«Made in China»: Τα TikTok βίντεο που αποδομούν τα πολυτελή δυτικά προϊόντα και ξεγυμνώνουν τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας

Ενώ οι πρόεδροι Ντόναλντ Τραμπ και Σι Τζινπίνγκ συνεχίζουν τη γεωπολιτική αντιπαράθεση με επίκεντρο τους δασμούς, μια παράλληλη «μάχη» ξεσπά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης — με το TikTok να μετατρέπεται σε προνομιακό πεδίο αντιπαράθεσης. Κινέζοι κατασκευαστές κατακλύζουν την πλατφόρμα με βίντεο που αποκαλύπτουν, με πρωτοφανή ευθύτητα, πώς πολυτελή αγαθά κατασκευάζονται στην Κίνα με κλάσμα του κόστους που πληρώνει ο τελικός καταναλωτής.

Σε ένα χαρακτηριστικό βίντεο, παρουσιάζεται μια τσάντα Hermès τύπου “Breaking” που πωλείται στη Δύση έναντι 38.000 δολαρίων ΗΠΑ, ενώ η υποτιθέμενη τιμή εργοστασιακής παραγωγής της στην Κίνα αγγίζει μόλις τα 1.400 δολάρια. «1.400 δολάρια για ένα τεμάχιο από το εργοστάσιο», σημειώνει η λεζάντα.

Άλλα βίντεο επικεντρώνονται σε brands όπως Chanel, Estée Lauder, Louis Vuitton και Dior, υποστηρίζοντας πως τα προϊόντα τους παράγονται στην Κίνα με κόστος μόλις λίγων δολαρίων ανά τεμάχιο. Σε μια ακόμη ανάρτηση, γίνεται λόγος για αθλητικά παπούτσια Lululemon, τα οποία σύμφωνα με τον δημιουργό, πωλούνται έναντι 100 δολαρίων αλλά κατασκευάζονται με μόλις 6 δολάρια. Ανάλογες αποκαλύψεις γίνονται και για τη Birkenstock, με τιμή παραγωγής μόλις 10 δολάρια ανά ζευγάρι.

Τα ερωτήματα που εγείρονται είναι προφανή: ποιοι είναι οι προμηθευτές πίσω από τις Samsonite, Timberland, New Balance, Adidas, Nike; Τα καλογυρισμένα, αγγλόφωνα βίντεο στοχεύουν ευθέως τους Δυτικούς καταναλωτές, προβάλλοντας την υπεροχή της Κίνας στην παραγωγή και τις τεράστιες οικονομίες κλίμακας που διαθέτει.

Οι εταιρείες απαντούν

Η απάντηση των πολυτελών οίκων ήταν άμεση. Η Louis Vuitton επανέλαβε πως κανένα προϊόν της δεν κατασκευάζεται στην Κίνα. Από την πλευρά της, η Lululemon διευκρίνισε στην εφημερίδα The Independent ότι μόλις το 3% των τελικών προϊόντων της παράγεται στην Κίνα, ενώ διαθέτει πλήρη λίστα εξουσιοδοτημένων προμηθευτών στην επίσημη ιστοσελίδα της.

Παρόλα αυτά, τα viral βίντεο συνεχίζουν να συγκεντρώνουν εκατομμύρια προβολές. Η υπόσχεση δραστικής μείωσης του κόστους λιανικής για πολυτελή είδη μοιάζει να δελεάζει μεγάλο μέρος των χρηστών του TikTok.

Οι ειδικοί προειδοποιούν για απομιμήσεις

Ο Κόνραντ Κουίλτι-Χάρπερ, συγγραφέας του βιβλίου Dark Luxury, εκτιμά πως πολλά από αυτά τα βίντεο δεν προβάλουν αυθεντικά προϊόντα αλλά απομιμήσεις ή «dupes». «Προσπαθούν να συγχέουν τους κατασκευαστές απομιμήσεων στην Κίνα με τους επίσημους παραγωγούς», εξηγεί. «Χειρίζονται πολύ έξυπνα τα social media και είναι εξαιρετικά αποτελεσματικοί στο να δημιουργούν ζήτηση στη Δύση».

Κρυφή γεωπολιτική στρατηγική;

Η άνοδος των σχετικών βίντεο στο TikTok δεν είναι τυχαία. Τον Μάιο του 2025 λήγει η σημαντική εξαίρεση από τους δασμούς για αγαθά κάτω των 800 δολαρίων, γεγονός που —σύμφωνα με αναλυτές— ώθησε Κινέζους κατασκευαστές και TikTokers να επιταχύνουν την προώθηση απευθείας πωλήσεων προς τους καταναλωτές. Με τον χρόνο να πιέζει, η πλατφόρμα έχει μετατραπεί σε εργαλείο γεωοικονομικής επιρροής.

