Γράφει ο Χάρης Αποστολόπουλος
Η οπλοχρησία αλλά ακόμα και η οπλοφορία είναι δύο ενέργειες παράνομες, εφόσον το άτομο που προβαίνει σε αυτές δεν έχει τη σχετική άδεια. Κι αυτό, ισχύει για όλη την Ελλάδα. Όλη; Όχι! Ένα γεωγραφικό διαμέρισμα της χώρας, απαξιώνει επιδεκτικά τη νομοθεσία σχετικά με τη χρήση και την κατοχή όπλων, αλλά δεν σταματά απλά εκεί• για πολλούς, ο αριθμός των «μπαλωθιών» σε ένα γλέντι, αποτελεί μονάδα μέτρησης της… επιτυχίας του!
Αναφερόμαστε ασφαλώς στη λεβεντογέννα Κρήτη, όπου οι παραβάσεις περί οπλοφορίας και οπλοκατοχής δίνουν και παίρνουν, παρά τα δεκάδες ατυχήματα ή ακόμα και δυστυχήματα που έχουν καταγραφεί. Στο σημερινό τεύχος του ET Magazine του EleftherosTypos.gr, με αφορμή τον πρόσφατο τραυματισμό μιας 45χρονης γυναίκας από τα Σφακιά από «αδέσποτη» σφαίρα, επιχειρήσαμε να προσεγγίσουμε το φαινόμενο της οπλοφορίας και οπλοκατοχής στην Κρήτη, ερευνώντας τόσο την ιστορική σχέση του νησιού με τα όπλα όσο και τους λόγους για τους οποίους οι νέες γενιές δείχνουν τέτοια… συνέπεια σε ένα πατροπαράδοτο αλλά απερίσκεπτο έθιμο.
Σύμφωνα με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις, αυτή τη στιγμή στο νησί βρίσκονται από 600.000 έως 1 εκατομμύριο όπλα. Παράνομα. Δίχως καμία άδεια οπλοφορίας. Χωρίς κανείς να γνωρίζει την ταυτότητα των ιδιοκτητών τους. Όπλα που έρχονται από παντού: Ιταλία, Γερμανία, Αμερική, Τσεχοσλοβακία, Γαλλία, Λιβύη, Ισραήλ, Αλβανία. Σε ορεινά χωριά του νησιού και όχι μόνο, Κρητικοί μαυροπουκαμισάτοι καουμπόηδες, συνεχίζουν μια μακραίωνη παράδοση η οποία εξελίσσεται σε κακή και επικίνδυνη συνήθεια. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι υπάρχουν παραδείγματα παιδιών που οπλοφορούν από την ηλικία των 8!
«Καλά, ποιος μπορεί να επιτρέπει κάτι τέτοιο; Ποιος τους μαθαίνει τέτοια πράγματα;», θα αναρωτηθήκατε μαζί μας. «Οι ίδιοι οι γονείς τους!», έρχεται να δώσει την απάντηση ο Μιχάλης, ένας 43χρονος Σφακιανός, πατέρας δύο ανήλικων παιδιών. «Τα διδάσκουν σκοποβολή από πολύ μικρή ηλικία και οι παππούδες περηφανεύονται στα καφενεία για τα κατορθώματα των εγγονών τους. Στα γενέθλιά τους μάλιστα, περήφανοι, τους αγοράζουν Beretta ή Browning των 9 mm» συμπληρώνει ο ίδιος, μιλώντας στο EleftherosTypos.gr.
