Εφιάλτες ότι πνίγονται στα λασπόνερα, αϋπνία, έντονο στρες, φόβο για το νερό είναι ορισμένα από τα «βαθιά τραύματα» που άνοιξε στις ψυχές χιλιάδων πλημμυροπαθών η θεομηνία Daniel. Η επόμενη ημέρα βρίσκει τους κατοίκους της Θεσσαλίας και της Μαγνησίας να προσπαθούν να μαζέψουν τα κομμάτια τους. Όσο τα νερά υποχωρούν και εμφανίζεται η νέα σκληρή πραγματικότητα την όποια καλούνται να διαχειριστούν, τόσο αντιλαμβάνονται την ολοκληρωτική καταστροφή. Τα έχασαν όλα. Σπίτια, επιχειρήσεις, μηχανήματα, τα χωράφια τους και την αγροτική παραγωγή τους, τα ζώα τους οι κτηνοτρόφοι, τα αυτοκίνητα τους, τα όνειρα τους. Όλα βούλιαξαν στη μολυσμένη λίμνη που καλύπτει τη Θεσσαλία.
Τώρα κινδυνεύουν να χάσουν και την ψυχική τους υγεία καθώς απειλούνται από χρόνιο άγχος, κατάθλιψη, εξαρτήσεις από το αλκοόλ ακόμα και χρήση ουσιών εάν δεν λάβουν άμεσα ψυχολογική υποστήριξη.
Γι΄ αυτό και η Πολιτεία θα πρέπει να επιδείξει γρήγορα αντανακλαστικά προκειμένου να ενεργοποιεί εκείνους τους μηχανισμούς που θα στηρίξουν ψυχολογικά τον πληθυσμό που «χτυπήθηκε» από τη θεομηνία.
«Τα άτομα που έχουν βιώσει μία φυσική καταστροφή ενδέχεται να αναπτύξουν μια πληθώρα συμπτωμάτων, καθώς αντιμετωπίζουν το τραύμα και το στρες που προκλήθηκε από το γεγονός. Οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία περιλαμβάνουν άμεσες τραυματικές αντιδράσεις όπως οι διαταραχές ύπνου, αυξημένο άγχος, στρες και φόβο για την ασφάλεια, την οικογένεια, την περιουσία και το μέλλον, καθώς και σωματικές αντιδράσεις όπως ταχυκαρδία, πονοκέφαλοι, πόνοι στο στομάχι». είπε στο topontiki.gr ο Κυριάκος Κατσαδώρος, Επιστημονικός Διευθυντής ΚΛΙΜΑΚΑ, Εθνικός Εκπρόσωπος της Διεθνούς Ένωσης για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας (IASP), Ψυχίατρος και συνεχίζει: «Ακόμη, ενδέχεται εξαιτίας της τραυματικής εμπειρίας, να υπάρξει απομόνωση ή απόσταση από τους άλλους ενώ τα άτομα μπορεί να αισθάνονται ενοχή για το ότι επέζησαν ή επειδή δεν μπόρεσαν να βοηθήσουν περισσότερο».
Ποιες είναι οι επιπτώσεις του μετατραυματικού σοκ μεσοπρόθεσμα
Ορισμένα άτομα μπορεί επίσης να αποφεύγουν οτιδήποτε τους υπενθυμίζει την καταστροφή, είτε πρόκειται για συγκεκριμένους τόπους, ήχους ή ακόμη και άτομα.
«Μεσο-μακροπρόθεσμα, τα άτομα μπορεί να αντιμετωπίσουν συμπτωματολογία διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD), μία σοβαρή κατάσταση που περιλαμβάνει εφιάλτες, αναβιώσεις και αποφυγή τραυματικών σημείων ή συνθηκών και περιορίζει σημαντικά τη λειτουργικότητα με αυξημένες ψυχολογικές επιπτώσεις. Ακόμη μπορεί να αναπτυχθούν μακροχρόνια καταθλιπτικά συναισθήματα, χρόνιο άγχος καθώς και δυσκολίες στην επανένταξη και την προσαρμογή, αλλά και αυξημένος κίνδυνος εξάρτησης από αλκοόλ ή ουσίες» επισημαίνει ο κ. Κατσαδώρος.
Για να αντιμετωπίσει κανείς τις συνέπειες μιας καταστροφής, είναι ζωτικής σημασίας η υποστήριξη, η επαναφορά της καθημερινότητας και η αναγνώριση των αναγκών του.
Προσοχή στα παιδιά
Τα παιδιά μπορεί να χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους μέσα από το παιχνίδι ή τη θεραπεία μέσω τέχνης. Η ρουτίνα, η σταθερότητα και η ενθάρρυνση μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αισθανθούν πιο ασφαλή.
