Στον Ψυχρό Πόλεμο, τα αεροσκάφη αναγνώρισης, SR-71 και U-2, μπορούσαν να αναπτύξουν ταχύτητες πάνω από 3398.4 km/h και να πετάξουν στα 85,000 πόδια, κατασκοπεύοντας τον εκάστοτε στόχο. Αλλά τι συμβαίνει στον κόσμο της εναέριας κατασκοπείας τώρα, τώρα στον 21ο αιώνα;
Επιμέλεια Μικαέλα Κόλια.
Από τότε που ο πρώτος διοικητής έστειλε ένα ανιχνευτή πάνω σε ένα δέντρο για να αποκομίσει μια καλύτερη εικόνα των εχθρικών στρατευμάτων, η έννοια της εναέριας αναγνώρισης έχει ενσωματωθεί στην ψυχή των στρατιωτικών δυνάμεων. Όσο πιο ψηλά μπορεί κανείς να φτάσει, τόσο καλύτερα μπορεί να δει: έτσι, η συλλογή πληροφοριών από τον αέρα είναι ένα έργο ζωτικής σημασίας για τις αεροπορικές δυνάμεις σε όλο τον κόσμο.
Σύμφωνα με το BBC, η κατασκοπεία από τον αέρα ενηλικιώθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Το U-2, ή αλλιώς «Dragon Lady», σχεδιάστηκε το 1950 από τον Κλάρενς «Κέλλυ» Τζόνσον στο Λόκχηντ Μάρτιν για την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ και την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (CIA). Παρόλο που ήταν ένα απλό αεροσκάφος, είχε ένα χαρακτηριστικό πλεονέκτημα: Μπορούσε να πετάξει ψηλότερα από τα βλήματα που ήθελαν να το καταρρίψουν. Η ιδέα λειτούργησε μέχρι το 1960, όταν ένα U-2 που το κατεύθυνε ο Φράνσις Γκάρυ Πάουερς, κατερρίφθη από ένα νεότερο και πιο εξελιγμένο σοβιετικό πύραυλο.
Το επόμενο σχέδιο του Τζόνσον, το A-12, εισήγαγε στην «αγορά» αεροσκάφη απίστευτης ταχύτητας. Μέσα σε λίγο διάστημα, το Α-12 μεταμορφώθηκε σε SR-71, το οποίο πέταξε σε ταχύτητα τρεις φορές από αυτή του ήχου, και ήταν σχεδόν μη ανιχνεύσιμο.
Αλλά, οι ημέρες των εν λόγω κατασκόπων του Ψυχρού Πολέμου τελειώσαν σύντομα. Το SR-71 αποσύρθηκε στα τέλη του 1990, ενώ το U-2 πρόκειται να «συνταξιοδοτηθεί» σε λίγο καιρό. Ωστόσο, η ανάγκη για εναέρια παρατήρηση, αναγνώριση και κατασκοπεία φαίνεται να είναι μεγαλύτερη από ποτέ.
Σε μια εποχή που οι πολεμικές συρράξεις εντείνονται συνεχώς, δε μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς, ποια άλλα αεροσκάφη πραγματοποιούν σήμερα αυτές τις αποστολές, και τι προετοιμάζουν για την εναέρια επιτήρηση του αύριο;
Το Μπόινγκ Wedgetail
Τα αεροσκάφη μπορεί να χρειαστούν δεκαετίες για να σχεδιαστούν και να κατασκευαστούν. Έτσι, αν ο εξοπλισμός επιτήρησης μπορεί να τοποθετηθεί κατά τον αεροναυπηγικό σχεδιασμό αεροσκαφών που έχουν ήδη αποδειχθεί αξιόπιστα, αυτά τα νεότερα συστήματα κατασκοπείας, όπως οι αισθητήρες, τα ραντάρ, οι κάμερες και άλλες συσκευές, μπορούν να φτάσουν στον ουρανό νωρίτερα.