Ασφαλώς, το ποσοστό αδειών οπλοφορίας που υπάρχει στην Κρήτη είναι μακράν το μεγαλύτερο από όλες τις περιοχές της χώρας, καθώς τα τελευταία χρόνια ξεπέρασε ακόμα και την Αττική. «Στην Κρήτη, οπλοφορούν νόμιμα, μόλις (!) 5.000 άτομα, ωστόσο για κάθε ένα άτομο που είναι δηλωμένο, αντιστοιχούν δεκάδες παράνομοι κάτοχοι. Είναι μάλιστα πολύ σύνηθες, να κυκλοφορούν από «πάππου προς πάππου» παλαιά όπλα που θεωρούνται οικογενειακά κειμήλια και η μη αποδοχή τους ή ο παραγκωνισμός τους σε κάποιο συρτάρι, από ένα νεότερο μέλος, συνιστά προσβολή», εξηγεί υψηλόβαθμο αστυνομικό στέλεχος του Αστυνομικού Τμήματος Σφακίων, που επέλεξε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Πώς φτάνουν τόσα όπλα στην Κρήτη;
Την απάντηση, δίνουν οι καλά γνωρίζοντες, οι οποίοι δείχνουν τα νότια παράλια του νησιού και τα δρομολόγια των πλοίων-φαντασμάτων από την Τουρκία και τη Βόρεια Αφρική, που κάνουν συχνά στάσεις στα ανοιχτά της Κρήτης. Η διακίνηση γίνεται από τους μεγαλεμπόρους, οι οποίοι τα διοχετεύουν σε μικρότερους κ.ο.κ. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τα ναρκωτικά και όλα τα λαθραία είδη. Η Κρήτη έχει πολλές και απόκρημνες και μη φυλασσόμενες ακτές στις οποίες έρχονται ολόκληρα πλοία και ξεφορτώνουν όπλα.
Η αγορά της Κρήτης αποτελεί αναμφισβήτητα μια από τις πιο κερδοφόρες στην εμπορία όπλων και πυρομαχικών. Τα τελευταία χρόνια πουλάνε τα όπλα σπείρες επαγγελματιών, άνθρωποι υπεράνω υποψίας με καλές γνωριμίες παντού. Το οπλοστάσιο των Κρητικών συνεχώς ανανεώνεται και εμπλουτίζεται με μοντέλα όπλων τελευταίας τεχνολογίας. Ανάλογα με το βαλάντιο του ενδιαφερόμενου και με τις κατάλληλες διασυνδέσεις ο υποψήφιος αγοραστής μπορεί να επιλέξει μεταξύ πιστολιών και περιστρόφων όλων των τύπων και διαμετρημάτων από αυτόματα όπλα μέχρι και τουφέκια εφόδου.
Χαρακτηριστικά να θυμίσουμε, ότι τον Σεπτέμβριο του 2015, είχε πραγματοποιηθεί έφοδος στο πλοίο «Haddad 1», στα ανοιχτά της Ιεράπετρας, και από τον έλεγχο βρέθηκαν 5.000 όπλα και μισό εκατομμύριο σφαίρες! Αν αναλογιστεί κανείς πως κάθε σφαίρα στοιχίζει από 2 έως 5 ευρώ στη μαύρη αγορά, τότε με αυτά τα ποσά χτίζονται σπίτια! Αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχουν οικογένειες που στερούνται τα προς το ζην προκειμένου να αγοράσουν σφαίρες.
Αυτό που εντυπωσιάζει, είναι ότι στην ειδησεογραφία της Κρήτης, οι γιάφκες που ξεσκεπάζονται οι οποίες βρίθουν από όπλα καθώς και οι προσπάθειες ανεφοδιασμού πυρομαχικών μέσω θαλάσσης, αποτελούν… ρουτίνα!
Η «γλώσσα» των όπλων
Έμποροι όπλων και πελάτες έχουν φτιάξει τη δική τους γλώσσα επικοινωνίας. Για παράδειγμα «Γαργαλιστήρι» λένε τη σκανδάλη. «Κουφέτα» τις σφαίρες, ενώ «τουρτουρίζω» σημαίνει «πυροβολώ». Στον περίεργο αυτό κόσμο που ζωή και θάνατος συγκατοικούν, κάποιοι ονομάζουν «φιλανθρωπικέ» τις σφαίρες που αν και τραυματίζουν, υπάρχει περίπτωση το θύμα να ζήσει και «χωστές» τις… «ύπουλες» σφαίρες, αυτές που τα τραύματα που προκαλούν σημαδεύουν τον αποδέκτη τους μια ολόκληρη ζωή.
