Επιστήμονες του αμερικανικού στρατού έχουν πραγματοποιήσει πειράματα στους εγκεφάλους του στρατιωτικού προσωπικού χρησιμοποιώντας ηλεκτρισμό με στόχο να ενισχύσουν τις ικανότητές και την απόδοσή τους. Ανάμεσα στα «πειραματόζωα» είναι τα πληρώματα αεροσκαφών, οι χειριστές των drone και άλλοι που λαμβάνουν μέρος σε απαιτητικές επιχειρήσεις.

Ο σχεδιασμός προβλέπει οι στρατιώτες όταν χρειαστεί να ανταπεξέλθουν αποτελεσματικά υπό συνθήκες μεγάλης πίεσης, θα «καλωδιωθούν» και οι ηλεκτρικοί παλμοί θα διεγείρουν τον εγκέφαλό τους προκειμένου να το πετύχουν.

Η συσκευή που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες διαθέτει πέντε ηλεκτρόδια τα οποία διοχετεύουν ένα ασθενές ηλεκτρικό φορτίο σε συγκεκριμένα σημεία του εγκεφάλου. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι εάν οι νευρώνες διεγερθούν με ηλεκτρικό ρεύμα, ακόμη και αυτής της μικρής τάσης, η ικανότητα αντίληψης πολλαπλασιάζεται.

Η τεχνολογία αυτή θεωρείται η ασφαλέστερη εναλλακτική στα συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως το modafinil και το ritalin – τα οποία χρησιμοποιούνταν άτυπα στις ένοπλες δυνάμεις ως συμπληρώματα. Όμως, κάποιοι επιστήμονες ενώ αναγνωρίζουν ότι άμεσες επιπτώσεις στον οργανισμό δεν υπάρχουν από αυτή την πρακτική, οι μακροπρόθεσμες βλάβες που μπορεί να εμφανιστούν είναι άγνωστες. Μάλιστα επισημαίνουν το ενδεχόμενο οι στρατιώτες να υποβάλλονται σε αυτή τη διαδικασία παρά τη θέλησή τους, ενώ άλλοι διατυπώνουν φόβους ότι αυτή η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο σύνολο το εργατικού δυναμικού.

Επιπλέον μια νέα έρευνα επιστημόνων στην Αεροπορική Βάση Wright-Patterson στο Οχάϊο, έδειξε πως η απόδοση του στρατιωτικού προσωπικού θα μπορούσε να πέσει κατακόρυφα αμέσως μετά την έναρξη της εργασίας τους εάν οι συνθήκες γίνουν ενταθούν.

«Στην Πολεμική Αεροπορία, διάφορες επιχειρήσεις όπως η πτήση εξ αποστάσεως ή επανδρωμένες αποστολές, απαιτούν έναν χειριστή να παρακολουθεί και να ανταποκρίνεται σε πολλαπλά γεγονότα ταυτοχρόνως για ένα αρκετό χρονικό διάστημα. Αυτά τα μονότονα καθήκοντα μπορούν να επηρρεάσουν αρνητικά την αποδοτικότητα του χειριστή σχεδόν αμέσως μετά από την έναρξη της εργασίας τους», γράφει η έρευνα.

Τα πειράματα που έκαναν όμως στη βάση, χρησιμοποιώντας τα ηλεκτρόδια, διαπίστωσαν ότι μπορούν να αντιστρέψουν αυτή την πτώση της παραγωγικότητας, που προκαλείται από την υπερσυσσώρευση πληροφοριών. Όπως έγραψαν στο Frontiers in Human Neuroscience, «η τεχνολογία, που είναι γνωστή ως διακρανιακή άμεση διέγερση μέσω ηλεκτρικής τάσης, είχε αξιοσημείωτα αποτελέσματα».

Για να μπορέσουν να διαπιστώσουν οι επιστήμονες εάν πραγματικά υπάρχουν αποτελέσματα, χρησιμοποίησαν ένα τεστ που σχεδίασε η NASA και το υπέβαλαν τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες. Οι συμμετέχοντες έπρεπε να διατηρήσουν ένα στόχο διαρκώς εντός ενός κινούμενου κύκλου ενώ παράλληλα στην ίδια οθόνη θα έπρεπε να ανταποκρίνονται σε άλλες τρεις υποχρεώσεις. Το τεστ είχε διάρκεια μισής ώρας. Οι μισοί δέχονταν ένα διαρκές ρεύμα δυο μιλιαμπέρ, ενώ οι υπόλοιποι δέχθηκαν την ίδια τάση μόνο για τα πρώτα τριάντα δευτερόλεπτα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η πρώτη ομάδα είχε ήδη από τα πρώτα κιόλας λεπτά προβάδισμα έναντι της άλλης. Όμως, σύμφωνα με τους επικριτές, πρέπει να γίνουν αναλυτικότερες μελέτες για να διαπιστωθεί εάν όντως ενισχύθηκε η αποδοτικότητα και πόσο διήρκησε η ενίσχυση.

Αυτά, δεν είναι τα πρώτα τεστ που έχουν γίνει στον αμερικανικό στρατό, όμως. Πέρυσι, οι επιστήμονες της ίδιας βάσης, είχαν διαπιστώσει ότι η ηλεκτρική διέγερση του εγκεφάλου απέδιδε καλύτερα από την καφεΐνη κρατώντας τους αναλυτές σε εγρήγορση ακόμη και για ώρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων τους, όπως και τους σκοπευτές πιο ακριβείς στους στόχους τους κατά την εκπαίδευση.

Ο Νιλ Λέβι, υποδιευθυντής του Κέντρου Νευροηθικής της Οξφόρδης, σχολίασε στον Guardian ότι συγκριτικά με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα, η πρακτική αυτή είναι όντως ασφαλέστερη για το στρατιωτικό προσωπικό. «Έχω όμως αμφιβολίες για το κατά πόσο αυτοί οι άνθρωποι δίνουν την συγκατάθεσή τους ή για το κατά πόσο μπορούν να επιλέξουν να αποχωρήσουν από το πρόγραμμα μετά την έναρξή του. Ακόμη και σε αυτές τις δουλειές όπου η προσοχή είναι απολύτως απαραίτητη, πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός για το τι καθιστάς υποχρεωτικό και τι όχι. Διαφορετικά θα βρεθείς αντιμέτωπος με την κοινωνική κατακραυγή, πριν ακόμη γίνουμε σίγουροι για την μακροπρόθεσμη ασφάλειά του», σχολίασε.

Σύμφωνα με τον ίδιο, όμως, ο κίνδυνος κρύβεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει νομοθεσία για αυτές τις συσκευές. «Μπορεί όποιος θέλει να τις αγοράσει ελεύθερα ή να τις κατασκευάσει από απλά υλικά», επισημαίνει τονίζοντας ότι νέοι άνθρωποι στους οποίους ο εγκέφαλος ακόμη αναπτύσσεται μπορεί να πειραματισμούς με μια συσκευή και να χρησιμοποιήσουν ακόμη μεγαλύτερη τάση από αυτή των πειραμάτων. «Εάν χρησιμοποιήσεις μεγάλη τάση θα καταστρέψεις τον εγκέφαλό σου», λέει κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου.

Ο Ρόι Κοέν Καντός, επιστήμονας επίσης στην Οξφόρδη, είχε δείξει πως μπορεί μεν η διέγερση του εγκεφάλου να ενισχύει κάποιες δυνατότητες αλλά μειώνει κάποιες άλλες. Το 2014 είχε επισημάνει ότι το κοινό δεν πρέπει να χρησιμοποιεί τέτοιες συσκευές.