SLAPP: Όταν οι δημοσιογράφοι στοχοποιούνται νομικά επειδή κάνουν καλά τη δουλειά τους – Έκρηξη αγωγών στην Ελλάδα

Τη στιγμή που με απόφασή της η Ευρωπαϊκή Ένωση έβαλε «μαύρο» στο RT και το Sputnik, στην Ελλάδα όλο και πιο συχνά εταιρείες αλλά και ισχυρά πρόσωπα επιχειρούν να λογοκρίνουν δημοσιογράφους και πολίτες με μια νομική «τέχνη», που εφαρμόζεται παγκοσμίως.

Το SLAPP (Strategic Lawsuits Against Public Participation) είναι ένα «νόμιμο bullying» και τον τελευταίο καιρό το φαινόμενο έχει κάνει την εμφάνισή του και στα Χανιά

Ο όρος Στρατηγικές αγωγές κατά της συμμετοχής του κοινού αποτελεί απόδοση του αγγλικού Strategic lawsuits against public participation (SLAPP) και αναφέρεται στις αγωγές που κατατίθενται από κάποιο ισχυρό πρόσωπο ή οργανισμό (για παράδειγμα μια επιχείρηση ή έναν υψηλά ιστάμενο αξιωματούχο) ενάντια σε μη κυβερνητικά πρόσωπα ή οργανισμούς, που εκφράζουν κριτική απέναντί τους, σχετικά με κάποιο ζήτημα κοινωνικού ή πολιτικού ενδιαφέροντος. Σκοπός τέτοιων αγωγών δεν είναι να κερδηθεί η δικαστική υπόθεση, αλλά ο εκφοβισμός όσων ασκούν κριτική μέσω της ηθικής και οικονομικής εξουθένωσής τους.

Ο όρος προέρχεται από τον καθηγητή George W. Pring και την καθηγήτρια Penelope Canan που παρατήρησαν το 1989, μια μεγάλη αύξηση στις αγωγές που ασκούνταν με σκοπό την αποσιώπηση δημόσιας κριτικής. Σύμφωνα με τον George W. Pring, σκοπός των SLAPP είναι: “να σταματήσουν τους πολίτες από το να ασκούν τα πολιτικά τους δικαιώματα ή να τους τιμωρήσει που το έκαναν. Οι αγωγές SLAPP στέλνουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα: ότι υπάρχει “τίμημα” για την ανοικτή πολιτική έκφραση”.

Σε τέτοιες αγωγές, ο ενάγων χρησιμοποιεί κυρίως την κατηγορία της δυσφήμισης. Άλλες περιπτώσεις αφορούν πρόκληση ψυχικής οδύνης ή οικονομικής ζημίας. Ενώ συνήθως έχει χρησιμοποιήσει επαναλαμβανόμενα SLAPP ή απειλές για λήψη νομικών μέτρων με σκοπό την αποσιώπηση των επικριτών του. Γενικά, ο ενάγων γνωρίζει εξαρχής ότι οι κατηγορίες είναι αβάσιμες ή υπερβολικές αλλά ακόμα κι αν το δικαστήριο απορρίψει τις κατηγορίες, η μεγάλη διάρκεια της διαμάχης μπορεί να έχει πολύ μεγάλο οικονομικό κόστος για τον ενάγοντα ή να προκαλέσει βλάβη στη φήμη του. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό στοιχείο των SLAPP, είναι η διαφορά ισχύος και πόρων μεταξύ ενάγοντος και εναγομένου.

Πράξεις που χρησιμοποιούνται ως αφορμές για κατάθεση τέτοιων αγωγών είναι οι δημόσιες ομιλίες πολιτών, οι δημόσιες διαμαρτυρίες, η δημοσίευση κριτικής ή κάποιου σχόλιου σε blogs, αναφορά ανάρμοστης συμπεριφοράς αξιωματούχων, αναφορά παραβίασης περιβαλλοντικών νομοθεσιών ή συγκέντρωση υπογραφών για κάποιο αίτημα. Αρχικά, οι SLAPP χρησιμοποιούνταν κυρίως εναντίων υποστηρικτών περιβαλλοντικών και κοινοτικών ζητημάτων.

Αντιμετώπιση

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών σε σχετική έκθεση έχει αναδείξει το ζήτημα και συμβουλεύει τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών, με την υιοθέτηση “anti-SLAPP” νομοθεσίας που επιτρέπει τη σύντομη απόρριψη τέτοιων υποθέσεων αλλά και αποζημίωση των δικαστικών εξόδων.

Σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ και του Καναδά, έχουν ψηφιστεί κατάλληλα νομοθετήματα που προστατεύουν από μηνύσεις SLAPP. Τέτοια νομοθετήματα επιτρέπουν την απόρριψη των SLAPP σε πρώιμο στάδιο και την ανάκτηση των δικαστικών και δικηγορικών εξόδων του κατηγορούμενου.

Στην Ευρώπη, το ζήτημα των SLAPP δεν είναι τόσο αναγνωρισμένο. Κάποια μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προωθήσει σχετική νομοθεσία ώστε να προστατεύονται δημοσιογράφοι και μέσα ενημέρωσης που αντιμετωπίζουν τέτοιες αγωγές.

Στο Ευρωκοινοβούλιο η φαμπρικα αγωγών κατά δημοσιογράφων στην Ελλάδα

Πιο πρόσφατα και σχετικά με την Ελλάδα, η Αντιπρόεδρος Αξιών και Διαφάνειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βέρα Γιούροβα, απαντώντας σε ερώτηση του Κώστα Αρβανίτη για το τσουνάμι καταχρηστικών αγωγών SLAPP κατά δημοσιογράφων που συνεχίζεται με αμείωτη ένταση στη χώρα μας πήρε ξεκάθαρη θέση υπέρ των δημοσιογράφων και της ελευθερίας του Τύπου.

Η Αντιπρόεδρος της Κομισιόν αναφέρει συγκεκριμένα πως «Οι δημοσιογράφοι (…) αποτελούν βασικό στοιχείο μιας λειτουργικής δημοκρατίας. Πρέπει να είναι σε θέση να ασκήσουν το επάγγελμά τους με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα και, ως εκ τούτου, πρέπει να προστατεύονται από απειλές και επιθέσεις».

Στην απάντηση, που εστάλη λίγες μόλις μέρες πριν από την εκδίκαση μιας άλλης υπόθεσης αγωγής SLAPP και συγκεκριμένα της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ κατά της Δημοσιογράφου Σταυρούλας Πουλημένη και του ALTERTHESS, μια δίκη προγραμματισμένη για σήμερα Πέμπτη 19 Μαΐου, η Βέρα Γιούροβα υπενθυμίζει με νόημα την πρωτοβουλία της Κομισιόν για τις καταχρηστικές αγωγές, που έχει ήδη ανακοινωθεί, επισημαίνοντας την ανάγκη ρυθμίσεων που «θα αποσκοπούν στην προστασία των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών δικαιωμάτων από καταχρηστικές προσφυγές στη δικαιοσύνη, οι οποίες είναι επίσης γνωστές ως «στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού» (SLAPP)».

Έτσι, στέλνει έμμεσο αλλά σαφές μήνυμα προς τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών όπως η Ελλάδα, που αφήνουν τους δημοσιογράφους και τα ΜΜΕ τους χωρίς ουσιαστική προστασία απέναντι στην απαράδεκτη αυτή πρακτική εκφοβισμού.

Στο κλείσιμο της απάντησής της, μάλιστα, με μία περίτεχνη διατύπωση αποκαλύπτει πως η Κομισιόν στην επερχόμενη έκθεση για το Κράτος Δικαίου στα κράτη μέλη της Ε.Ε. «θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις εξελίξεις που αφορούν την ελευθερία του Τύπου και την ασφάλεια των δημοσιογράφων», αφήνοντας να εννοηθεί πως τα ευρήματα της έκθεσης επιβάλλουν να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στα ζητήματα Ελευθερίας και Ποιότητας της Ενημέρωσης, σε σχέση με τις εκθέσεις που έχουν προηγηθεί.

Σημειώνουμε ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης προωθεί την αποποινικοποίηση της δυσφήμισης στα κράτη μέλη.

Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτη του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, νόμοι ποινικοποίησης της δυσφήμισης, ακόμα και για τα μέσα ενημέρωσης, συνεχίζουν να υπάρχουν στην περιοχή.

Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, ιδιαίτερα προβληματικές σε αυτόν τον τομέα είναι οι χώρες της νότιας Ευρώπης και κυρίως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Τουρκία αλλά και η κεντρική Ευρώπη (κυρίως η Ουγγαρία). Ενώ καταδίκες δημοσιογράφων υπάρχουν και σε χώρες όπως η Δανία, η Γερμανία και η Ελβετία.

Σημειώνουμε ότι πρόσφατα, τον Νοέμβρη του 2021 το ΜέΡΑ25 κατέθεσε τροπολογία για την καταπολέμηση των Στρατηγικών Αγωγών (SLAPP) κατά δημοσιογράφων και κινημάτων.

Με πληροφορίες από wikipedia

 

"google ad"