Ιστορική αναδρομή
Η… οικογενειακή παράδοση της οπλοφορίας στην Κρήτη μπορεί να χάνεται στο βάθος των αιώνων, σίγουρα όμως σχετίζεται με τις ποικίλες επιδράσεις και επιδρομές των κατακτητών που ανάγκασαν τους Κρητικούς να ξυπνούν και να κοιμούνται αρματωμένοι και να αντιστέκονται στο πέρασμα των Ενετών, των Αράβων, των Τούρκων καθώς και των σύγχρονων κατακτητών του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Από το μακρινό 1206 όταν το νησί κατελήφθη από τον κόμη της Μάλτας, τον Ενρίκο Πεσκατόρε και από το 1645 που αρχίζει η Τουρκοκρατία στο νησί, οι Κρητικοί ήταν αναγκασμένοι να αμύνονται. Συνεπώς, η οπλοφορία πέρασε υποχρεωτικά από γενιά σε γενιά και αποτέλεσε αρχικά τιμή και υπερηφάνεια για τον Κρητικό. Οι Κρητικοί χρειάστηκαν όπλα για να τρέξουν σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες και στη συνέχεια να γράψουν την εποποιία της Μάχης της Κρήτης. Από εκείνες τις περιόδους το όπλο φαίνεται πως έγινε για τον Κρητικό η φυσική προέκταση του χεριού του.
Η Κρήτη ελευθερώθηκε στο τέλος του 1898 με διαρκείς επαναστάσεις και εξεγέρσεις. Κατά την περίοδο της αυτονομίας , δηλαδή ως το 1913, η κρητική πολιτεία με φωτισμένους πνευματικούς ανθρώπους και πολιτικούς, παρά το γεγονός ότι δεν είχε γίνει ακόμη η ποθητή ένωση με την Ελλάδα κατάφερε σε σημαντικό βαθμό με συγκεκριμένες θεσμικές παρεμβάσεις, όπως η δημιουργία σκοπευτικών συλλόγων, να ελέγξει μια κοινωνική και φυσική ανάγκη της εποχής, καθώς οι Κρητικοί ήταν αναγκασμένοι να έχουν όπλα για τον φόβο των Τουρκοκρητικών.
Μετά το 1913 η οπλοφορία και ειδικά η οπλοχρησία, είναι μηδαμινές, αφού το όπλο δεν αποτελεί έκφραση δύναμης και εξουσίας, γιατί στο νέο σύστημα ηθικών αξιών «τα παλικάρια έχουν τα όπλα στην κασέλα και όχι μαζί τους».
Τι οδήγησε στην επιστροφή της οπλοκατοχής
Το… «comeback», γίνεται κατά τη δεκαετία του 1970 και κυρίως στη δεκαετία του 1980, όταν επικρατεί το καταναλωτικό μοντέλο και ο νεοπλουτισμός είναι σε έξαρση σε όλη την Κρήτη, λόγω της μαζικοποίησης του τουρισμού, της εντατικοποίησης των καλλιεργειών ( θερμοκήπια) και της ανάπτυξης του εμπορίου. Επιπλέον, η παραδοσιακή παρουσία των λεσχών και του παράνομου τζόγου ευνόησε και ευνοεί την παρουσία των όπλων αφού πολλές διαφορές λύνονται με το φόβο αλλά και την χρήση τους. Παράλληλα, η καλλιέργεια χασίς με την προστασία των όπλων οργανώθηκε σε σύγχρονα αρδευόμενες και προστατευόμενες μονάδες με αμύθητο τζίρο χρημάτων, ενώ νέες μορφές εγκλήματος όπως η προστασία ή η εκμετάλλευση των μεταναστών, κάνουν την εμφάνιση τους.
