Όταν πρωτάκουσα, στο BBC, για το τουρκικό νομοσχέδιο που σχεδιάζει την αθώωση των κατηγορούμενων για αποπλάνηση ανήλικων κοριτσιών εφόσον δέχονταν (sic) να παντρευτούν τα θύματά τους, εξοργίστηκα. Για λίγα λεπτά.
Μετά, ακολούθησε το σοκ του ατόμου που ξυπνά από αμνησία. Γιατί ένα μακρινό καμπανάκι από το παρελθόν μου θύμισε πως αρκετά χρόνια πριν γνωστός Έλληνας έκανε χρήση παρόμοιας διάταξης και «αποκατέστησε» με γάμο 14χρονη με την οποία διατηρούσε σεξουαλικές σχέσεις εν γνώσει της μητέρας της. Ο γάμος διήρκεσε μέχρι την ενηλικίωση της ανήλικης.
Μπήκα αμέσως στο internet με την ελπίδα ότι η διάταξη έχει καταργηθεί για να την βρω να στέκει αδιαμφισβήτητη (Αρ.337ΠΚ):
«1. Όποιος ενεργεί ασελγή πράξη με πρόσωπο νεότερο από 15 ετών ή το παραπλανά με αποτέλεσμα να ενεργήσει ή να υποστεί τέτοια πράξη τιμωρείται, αν δεν υπάρχει περίπτωση να τιμωρηθεί βαρύτερα για το έγκλημα της ασελγούς πράξης με ανήλικο έναντι αμοιβής, ως εξής:
α) αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα δώδεκα έτη, με Κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών (δηλαδή 10-20 χρόνια),
β) αν ο παθών συμπλήρωσε τα δώδεκα αλλά όχι τα δεκατέσσερα έτη, με Κάθειρξη μέχρι δέκα ετών (δηλαδή 5-10 χρόνια) και
γ) αν συμπλήρωσε τα δεκατέσσερα και μέχρι τα δεκαπέντε έτη, με Φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών (δηλαδή 2-5 χρόνια).
2. Οι ασελγείς πράξεις μεταξύ ανηλίκων κάτω των δεκαπέντε ετών δεν τιμωρούνται, εκτός αν η μεταξύ τους διαφορά ηλικίας είναι μεγαλύτερη των τριών ετών, οπότε επιβάλλονται μόνο αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα.
3. Αν μεταξύ του υπαιτίου και του παθόντος τελέστηκε γάμος, δεν ασκείται ποινική δίωξη, και αν τυχόν είχε ασκηθεί δεν συνεχίζεται, αλλά κηρύσσεται απαράδεκτη. Η ποινική δίωξη ασκείται ή συνεχίζεται μετά την ακύρωση του γάμου.»
Με άλλα λόγια, μια πράξη που κανονικά μπορεί να επισύρει βαριές ποινές καθαγιάζεται εντός του θολού θεσμού του γάμου ανηλίκου. Στην ίδια – θεσμικά αλλοπρόσαλλη – χώρα ο γάμος επιτρέπεται μόνο με τη συμπλήρωση των 18 ετών. Μόνο αν το δικαστήριο κρίνει ότι υπάρχει «σπουδαίος λόγος» μπορεί να γίνει εξαίρεση.
Δεν θα κάνω εις βάθος ανάλυση των προθέσεων του νομοθέτη. Πιθανώς, όπως ειπώθηκε στην Τουρκία, να μας απαντούσε ότι προσπαθεί να καλύψει την περίπτωση «μη βίας», δηλαδή συναίνεσης της ανήλικης.
Όλα αυτά καταρρίπτονται πανεύκολα. Όσο εύκολα διαβάζει κανείς τον κίνδυνο να οδηγηθεί έστω και ένα ταλαίπωρο παιδί σε γάμο με τον βιαστή του. Και όσο πιο συντηρητική ή αδύναμη είναι η κοινότητα ή η οικογένεια τόσο πιθανότερο είναι να συμβεί.