Μερικοί χρήστες πάνε ένα βήμα παραπέρα, χρησιμοποιώντας το TikTok για να εκφράσουν ευθέως την αντίθεσή τους στις εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ. «Αμερικανοί, δεν χρειάζεστε δασμούς, χρειάζεστε επανάσταση. Εδώ και δεκαετίες, η κυβέρνησή σας έστειλε τις δουλειές σας στην Κίνα… πουλώντας το μέλλον σας για κέρδος», σχολιάζει χαρακτηριστικά ένας χρήστης.

Νομικοί κίνδυνοι και κατασχέσεις δισεκατομμυρίων

Παρά τη γοητεία των φθηνών εναλλακτικών, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η αγορά προϊόντων απευθείας από εργοστάσια στην Κίνα ενέχει σοβαρό κίνδυνο: απομιμήσεις. Η Κίνα παραμένει η «καρδιά» της παγκόσμιας αγοράς πλαστών προϊόντων, με τις τελωνειακές αρχές των ΗΠΑ να έχουν κατασχέσει το 2023 πλαστά είδη αξίας 1,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η παραβίαση της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι σοβαρό ζήτημα, και αρκετοί ηγέτες του λιανεμπορίου καλούν τους καταναλωτές σε ιδιαίτερη προσοχή.

Ο Κουίλτι-Χάρπερ τονίζει ότι η στάση της Κίνας απέναντι στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας αλλάζει ανάλογα με το επίπεδο έντασης στις σχέσεις με τις ΗΠΑ. «Πρόκειται για μέρος μιας τεράστιας γεωπολιτικής μάχης», σημειώνει. «Είναι πραγματικά εντυπωσιακό να βλέπει κανείς αυτή την προπαγανδιστική αντιπαράθεση να εκτυλίσσεται στο TikTok».

Η σκιά του εμπορικού πολέμου

Η ψηφιακή αυτή τάση φανερώνει τις ευρύτερες επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας. Οι δασμοί που επέβαλε ο πρόεδρος Τραμπ —με αποκορύφωμα την επιβάρυνση 145% στα κινεζικά προϊόντα— όχι μόνο εκτόξευσαν τις τιμές βασικών αγαθών, αλλά ενίσχυσαν και την τάση των Κινέζων κατασκευαστών να απευθύνονται απευθείας στον τελικό καταναλωτή στη Δύση.

Εταιρείες όπως η Nike επανεξετάζουν πλέον το ενδεχόμενο μεταφοράς της παραγωγής τους πίσω στις ΗΠΑ, με στόχο την αποφυγή επιπλοκών. Την ίδια στιγμή, οι καταναλωτές στις ΗΠΑ —αντιμέτωποι με υψηλές τιμές— δείχνουν ανοικτοί στην ιδέα της παράκαμψης των ενδιάμεσων και της άμεσης αγοράς από Κίνα.

Από τα ράφια στα hashtags: Μια νέα μορφή «παγκόσμιου εμπορίου»

Η έκρηξη αυτών των TikTok βίντεο αποκαλύπτει την αυξανόμενη απογοήτευση του κοινού απέναντι στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα και τις δυσθεώρητες τιμές καταναλωτικών αγαθών. Δεν πρόκειται απλώς για μια viral τάση, αλλά για μια μορφή «ψηφιακής αντεπίθεσης» που αξιοποιεί τον αλγόριθμο ως όπλο — και την παραγωγή ως μοχλό γεωπολιτικής πίεσης.

Η στρατηγική αυτή γίνεται ακόμη πιο εμφανής καθώς η Κίνα πρόσφατα ανέστειλε τις εξαγωγές επτά σπάνιων γαιών, κρίσιμων για τους τομείς της άμυνας, της ενέργειας και της τεχνολογίας. Με αυτή την κίνηση, το Πεκίνο υπενθυμίζει τη δυνατότητά του να ασκεί πίεση μέσω της κυριαρχίας του σε κρίσιμες εφοδιαστικές αλυσίδες — ιδιαίτερα σε τομείς όπου οι ΗΠΑ εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις κινεζικές εισαγωγές.

Το TikTok, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια εφαρμογή ψυχαγωγίας. Αναδεικνύεται σε εργαλείο της νέας εποχής του εμπορίου — και πεδίο μάχης ενός παγκόσμιου οικονομικού πολέμου που μαίνεται μπροστά στα μάτια εκατομμυρίων χρηστών.