του ICIS στο Ιράκ και των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν.
«Κάθε χώρα και κάθε κατάσταση είναι πολύ διαφορετική, αλλά σίγουρα αν κοιτάξω πίσω, το Ιράκ είναι μια άλλη χώρα όπου υπήρξαν «κυκλικές παραδόσεις». Είδαμε πολλά όπλα να έρχονται το 2003 με την υπό την ηγεσία των ΗΠΑ εισβολή στο Ιράκ, και μετά συνέβη το 2014 όταν το ISIS κατέλαβε μεγάλα τμήματα της χώρας και κατέλαβε μεγάλα αποθέματα όπλων που προορίζονταν για τις ιρακινές δυνάμεις», δήλωσε η Donatella Rovera, ανώτερη σύμβουλος κρίσεων της Διεθνούς Αμνηστίας που παρακολουθούσε τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ουκρανία.
«Πιο πρόσφατα, είδαμε την ίδια κατάσταση να συμβαίνει στο Αφγανιστάν», είπε σχετικά με την αποχώρηση των ΗΠΑ και την κατάληψη της χώρας από τους Ταλιμπάν. «Θα πρέπει να υπάρχουν μηχανισμοί εποπτείας για να αποφευχθεί αυτό».
«Αυτός είναι ένας από τους λόγους που πρέπει να κερδίσουμε τον πόλεμο», είπε ο Ohman. «Αν χάσουμε τον πόλεμο, αν έχουμε αυτό το είδος γκρίζας ζώνης, σενάριο ημι-αποτυχημένης κατάστασης ή κάτι τέτοιο. Εάν το κάνετε αυτό, το να προμηθεύετε με θανατηφόρα όπλα ένα μέρος και τελικά να χάνετε — τότε θα πρέπει να αντιμετωπίσετε οι συνέπειες».