Και τι να πει κανείς για τα υπόρρητα της διάταξης; Ότι ο γάμος ως νέα Κολυμβήθρα του Σιλωάμ «ξεπλένει» τους φαύλους στα μάτια της κοινωνίας που διατηρεί αυτόν τον νόμο; Τη στιγμή που γίνεται αγώνας για να καταγγέλλεται και να τιμωρείται η σεξουαλική βία μέσα στο γάμο, εμείς διατηρούμε διάταξη που παραγράφει τη σεξουαλική βία με το γάμο! Δευτερεύον, αλλά δημιουργεί και άθλια εικόνα για το γάμο.
Και βέβαια δεν χρειάζεται φαντασία για να εικάσει κανείς ότι στο μυαλό του νομοθέτη υπάρχουν νεαρά κορίτσια θύματα και ενήλικοι άνδρες θύτες και όχι ανήλικα αγόρια θύματα τα οποία θα αποκατασταθούν δια γάμου από ενήλικες γυναίκες. Πρόκειται για μια βαθιά σεξιστική διάταξη που θέτει εν αμφιβόλω την προστασία της παιδικής ηλικίας.
Τι ακριβώς συμβολίζει στην Ελλάδα σήμερα όταν στις χώρες του τρίτου κόσμου γίνονται εκστρατείες κατά του γάμου των κοριτσιών;
Πώς προστατεύτηκε το κορίτσι του παραπάνω παραδείγματος από τον άντρα που την αποπλάνησε και από την ίδια της τη μητέρα που το ενέκρινε εξ αρχής σαν στρατηγική «αποκατάστασης»;
Στη συντηρητική γείτονα χώρα, χιλιάδες γυναίκες και άντρες βγήκαν στο δρόμο και διαδήλωσαν. Έφαγαν ξύλο από την αστυνομία (θα το αφήσω ασχολίαστο) μέχρι που κινητοποιήθηκε ο ΟΗΕ και ζήτησε από τους Τούρκους βουλευτές να μην ψηφίσουν υπέρ του νομοσχεδίου. Η Τουρκική κυβέρνηση, υπό τη διεθνή κατακραυγή, απέσυρε τη διάταξη.
Δεν έχω ψευδαισθήσεις για τα προβλήματα των γυναικών και άλλων αδύναμων ομάδων στην τουρκική κοινωνία. Αντιθέτως, είναι τόσα πολλά που δεν πίστευα ότι θα αντιδράσουν δυναμικά.
Μάλλον έχω ψευδαισθήσεις για τα δικά μας αντανακλαστικά. Γιατί αφήνουμε πάντα στο νομοθέτη χρόνο και ανοχή να νομιμοποιήσει αυθαίρετα κτίσματα, να βολέψει εκκρεμείς «ημέτερους» και να παραγράψει «επώνυμα» αδικήματα και δεν απαιτούμε την προστασία των παιδιών.
Καληνυχτίζουμε τα, πιθανώς τυχερά, δικά μας παιδιά και πάμε για ύπνο.
Αγνοούμε ότι αν έστω ένα παιδί είναι απροστάτευτο από το νόμο κάθε παιδί είναι απροστάτευτο.
Σήμερα στη χώρα μας οι προσδοκίες για κοινωνική προστασία τείνουν να γίνουν ανέκδοτο. Εδώ όμως, δεν χρειάζεται η έγκριση των δανειστών: η κατάργηση της διάταξης δεν επιφέρει δαπάνη επί του Κρατικού Προϋπολογισμού. Αμηχανία;
Δεν περιμένω πολλά από την Ελληνική κυβέρνηση, απαιτώ όμως περισσότερα από ό,τι περίμενα από την Τουρκική. Δηλαδή μια επείγουσα αναθεώρηση του νόμου. Χθες.
* Σύμβουλος Κοινωνικής Πολιτικής και Σχεδιασμού, μέλος της πολιτικής κίνησης