Ο εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης Γιάννης Οικονόμου υποσχέθηκε ότι η κυβέρνηση «θα προτείνει σύντομα νόμο για να καταστήσει παράνομη τη χρήση spyware» και να συνεχίσει τις «πρωτοβουλίες» της για τη διενέργεια πρόσθετων ελέγχων στη λειτουργία των μυστικών υπηρεσιών, σύμφωνα με έγγραφο των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF) που είδε η EURACTIV.
«Η σιωπή των ελληνικών αρχών για τις νέες υποθέσεις δημοσιογράφων υπό παρακολούθηση – που έχουν συγκλονίσει τη διεθνή δημοσιογραφική κοινότητα – είναι εκκωφαντική», σχολιάζει ο Pavol Szalai, Επικεφαλής του Γραφείου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνοδος για την ΕΕ και τα Βαλκάνια.
«Η κυβέρνηση πρέπει επειγόντως να εξηγήσει τους λόγους πίσω από την υποτιθέμενη κρατική παρακολούθηση του Τάσου Τέλλογλου και των άλλων συναδέλφων του που ερευνούν το Predatorgate και να ανακοινώσει μέτρα για καλύτερη προστασία από την αυθαίρετη κατασκοπεία», προσθέτει.
Το έγγραφο παρέχει πιθανές διορθώσεις στα πέντε κύρια κενά του ελληνικού νομικού συστήματος για τις παρακολουθήσεις:
Έλλειψη δικαστικής εποπτείας σε υποθέσεις παρακολούθησης που διενεργούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας
- Να επιτρέπεται μια ανεξάρτητη δικαστική επισκόπηση των αιτημάτων παρακολούθησης από τις υπηρεσίες ασφαλείας και σε μια ανεξάρτητη δικαστική αρχή να εγκρίνει τέτοια αιτήματα, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων όπου φέρεται παραβίαση της εθνικής ασφάλειας.
- Υποχρέωση των δυνάμεων ασφαλείας να αιτιολογήσουν το αίτημα παρακολούθησης, προκειμένου ο δικαστικός έλεγχος να αξιολογήσει κατά πόσο συμμορφώνεται με τις αρχές της νομιμότητας, της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας.
- Διασφάλιση όχι μόνο της ανεξαρτησίας, αλλά και της αποτελεσματικότητας της εποπτείας, της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας της ζητούμενης επιτήρησης
- Κατάργηση της πρόσφατης τροποποίησης του νόμου που εμποδίζει τα άτομα να ενημερωθούν για το γεγονός ότι υποβλήθηκαν σε επιτήρηση, για να διασφαλιστεί ότι μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους για αποτελεσματική ένδικη προστασία.
Έλλειψη διασφαλίσεων κατά της κατάχρησης των παρακολουθήσεων
- Να προβλέπεται αναλογικός περιορισμός της περιόδου κατά την οποία ένα άτομο μπορεί να τεθεί υπό παρακολούθηση για λόγους εθνικής ασφάλειας, σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
- Περιορισμός με νόμο των ειδών των επικοινωνιών που μπορούν να υποκλαπούν και των μέσων με τα οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί η παρακολούθηση.
- Διασφάλιση ότι οι πληροφορίες που συλλέγονται είναι μόνο εκείνες που σχετίζονται με μια υποτιθέμενη διάπραξη ή προετοιμασία ενός εγκλήματος.
- Πρόβλεψη διαδικασίας καταστροφής των δεδομένων που συλλέγονται όταν οι έρευνες για εικαζόμενες παραβιάσεις της εθνικής ασφάλειας δεν επιβεβαίωσαν τέτοιους ισχυρισμούς, υπό τον έλεγχο μιας ανεξάρτητης αρχής ή μιας δικαστικής αρχής.
Έλλειψη συγκεκριμένων διασφαλίσεων κατά της παρακολούθησης δημοσιογράφων
- Παροχή ειδικών εγγυήσεων σε περιπτώσεις όπου ζητείται παρακολούθηση σε βάρος δημοσιογράφου: προστασία δημοσιογραφικών πηγών, ενίσχυση της δικαστικής εποπτείας, προστασία από την τυχαία παρακολούθηση
Έλλειψη επαρκούς νομικού πλαισίου για τη χρήση κακόβουλων λογισμικών
- Διαφάνεια στη χρήση λογισμικών
- Συμμόρφωση της χρήσης λογισμικών με τις παραπάνω εγγυήσεις
Ασαφής ορισμός της εθνικής ασφάλειας
- Επανεξέταση της νομοθεσίας για την εθνική ασφάλεια, για να διασφαλιστεί ότι οι προϋποθέσεις που επιτρέπουν την επιτήρηση πληρούν τις απαιτήσεις νομιμότητας, αναγκαιότητας και προβλεψιμότητας.
- Η νομοθεσία θα πρέπει να ορίζει τι συνιστά παραβίαση της εθνικής ασφάλειας και να προβλέπει τον ορισμό των κατηγοριών ατόμων που μπορούν να θεωρηθούν απειλή για την εθνική ασφάλεια και των αντικειμένων που μπορούν να τεθούν υπό επιτήρηση.
Βρυξέλλες, Σαράντης Μιχαλόπουλος