Jacques Zaffran – Ένας σύγχρονος φιλέλληνας

Του Ευτύχη Πρωτοπαπαδάκη

Πριν  λίγες  μέρες  αποχαιρετήσαμε  ένα σπουδαίο φίλο , ένα  εξαιρετικό  επιστήμονα  και ένα σπάνιο άνθρωπο που  είχε συνδέσει  στενά τη ζωή και το   έργο  του  με την Κρήτη. Ο  Jacques  Zaffran   Καθηγητής   της Συστηματικής   Βοτανικής του   Πανεπιστημίου  της Μασσαλίας και ερευνητής για 50 και πλέον  χρόνια  της χλωρίδας της Κρήτης, που με είχε τιμήσει και εμένα με τη  φιλία του ,έφυγε στις 18 Νοεμβρίου 2023    σε ηλικία 87 ετών ,καταπονημένος  από τα σοβαρά προβλήματα  υγείας , που τον ταλαιπωρούσαν τα τελευταία  2 χρόνια και   τα  οποία υπέμενε  με  καρτερία  και   θάρρος. Προαισθανόμενος το τέλος του επεδίωξε να  έλθει  εδώ από  τη  Γαλλία όπου νοσηλευόταν  και   όπου  ζουν τα  παιδιά του  για να αφήσει  την τελευταία  του  πνοή  και να ταφεί στη   γη  που αγάπησε και στην  οποία  αφιέρωσε τη ζωή και το επιστημονικό  έργο  του.

Ο Jacques   Zaffran   γεννήθηκε  και έζησε  τα πρώτα παιδικά χρόνια  στη  Κωνσταντίνη  της Αλγερίας γαλλική τότε αποικία και στη  συνέχεια σπούδασε στη  Μασσαλία όπου εγκαταστάθηκε και   έκανε   πανεπιστημιακή καριέρα ως   βοτανολόγος .Από  πολύ νεαρή ηλικία, τράβηξε το ενδιαφέρον   του   η χλωρίδα και το κλίμα της Κρήτης  .Τα ταξίδια στην Κρήτη έγιναν μέρος της ζωής του .Εδώ περνούσε τα  καλοκαίρια του ,  όργωνε τα βουνά και τους κάμπους  του νησιού  συλλέγοντας φυτά  κι’από τα πιο  δύσβατα  μέρη. , κι έφτιαξε δυνατές φιλίες με τους απλούς ανθρώπους του τόπου μαθαίνοντας τη  γλώσσα  και την ιστορία μας.  Πολυγραφότατος  πολυδιαβασμένος και   ακούραστος  συνέχισε την έρευνα του μέχρι τα τελευταία χρόνια του. Όπως ο ίδιος είχε δηλώσει  είχε καταγράψει πάνω από  9000  βότανα της Κρήτης  από τα οποία τα 274  ενδημικά  δηλαδή φύονται  μόνο  στην Κρήτη  και  τα είχε συλλέξει από 4500  τοποθεσίες σε όλη την Κρήτη. Στα 50 και πλέον  χρόνια της ερευνητικής δουλειάς του ,είχε συμπεριλάβει αυτά τα φυτά  σε μια Συστηματική  Βοτανική Συλλογή (HERBARIUM )  που είχε  δημιουργήσει  και η οποία συλλογή του είχε ζητηθεί πό τη Βοτανική εταιρεία  της Ελβετίας  σε δελεαστική τιμή

Όμως ο Ζακ  Ζαφφράν  ήταν πλέον <<Κρητικός  >>. Όπως  είχε πει και ο Ελβετός Greuter , ένας  άλλος  μελετητής  της Κρητικής χλωρίδας   << Ο Jacques Zaffran   ήταν περισσότερο Κρητικός από τους Κρητικούς>>

Θεώρησε λοιπόν ότι τα βότανα που συλλέχθηκαν από την Κρήτη  ανήκουν στην Κρήτη. Ο τότε Γενικός  Διευθυντής της Ορθοδόξου Ακαδημίας της  Κρήτης Αλέξανδρος Παπαδερός ενήργησε να δοθεί ένα κτίσμα της Ακαδημίας στο Κολυμβάρι στο οποίο  ο   . Zaffran εμπιστεύτηκε με  την  μεσολάβηση  μου ,λόγω της φιλίας  μας ,την συλλογή του για γίνει το υπέροχο Μουσείο   Κρητικών Βοτάνων.

Το  Μουσείο  Κρητικών  ΒΟΤΆΝΩΝ της Ο.Α.Κ. στο Κολυμβάρι ,είναι σήμερα επισκέψιμο από σχολεία , φοιτητές ,αλλά  και βιολόγους  ,βοτανολόγους και άλλους επιστήμονες  ή  ερασιτέχνες που ενδιαφέρονται για τη χλωρίδα της Κρήτης.

Ο Ζακ μετά  την  συνταξιοδότηση του διάλεξε μια απόμερη γωνιά στο Κοντομαρί όπου έκτισε το σπιτάκι  του.

Εκεί έζησε τα τελευταία χρόνια της  ζωής  του  χωρίς να πάψει ποτέ να  ασχολείται  με το ‘’μεράκι’ του  δηλαδή να ψάχνει   τα  βότανα της Κρήτης  , ομολογώντας  ότι  κάποια  του  είχαν διαφύγει. Εκεί φιλοξενούσε τους φίλους του ,ξένους  και  Ελληνες και τα παιδιά και τα εγγόνια του τα  καλοκαίρια. Από  την παρέα του πάντα  ο επισκέπτης έφευγε   έχοντας  πλουτίσει  τη σκέψη και την καρδιά. Η ευγένεια,  η φιλοξενία ,τα πλούσια  ενδιαφέροντα του, ο ανοικτός νους και η πνευματική διαύγεια τον χαρακτήριζαν  μέχρι το  τέλος.

Σεμνός ,αθόρυβος ,αξιοπρεπής όπως έζησε σε όλη  του τη ζωή ,  έφυγε ένα πρωινό  του περασμένου Νοέμβρη. Τον συνοδέψαμε στην τελευταία  του κατοικία στην Δέμπλα του Ταυρωνίτη , εκεί ψηλά απ’ όπου αιώνια θα αγναντεύει  τη φυσική  ομορφιά της Κρήτης που δεν ήθελε αποχωρισθεί ούτε  πεθαμένος.

Αγαπητέ   φίλε  Ζακ, σε αποχαιρετούμε και σε ευχαριστούμε  ολόθερμα για αυτά που μας έδωσες.

Θα μας λείψει  η φιλία σου , η  αγάπη σου η συντροφιά σου. Και η Κρήτη θα αποζητά για πολύ  καιρό τα γνώριμα βήματα σου που άφησαν πάνω της ανεξίτηλα τα χνάρια τους

"google ad"