Για παράδειγμα, τα έγκαιρης προειδοποίησης (AEW) αεροσκάφη, στέλνονται για επιτήρηση όλο και ψηλότερα, όλο και μακρύτερα. Σκοπός των πτήσεών τους είναι, να εντοπίσουν άμεσα οποιοδήποτε αεροσκάφος ή πύραυλο βρίσκεται στον αέρα. Το πιο γνωστό από αυτά τα αεροσκάφη είναι το AWACS, ένα Μπόινγκ 707, το οποίο εκτοξεύεται και καθοδηγείται από ένα ραντάρ σε σχήμα μανιταριού.
Η πιο πρόσφατη πλατφόρμα αερομεταφερόμενων αεροσκαφών είναι το Wedgetail, ένα ιδιαιτέρως τροποποιημένο επιβατικό αεροσκάφος Μπόινγκ 737. Σε αντίθεση με το πρόγραμμα το περιστρεφόμενου ραντάρ του AWACS, το οποίο είναι μηχανικά κατασκευασμένο έτσι ώστε να σαρώνει κάθε σημείο του ορίζοντα μια φορά ανά περιστροφή, το ραντάρ του Wedgetail είναι σταθερό, και η κατεύθυνση που «βλέπει» είναι προγραμματισμένη ηλεκτρονικά.
Αυτός ο μηχανισμός δίνει στο Wedgetail τη δυνατότητα να επικεντρωθεί στις πιο πολυσύχναστες περιοχές του εναέριου χώρου. Το πλήρωμα περιλαμβάνει ένα πιλότο και ένα συγκυβερνήτη, καθώς και μια ομάδα επτά αναλυτών στις θέσεις εργασίας του υπολογιστή στο πίσω μέρος του αεροσκάφους, οι οποίοι ελέγχουν τη λειτουργία των αισθητήρων και ερμηνεύουν τις πληροφορίες που συλλέγουν.
Το Wedgetail αναπτύχθηκε για την Βασιλική Πολεμική Αεροπορία της Αυστραλίας (RAAF), η οποία αγόρασε ένα στόλο από έξι αεροσκάφη. Το συγκεκριμένο έργο ξεκίνησε το 1996 ενώ το 2000 υπεγράφη μια σύμβαση για τέσσερα αεροσκάφη που, στη συνέχεια, ανέβηκε στα έξι με την πρώτη σειρά να ολοκληρώνεται το 2009. Τελικά, η RAAF διακήρυξε ότι ο στόλος της ήταν έτοιμος για επιχειρήσεις το 2012. Το κόστος του προγράμματος ανέρχεται σε περισσότερα από άνω των AU $ 3,6 δις
Airseeker- Εναέριοι ανιχνευτές
Η τελευταία προσθήκη του στόλου εποπτείας της Royal Air Force (RAF) είναι μια άλλη πλατφόρμα επιτήρησης που βασίζεται σε ένα παλιό αεροπλάνο. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αναλάβει την παράδοση του πρώτου από τα τρία αεροσκάφη RC-135, τα οποία έχουν το όνομα Airseeker. Το αεροσκάφος ήρθε στη ζωή ως Μπόινγκ 707 στη δεκαετία του 1960, και έχει χώρο για περισσότερους από 30 αναλυτές, τεχνικούς και μηχανικούς συστημάτων.
Αλλά το Airseeker δεν παίρνει τις εικόνες ούτε σαρώνει τον εναέριο χώρο με τη χρήση ραντάρ. Ο κύριος ρόλος του είναι να συγκεντρώσει σήματα νοημοσύνης, δηλαδή, μεταδόσεις ηλεκτρονικών επικοινωνιών στα σύγχρονα ψηφιοποιημένα πεδία μαχών.
Η ακριβής λειτουργία και χρήση του Airseeker εξακολουθεί να είναι άκρως απόρρητη. Η ιστοσελίδα της RAF προσφέρει απλά κάποιες γενικές πληροφορίες, ενώ ένα ενημερωτικό δελτίο της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ ρίχνει μια μικρή λωρίδα φωτός στο αεροσκάφος. Σύμφωνα με το δελτίο των ΗΠΑ, το «ΤΟ σύνολο αισθητήρων του αεροσκάφους επιτρέπει στο πλήρωμα της αποστολής την αναζήτηση, τον εντοπισμό και τη γεωγραφική θέση των σημάτων ολόκληρου του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος». Δηλαδή, εντοπίζει τις διάφορες κεραίες και άλλες συσκευές, αναγνωρίζοντας που, πότε και από ποιον λαμβάνουν χώρα επικοινωνίες, είτε πρόκειται για ραδιόφωνο, για ραντάρ ή για άλλες πηγές ηλεκτρονικών εκπομπών.