Οι έφηβοι θα μπορούσαν να επωφεληθούν από το να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία ανασυγκρότησης, καθώς και από την επικοινωνία με συνομηλίκους τους για να μοιραστούν τα συναισθήματά τους.
Οι ενήλικες θα πρέπει να αναγνωρίσουν τις δικές τους ανάγκες, να διατηρούν την επαφή με την κοινότητα και να αναζητήσουν υποστήριξη όπου είναι δυνατόν. Είναι επίσης σημαντικό να διατηρούν τις συνήθειες της καθημερινότητας όσο το δυνατόν περισσότερο. Για τους ηλικιωμένους, η φροντίδα από την οικογένεια και η κοινότητα μπορεί να είναι απαραίτητη για να
Πότε πρέπει να απευθυνθούν στον ειδικό
Η αναγνώριση της ανάγκης για υποστήριξη της ψυχικής υγείας είναι καταλύτης της ανάκαμψης μετά από τραυματικά γεγονότα. Οι ενδείξεις ότι κάποιος χρειάζεται να απευθυνθεί σε ειδικό ψυχικής υγείας περιλαμβάνουν:
- Συνεχιζόμενα έντονα συναισθήματα άγχους, θλίψης ή φόβου που δεν μειώνονται με τον χρόνο.
- Δυσκολία στον ύπνο, εφιάλτες ή αυπνίες.
- Αποφυγή θεμάτων ή μερών που θυμίζουν το τραυματικό γεγονός.
- Συνεχείς, επαναλαμβανόμενες σκέψεις ή αναμνήσεις σχετικά με το γεγονός.
- Απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες ή από αγαπημένα χόμπι.
- Αίσθηση απόστασης από τους άλλους ή αδυναμία να συνδεθεί συναισθηματικά με άλλους.
- Ευερεθιστότητα, αγχώδεις αντιδράσεις ή εκρήξεις θυμού.
- Υπερβολική χρήση αλκοόλ ή ουσιών
Αν κάποιος αντιμετωπίζει ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα, ιδιαίτερα εάν διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα ή επηρεάζουν την ικανότητά του να λειτουργήσει στην καθημερινότητα, πρέπει να ζητήσει βοήθεια από ειδικό. Η έγκαιρη παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας. Αν κάποιος/α έχει αυτοκτονικές σκέψεις, ευχές θανάτου ή/και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές πρέπει να επικοινωνήσει άμεσα με την 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία – 1018.
Ποιος είναι ο ρόλος της Πολιτείας σε μια τέτοια καταστροφή στην ψυχολογία χιλιάδων πολιτών
H Πολιτεία έχει όχι μόνο τον κρίσιμο ρόλο, αλλά κυρίως, την ευθύνη της εξασφάλισης εκείνων των υποστηρικτικών μηχανισμών, μέσων και πόρων που θα λειτουργήσουν άμεσα προστατευτικά για την ψυχική υγεία των πολιτών κατά τη διάρκεια μιας καταστροφής και μετά από αυτήν. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης και ανταπόκρισης μετά από φυσικές καταστροφές.
«Ο συντονισμός των διαφόρων πρωτοβουλιών και η εξασφάλιση υψηλού επίπεδου ποιότητας στην παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας, όπως οι ψυχολογικές πρώτες βοήθειες, η συμβουλευτική και η μακροπρόθεσμη υποστήριξη πρέπει να αποτελέσουν βασική μέριμνα του κράτους, όχι μόνο για τη διασφάλιση της ψυχικής υγείας των πληττόμενων πολιτών αλλά και για την ορθή κατανομή των πόρων και την αποτελεσματική διαχείρισή τους» εξηγεί ο ψυχίατρος και συνεχίζει: «Αυτό απαιτεί, επιπρόσθετα, τη συλλογή δεδομένων σχετικά με την υγεία των πολιτών αλλά και τη συνεχή αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων. Επίσης, θα πρέπει να διασφαλιστεί η άμεση πρόσβαση σε εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας για το σύνολο του πληθυσμού, λαμβάνοντας εξειδικευμένα μέτρα υποστήριξης για τις ευάλωτες ομάδες, όπως είναι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρίες και τα άτομα με προϋπάρχουσες ψυχικές παθήσεις».
Η εκπαίδευση και η επένδυση σε δράσεις προαγωγής της ψυχικής υγείας έχουν τη δυνατότητα να φέρουν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στις πρωτοβουλίες ανάκαμψης και ανασυγκρότησης με εμφανή οφέλη τόσο σε κοινωνικό αλλά και οικονομικό επίπεδο.