Κατά πολλούς, η περίφημη επιστροφή στις ρίζες, η αναβίωση και διατήρηση των παραδόσεων δηλαδή, χρησιμοποιείται σαν πρόσχημα, για τη διατήρηση συνηθειών και πράξεων που έστω κι αν είχαν στο παρελθόν ένα λόγο ύπαρξης, στην εποχή μας υποθάλπουν την εγκληματικότητα και αποτελούν πρώτου βαθμού απειλή της ζωής.
Θα τολμούσε να πει κανείς, ότι η επίσης κατακριτέα, εικόνα των πυροβολισμών στους γάμους και σε κάθε είδους κοινωνικές εκδηλώσεις, είναι ίσως η… πιο αθώα πλευρά του φαινομένου! Τα ατυχήματα και τα δυστυχήματα δεν λείπουν ποτέ, ενώ είναι πολλές οι περιπτώσεις που η κατοχή όπλου ωθεί πιο εύκολα το νου και την ευαίσθητη καρδιά μιας διαταραγμένης προσωπικότητας στο έγκλημα. Με την ύπαρξη των όπλων, πάντα θα υπάρχουν θύματα, είτε κατά λάθος, είτε λόγω δόλου.
Γιατροί εξειδικευμένοι στις κακώσεις από πυροβόλα όπλα
Οι κακώσεις από πυροβόλα όπλα, αν και απασχολούν όλες τις χειρουργικές ειδικότητες των νοσοκομείων της Κρήτης, αρκετά συχνά, από πλευράς βαρύτητας αποτελούν τις πιο πολλές φορές δύσκολα αντιμετωπίσιμα περιστατικά, με μεγάλη νοσηρότητα και θνητότητα. Αφορούν εγκληματικές ενέργειες, ατυχήματα και αυτοκτονίες.
Απαιτείται εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία που πολλές φορές δεν υπάρχει, αφού πρόκειται για πολεμικά τραύματα σε καιρό ειρήνης και χρειάζονται ιδιαίτερη αντιμετώπιση ενώ έχουν ξεχωριστή συμπεριφορά και πορεία. Η αντιμετώπιση απαιτεί εκτός των άλλων ακριβή γνώση του τρόπου που επήλθε ο τραυματισμός, αφού λεπτομέρειες που έχουν να κάνουν με τη βολή είναι χρήσιμες στη διάγνωση και την αντιμετώπιση των κακώσεων.
Η επόμενη μέρα
Όπως έγινε σαφές, η οπλοφορία και η οπλοχρησία, εξελίσσονται σε μείζον πρόβλημα για την κοινωνία της Κρήτης με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον. Όσο κι αν η εκάστοτε κυβέρνηση κάνει έκκληση για τον περιορισμό του φαινομένου και η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών και των φορέων αποδοκιμάζει τέτοια φαινόμενα, τα αποτελέσματα δεν είναι τα αναμενόμενα.
Χαρακτηριστική είναι η διακήρυξη του Πανεπιστημίου Κρήτης η οποία αν και εκδόθηκε πριν περίπου 25 χρόνια θα παραμένει πάντα επίκαιρη καθώς εστιάζει στην ουσία του προβλήματος επισημαίνοντας τα εξής:
«Καταδίκη του φαινομένου της οπλοκατοχής που αποτελεί εκφυλισμό ηρωικών παραδόσεων του νησιού. Η χρήση των όπλων είναι βάρβαρη συνήθεια που δεν συμβιβάζεται με τη φιλόξενη διάθεση και τις εθιμικές παραδόσεις της Κρήτης. Οι αστυνομικές και δικαστικές αρχές πρέπει να δείξουν αποφασιστικότητα στη λύση του προβλήματος. Η πολιτική ηγεσία πρέπει να δώσει πρώτη το στίγμα για τον βαθμιαίο εκφυλισμό του φαινομένου».