Μαχητικά αεροσκάφη
Οι «εναέριοι κατάσκοποι» του σήμερα μπορούν να λάβουν εικόνες και άλλα δεδομένα με μια σειρά από αισθητήρες που είναι ενσωματωμένοι στο εσωτερικό του αεροσκάφους ή που συνδέονται αεροδυναμικά με το εξωτερικό της μηχανής.
Για παράδειγμα, το Tornado GR4 της RAF φέρει έναν αισθητήρα που ονομάζεται DB-110 σε ένα μεγάλο λοβό τοποθετημένο κάτω από την άτρακτο. Αυτή η φωτογραφική μηχανή μπορεί να τραβήξει εκπληκτικά λεπτομερείς εικόνες από απόσταση τουλάχιστον 70 μίλια μακριά. Αυτού του είδους αεροσκάφη χρησιμοποιούνται στο Αφγανιστάν και συλλέγουν εικόνες που στη συνέχεια τις επεξεργάζονται ειδικοί αναλυτές. Επιπλέον, δεν είναι μόνο σε θέση να δουν πράγματα όπως κτίρια, δεξαμενές ή φορτηγά αλλά μπορούν να διακρίνουν διαταραχές στο φλοιό της γης, εντοπίζοντας, έτσι, αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς.
Ο λοβός μπορεί να τραβήξει ακόμη και στερεοσκοπικές εικόνες, τις οποίες οι αναλυτές βλέπουν μέσα από τα γυαλιά 3-D, και να επεξεργαστεί τα ύψη των τοίχων.
Το επόμενο μαχητικό τζετ του βρετανικού πολεμικού στόλου, το Lockheed F-35B, έχει μια σειρά από συστήματα που προσδίδουν νέες δυνατότητες σε αυτόν τον τομέα, παρουσιάζοντας ευρεία ποικιλία δεδομένων κατευθείαν στον χειριστή με μια και μοναδική ροή. Οι πληροφορίες προβάλλονται πάνω στη ζελατίνα του κράνους του πιλότου, και όταν ο χειριστής γυρίζει το κεφάλι του, η εικόνα στο γείσο κινείται για να επικαλύψει το σημείο που ψάχνει.
Η εικόνα εμφανίζεται σε μια επίπεδη οθόνη και στη συνέχεια μεταφέρεται πάνω σε ένα ειδικά επεξεργασμένο μέρος της ζελατίνας μέσω ενός καφέ καθρέφτη. Οι κάμερες στο πιλοτήριο παρακολουθούν το εξωτερικό του κράνους, έτσι ώστε όταν ο χειριστής κοιτάζει έξω από το αεροσκάφος και βλέπει έναν μαχητή του εχθρού ή ένα στόχο στο έδαφος, η θέα αυτή επαυξάνεται με σύμβολα που πληροφορούν τι είναι το αντικείμενο και ποια ηλεκτρονικά σήματα είναι εκπέμπει.
UAV- Μη επανδρωμένα αεροσκάφη
Επανάσταση στην τέχνη εναέριας επιτήρησης έχουν φέρει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, UAV, με βασικό πλεονέκτημα την αντοχή. Το μόνο όριο για το πόσο ένα UAV θα παραμείνει στον αέρα είναι η ποσότητα του καύσιμου που μπορεί να μεταφέρει. Μάλιστα, το Reaper, ένα UAV που πέταξε στο Αφγανιστάν, κατάφερε να μείνει ψηλά για 18 ώρες. Παράλληλα, τραβά βίντεο και εικόνες από το έδαφος, που προβάλλονται με πολύ μικρή καθυστέρηση. Συχνά, οι άνθρωποι που παρακολουθούν το υλικό δεν είναι καν στο Αφγανιστάν: οι πιλότοι είναι στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη Νεβάδα.
Φυσικά, εργασίες τελειοποίησης των UAVs είναι σε εξέλιξη στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ευρώπη. Σχεδιάζεται μια νέα γενιά αεροσκαφών, τα οποία θα είναι πιο δύσκολο να ανιχνευθούν, και θα έχουν κινητήρες τζετ και όχι έλικες, δίνοντάς τους μεγαλύτερη πιθανότητα αποφυγής από επικίνδυνες ζώνες σε γρηγορότερη ταχύτητα.
Ωστόσο, οι ειδικοί εκτιμούν ότι ακόμα και τότε, τα UAVs δεν πρόκειται να είναι σε θέση να ασχοληθούν με κάθε εργασία επιτήρησης. Το μεγαλύτερο UAV στην αγορά σήμερα, το Northrop Grumman Global Hawk, δεν είναι αρκετά μεγάλο για να μεταφέρει ένα ραντάρ όπως εκείνο που χρησιμοποιείται σε ένα Awacs. Παράλληλα, εκτιμάται ότι δεν υπάρχει καλύτερη ή ταχύτερη μέθοδος ανάλυσης των δεδομένων από αυτή που γίνεται από πλήρωμα που βρίσκεται εντός του σκάφους.
Τα μυστήρια γύρω από τις νέες τεχνολογίες
Αφότου αποσύρθηκε το SR-71, στη δεκαετία του 1990, εμφανίστηκε ένα κενό στην ικανότητα της Αμερικής να τραβά αεροφωτογραφίες επιτήρησης σε δύσκολες και επικίνδυνες περιοχές του κόσμου. Έτσι, οι επιστήμονες της Αεροπορίας ξεκίνησαν ένα κυνήγι για το διάδοχο του SR-71, επικεντρώνοντας τις προσπάθειες τους στο αεροσκάφος Aurora, το μυστηριώδες αεροσκάφος του Πενταγώνου.
Παρόλο που πολλοί έχουν ισχυριστεί ότι το είδαν, οι φήμες παραμένουν αβάσιμες και δεν έχει υπάρξει κανένα αποδεικτικό στοιχείο. Αντ ‘αυτού, η ανάπτυξη της εναέριας κατασκοπείας φαίνεται να έχει συγκεντρωθεί στους δορυφόρους, οι οποίοι μπορούν πλέον να πάρουν εικόνες πιο λεπτομερείς από εκείνες των αεροσκαφών. Εντούτοις, χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο για να λειτουργήσουν, ενώ, αφότου τεθούν σε τροχιά, είναι πολύ δύσκολο να επανατοποθετηθούν.
Ήταν, λοιπόν, ένα πραγματικό σοκ όταν, τον περασμένο Νοέμβριο, η Aviation Week δημοσίευσε μια αποκλειστική έκθεση νέων προηγμένων έργων, τα Skunk Works. Το ίδιο σχέδιο του Κέλλυ Τζόνσον που είχε συσταθεί για την κατασκευή του U-2 , είχε έρθει πάλι στην επιφάνεια με μια νέα πρόταση, προμηνύοντας ξεκάθαρα την άφιξη του διάδοχου του SR-71. Το SR-72 είναι το νέο αεροσκάφος επιτήρησης, εμπνευσμένο από τον προκάτοχό του που άκμασε στον Ψυχρό Πόλεμο, με μια νέα μαύρη, φουτουριστική εμφάνιση.
Το αεροσκάφος που περιγράφεται στην έκθεση του Γκάϊ Νόρις δεν είναι ακόμα έτοιμο για πτήση. Το μη επανδρωμένο SR-72, θα βασίζεται σε ένα πειραματικό νέο κινητήρα ramjet, ο οποίος θα μπορεί να επιταχυνθεί σε πάνω από 6400 χλμ/ώρα , δύο φορές πιο γρήγορα από το SR-71. Αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, το μοντέλο θα παρουσιαστεί μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Παρόλα αυτά, σύμφωνα με το BBC, ακόμα και με ένα ευνοϊκό άνεμο και την αφθονία των επενδύσεων της εταιρείας, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι το SR-72 θα γίνει ποτέ πραγματικότητα. Η USAF έχει δηλώσει ότι ενδιαφέρεται για την ιδέα, αλλά δεν έχει κάνει καμία επίσημη συνομιλία με την Lockheed. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι γνωρίζουμε τα πάντα για την εναέρια συγκέντρωση πληροφοριών
tvxs.gr